Азербејџански тар
Азербејџанскиот тар бил лаута со долг врат, традиционално изработена од заедниците низ Азербејџан. Тарот бил претставен сам или со други инструменти во бројни традиционални музички стилови. Исто така, многумина го сметале за водечки музички инструмент во земјата. Тарот и вештините поврзани со оваа традиција играле значајна улога во обликувањето на културниот идентитет на Азербејџанците.
Во 2012 година, изработката и изведбената уметност на тарот биле додадени на списокот на нематеријално културно наследство на УНЕСКО.[1]
Занаетчиство[уреди | уреди извор]
Креаторите на тар ги пренесувале своите вештини на чираците, често во рамките на семејството. Занаетчиството започнувало со внимателен избор на материјали за инструментот: дрво црница за телото, дрво од орев за вратот и дрво круша за штипки за подесување. Користејќи различни алатки, занаетчиите создавале шупливо тело во форма на фигура осум, кое потоа е покриено со тенок перикардиум на вол. Залепениот врат бил залепен, металните жици и телото било обложено со бисер.
Изведување[уреди | уреди извор]
Изведувачите го држеле инструментот хоризонтално, против градите, и ги чукале жиците со перце, додека користиле трилови и различни техники и потези за да додадат боја. Изведбата на тар имала суштинско место на азербејџанските свадбени традиции и различни социјални собири, свечени настани и јавни концерти. Играчите ги пренесувале своите вештини на младите луѓе во нивната заедница усно на уста, демонстрации и во образовните музички институции.
Историја[уреди | уреди извор]
„Кавкаски тар“ или „азербејџански тар“ или „11 жичен тар“ бил инструмент во малку поинаков облик од персискиот тар и бил развиен од оригиналниот персиски тар околу 1870 година од Садиѓан. Имал малку поинаква градба и имал повеќе жици. Кавкаскиот тар имал една дополнителна бас-жица на страна, на подигната навртка, и обично 2 жици со двојна резонанција преку мали метални навртки на половина од вратот. Сите овие жици се протегале до главните жици преку мостот и биле фиксирани на држач за конец и на работ на телото.[2]
Во втората половина на 19 век, Тарот поминал низ различни обновувања. Еден од најголемите музичари - изведувачи на контејнер Мирза Садик Асад (1846-1902) вовел промени во традиционалната иранска структура и форма на тар, зголемувајќи го бројот на неговите жици и доведувајќи ги на 11. Тој, дополнително, го сменил начинот на игра на контејнерот, кревајќи ја алатката со колената на изведувачот до градите.[3]
Тарот го презел водството во првиот Шеит оркестар на народни музички инструменти, создаден во 1931 година на иницијатива на Узеир Хаџибејов и Муслиман Магомаев, најголемите азербејџански композитори и јавни личности од првата половина на 20 век. Училиштето за ноти на национални инструменти базирано на Узеир Хаџибејов, дополнително ги проширил техничките и уметничките можности на пакувањето.[3]
Во музиката во Азербејџан, Тарот се користел првенствено како водечки инструмент во таканареченото мугам трио на пејачи. Тарот, како дел од мугам триото и како соло, до денес, продолжува да игра клучна улога во уметноста на мугам, традиционална и популарна во Азербејџан.[3]
Тарот се држел хоризонтално до градите на играчот и таму се држел во положбата со десната рака со туркање на неговиот долен дел во облик на двојна чинија до градите. Свирењето на тар започнувало со влечење на конецот со помош на плектумот што се држел помеѓу палецот и показалецот на левата рака. Жиците, кои се влечеле со десната рака, ги создавале звуците, а мелодиите доаѓале од притискање на соодветните жици со показалецот, средниот прст и прстенот на левата рака. Со цел да се обезбеди целосна употреба на способноста и разновидноста на тар, играчот ќе користил различни плектруми, заедно со различни потези и трилови.[4] Опсегот на тоналитет на Тарот бил хроматски и опфаќал две и пол октави.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Craftsmanship and performance art of the Tar, a long-necked string musical instrument. Unesco.org. Retrieved on 2018-04-29.
- ↑ Middle East. Atlas of Plucked Instruments. Retrieved on 2013-01-01.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 „Atlas of traditional music of Azerbaijan“. atlas.musigi-dunya.az.
- ↑ „Episode 21 | Polina Dessiatnitchenko, Ethnomusicologist, Tar Player, and Mugham Enthusiast!“.