Ада Шкерл
Ада Шкерл ( Ada Škerl) ( 3 април1924, Љубљана; 29 мај 2009, мај) била словенечка поетеса, писател и преведувач од француски јазик.[1].
Животопис[уреди | уреди извор]
Ада Шкерл е родена на 3 април 1924 година, во Љубљана. За вр еме на Втората светска војна, таа била член на Ослободителен фронт на словенечкиот народ. По војната, таа се запишала на славистика на Љубљанскиот филозофски факултет, како и на Академија за театар, радио, филм и телевизија (Љубљана).
Шекерл работел во „Младинска књига“. Работела и како наставник во Шкофја Лока три години, а потоа се врати во Љубљана.
Помеѓу 1958 и 1982 година, таа работела за Радиотелевизија Словенија.
Нејзината поезија била отфрлена од естаблишментот. Таа билае обвинета за ситна сентименталност и и се заканувалацензура. Таа се повлклаод книжевниот живот со години по овој напад.
Последните години од својот живот Шекерл ги поминала во Марибор[2]..
Творештво[уреди | уреди извор]
Таа е првенствено позната по својата поезија. Нејзината прва поетска книга „Сенка во срцето“ била објавена во 1949 година, додека „Избледени пастели“ во 1965 година и „Темна тишина во 1992 година“.
Соочувајќи се со цензура и критичко одбивање за „Сенка во срцето“, се повлкл од книжевниот живот со години. Поради пропагандата против нејзината книга, таа била распродадена, но до објавувањето на нејзината следна збирка, словенечката поезија беше наклонета кон модернизмот, а нејзините набудувања на интимноста останала на периферијата на литературната сцена.
Пишувала на метафоричен јазик, песните ја отсликуваат „болката на неисполнетите љубовни очекувања, што доведува до чувство на изолација, сомнеж, замор и страв“. Во следната, „Избледени пастели“, останала доследна на нејзиниот став кон живото. Нејзината последна збирка, „Темна тишина“, била последното исполнување на поетот кој останал активен на литературната сцена, дури и ако беше маргинализирана.
Пишувала и книги за деца. „Приказната за морскиот коњ“ била објавена во 1953 година, „Поздрав“ во 1962 година и „Невообичаено патување“ во 1973 година.
Нејзините преводи на литература за деца од француски јазик биле исто така добро прифатени. Меѓу другите, таа ги прела „Клод Авелин и „Патување по морето“ на Виктор Иго во 1956 година.
Во последните години, заедно со поетите Јанез Менарт, Цирил Злобец, Кајетан Ковиќ и Тоне Павчек се сметала за осамен поет.
Делата на Шкерл започнаа да добиваат рехабилитација кон крајот на нејзиниот живот. Нејзините песни од „Сенка во срцето“ беа поставени како либрето од Иво Светлина за опера за нејзиниот живот изведена од Словенечката национална театарска опера и балет во 2017 година.[3].
Библиографија[уреди | уреди извор]
- Сенка во срцето. Издавачка куќа Младинска књига. 1949 година
- Приказната за морскиот коњ. Приморска заложба. 1953 година
- Поздрав Издавачка куќа Младинска књига. 1962 година
- Избледени пастели. Издавачка куќа „Липа“. 1965 година
- Невообичаено патување. Издавачка куќа Младинска књига. 1973 година
Наводи[уреди | уреди извор]
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Intervju z Ado Škerl in interpretacija pesmi V našem veku Архивирано на 12 октомври 2007 г.. Svet iz besed 9.
- (8.4.2004). »V CD poskus rehabilitacije pesnice Ade Škerl«. Dnevnik.
- (1.6.2009). »Umrla Ada Škerl, prezrti ženski pol intimistične poezije«. Dnevnik.
- (1.6.2009). »Umrla je pesnica Ada Škerl«. MMC RTV-SLO.
- (13. 6. 2009). »http://www.rtvslo.si/odprtikop/pisave/portret-ade-skerl/ Portret Ade Škerl. MMC RTV-SLO.