Ајмарски кралства

Од Википедија — слободната енциклопедија
Ајмарски кралства
Знаме
Местоположба на Ајмарски кралства
Главен градОкруг Атункола (Колас),
Кутимбо (Lupacas),
Caquiaviri (Pacajes)
други Puquina,
Uru
Уредување конфердерација на Diarchies

Ајмарските кралства, господарствата на Ајмарите или езерските кралства биле група на домородни политики кои процветале кон доцниот среден период, по падот на Империјата Тиванаку, чии општества биле географски сместени во Кулав. Тие биле развиени помеѓу 1150 и 1477 година, пред кралствата да исчезнат поради военото освојување на Империјата на Инките. Но сегашната популација на Ајмара се проценувала на два милиони сместени во земјите од Боливија, Перу, Чиле и Аргентина.[1] Ги користеле јазиците ајмара и пукина.[2]

Потекло[уреди | уреди извор]

 

Дел од серијата за Историја на Боливија
Преглед

Предколумбиска Боливија 1532–1809 1809–1920 1920–1964 1964–1982 1982 – денес

Боливија портал

За време на предколонијалното време, овие народи не биле познати како Ајмара, туку се одликувале со името на нивните општества. Европските хроничари биле првите што ги нарекле овие општества Ајмара, но ова име не било дадено веднаш поради јасната разлика меѓу народите што зборувале ајмара.[3]

Ајмарите дошле од северна Аргентина, имало и народи од потомците на Ајмарите во Лима, кон крајот на најславниот период на империјата Вари. Се случила миграција на ајмарските народи, онаа што придонела за деартикулација на империјалната доминација во регионот и, набргу по нејзиното исчезнување, се појавиле голем број на независни и ривалски кралства што зборувале ајмара. Некои ајмарски групи го искористиле слабеењето на Вари и се населиле на централниот брег.[4]

Кралствата и господарствата[уреди | уреди извор]

Имало 12 големи Ајмарски кралства:[5]

  1. Канчис (Куско)[6]
  2. Канас (Куско)[6]
  3. Колас (Пуно)[2]
  4. Лупакас (Пуно)[7]
  5. Pacajes (Ла Паз)[8]
  6. Карангас (Оруро)
  7. Сорас (Оруро)[9]
  8. Чаркас (Чукисака)[10]
  9. Quillacas (Потоси)
  10. Кара-карас (Потоси)
  11. Чуис (Сукре)
  12. Чичас (Потоси)

Ги имало и следниве ајмарски господарства:

  1. Калаваја (Ла Паз-Пуно)
  2. Јампарас (Сукре)

Овие кралства именувани, Уркосју (Урко: машки, оган) на западната страна на езерото Титикака и Умасују (Ума: женско, вода) на источната страна,[2] географски доминирале со голем број територии во области со помала надморска височина, и двете во долините на Пацификот и во басенот на Амазон; тие имале дисконтинуирани територии меѓу колониите во ниските области како острови во различни делови од истата долина, споделувајќи ја долината со други етнички групи кои би можеле да бидат локални, како и други народи од висорамнините- геополитички феномен што Џон Мура го нарекувал „вертикални архипелази- и иако за време на владеењето на Империјата на Инките тие ги задржале и нивните земји во Кулав и нивните колонии во меѓуандските долини; Овој домен на територија бил почитуван до првите години од шпанското освојување кога започнало нејзиното територијално и политичко распарчување.

Во сите овие општества, двојството преовладувало како форма на владеење- имало по двајца лидери за секое општество. Повеќето од овие кралства ги закопале своите водачи во мавзолеј во облик на кула наречена „чулпа“; дизајнот на овие кули бил различен во секое од општествата.

Освојувањето на Инките[уреди | уреди извор]

Имало интензивни ривалства помеѓу ајмарските кураки од Чукуито, од Кралството Лупака, и Хатункула, од кралството Кола. Овие конфронтации им биле познати на Инките, а Виракоча Инките биле првите кои се обиделе да ги искористат овие ривалства, ветувајќи помош за двете страни, но тајно биле согласувајќи со Лупаките од Чукуито. Ова предавство го открил Кари, водачот на Кола, кој ги нападнал Лупаките во близина на Паукаркола пред да пристигнала војската на Инките да им помогнел. Со оваа победа Кола станал доминантно кралство во целиот Кулав, припојувајќи ја земјата долж Пацификот.[11]

Подоцна Пачакути ги поразил Колас. Кураката на Кола во тоа време се викала Чуки Капак, тој бил заробен од Инките по долга битка кај Хатункула. Во времето на освојувањето на Колас, нејзината територија се протегала од брегот на Пацификот, минувајќи низ висорамнината Кулав, до планините Мојењос на исток. По заземањето на Чуки Капак, сите Кола биле покорени од Инките, некои со сила, а други мирно; градовите кои биле уништени биле населени со митмакуни, а другите ајмарски кралства на крајот ја прифатиле доминацијата на Куско, како и Лупака, Пакаје, Азангарос и други.[11] По проширувањето на империјата на Инките во земјата на кралствата Ајмара, Инките ги именувале сите ајмарски кралства „Колас“, без разлика, а нивната територија станала дел од Коласујо.[12]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ „The Aymara Region and its Population“ (шпански). Архивирано од изворникот на 2020-01-30. Посетено на 2023-09-24.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Santillana, Julián (2000). Teodoro Hampe Martínez (уред.). Pan-Andean States: Wari and Tiwanaku. History of Peru. Pre-Hispanic cultures. Barcelona: Lexus. ISBN 9972-625-35-4.
  3. ↑ „Aymara Family“ (шпански).
  4. ↑ „Los señorios y cacicazgos Limeños“. sisbib.unmsm.edu.pe.
  5. ↑ https://web.archive.org/web/20130924111838/http://www.indigenas.bioetica/. org / base / base2.htm
  6. ↑ 6,0 6,1 Rostworowski Tovar, María (October 2010). „«4. Pachacútec y la formación del Estado inca»“. Incas. Peruvian Essential Library. Perú: Empresa Editora El Comercio S.A. - Producciones Cantabria S.A.C. стр. 54. ISBN 978-612-4069-47-5.
  7. ↑ John V. Murra (2002). The Andean world: population, environment and economy (шпански) (1st. изд.). Lima - Peru: Editorial Fund - Pontificia Universidad Católica del Perú. ISBN 9972-51-072-7.
  8. ↑ Kessel, Risto; Pärssinen, Martti (2005). Ethnic identity and death: funerary towers (chullpas) as symbols of ethnic power in the Bolivian highlands of Pakasa (1250-1600 AD) (PDF). Bulletin de l'Institut Français d’Études Andines. 34. Lima. стр. 379–410. ISSN 2076-5827. Архивирано од изворникот (PDF) на August 21, 2014. Посетено на March 26, 2012.
  9. ↑ Navía Mier, Alicia (February 10, 2015). „Outcast from being a Kollasuyo dynasty to a forgotten people“ (шпански).
  10. ↑ Murra, John V. (2002). „2.3 The Tahuantinsuyo. The Expansion of the Inca state: armies, wars and rebellions“. The Andean World: population, environment and economy (шпански). Lima - Perú: Editorial Fund - Pontifical Catholic University of Peru. стр. 43–57. ISBN 9972-51-072-7.
  11. ↑ 11,0 11,1 . Puno. Отсутно или празно |title= (help)
  12. ↑ „History of the Aymara people“ (шпански).
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ајмарски_кралства&oldid=5174555“