Преглед на кодот на Орал

{{Infobox settlement|official_name=Орал|coordinates_display=inline,title|image_skyline=Дом атамана в Уральске - 2.jpg|image_caption=Поглед кон Резиденцијата на поглаварот на Уралските Козаци.
|image_shield=Oral_seal.svg|pushpin_map=Казахстан|pushpin_label_position=bottom|pushpin_mapsize=280|pushpin_map_caption=Локација на Орал во Казахстан|subdivision_type=[[Список на држави во светот|Земја]]|coordinates_type=type:city(330,000)_region:KZ|latd=51|latm=14|lats=|latNS=N|longd=51|longm=20|longs=|longEW=E|settlement_type=[[Градови во Казахстан|Град]]|native_name=Орал|elevation_m=35|subdivision_type1=[[Области во Казахстан|Област]]|established_title=Основан|established_date=1584|established_title3=Статус на град|established_date3=1613|leader_title=Akim <small>([[градоначалник]])</small>|leader_name=Нурдаулет Килибаи|area_total_km2=700|population_total=314 657|population_as_of=2020|subdivision_name={{KAZ}}|population_density_km2=300|postal_code_type=Пошт. бр.|postal_code=090000 - 090013|area_code=+7 7112|website=https://www.uralsk.gov.kz/en/|timezone=[[UTC+5]]|utc_offset=+5|subdivision_name1=[[Западноказахстанска област|Западноказахстанска]]|registration_plate=07}}'''Орал''' ([[Казашки јазик|казашки]]: Орал, ''Oral''; [[Руски јазик|руски]]: Уральск), порано познат како Јаицк ([[Руски јазик|руски]]: ''Яицк'', до 1775 година), е град во северозападен [[Казахстан]], на сливот на реките [[Урал (река)|Урал]] и Чаган близу до руската граница. Тој е главен град на [[Западноказахстанска област]]. Во етничкиот состав доминираат [[Казаци]]те (69%) и [[Руси]]те. Население: 314 657 (резултати од попис во 2020 година).

Орал е земјоделски и индустриски центар и е важна трговска станица од нејзиното основање. Сообраќајот се одвивал по реката [[Урал (река)|Урал]] од [[Касписко Езеро|Каспиското Езеро]] и [[Урал (планина)|Уралските Планини]] со векови. Денес е една од најголемите влезни точки за железнички сообраќај од [[Европа]] до [[Сибир]], сервисирање на многу нови нафтени полиња во каспискиот слив и индустриските градови на јужниот дел на Урал.

== Историја ==
[[Податотека:USSR map NM 39-2 Ural'sk.jpg|лево|мини|Советска мапа на Орал]]
Орал е основана во 1613 година од [[Козаци]], и првично го добил името Јаицк, по реката Јаик, името на реката [[Урал (река)|Урал]] во тоа време. Во 1773 година се случи првиот козачки бунт против локалниот руски командант генерал Траубенберг, предводен од Јемелијан Пугачов. Траубенберг бил убиен заедно со уште неколку офицери.

Градот бил заземен од Пугачoв, а неговата тврдина била опсадена од 30 декември 1773 година до 17 април 1774 година. Царските трупи под команда на генерал Мансуров повторно го зазеле градот.

Како казна за [[козаци]]те Јаик кои застанале на страната на востаниците, царицата [[Катерина II (Русија)|Катерина Втора]] објавила на 15 јануари 1775 година дека реката Јаик отсега ќе се преименува во река [[Урал (река)|Урал]], а Јаицк ќе биде познат како Уралск.

[[Александар Сергеевич Пушкин|Александар Пушкин]] го посетил градот со неговиот пријател Владимир Дал во септември 1833 година додека ја пишувал неговата книга „''Историја на Пугачов''“ (1834) и неговиот роман „''Ќерката на капетанот''“ (1836).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://caravanistan.com/kazakhstan/west/uralsk/|title=Uralsk Travel Guide|work=Caravanistan|language=en-US|accessdate=2020-11-28}}</ref>

Градот бил под опсада наметната од [[Козаци]]те за време на [[Руска граѓанска војна|Руската граѓанска војна]] од 1917 до 1922 година. Во неговата одбрана учествувале Михаил Фрунзе, Василиј Чапаев и Георги Жуков.

По независноста на [[Казахстан]] во 1991 година, Уралск беше преименуван во Орал.

== Географија ==

=== Клима ===
Климата на Орал е со континентален тип, кој се одликува со долги студени зими и топли лета.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.pogodaiklimat.ru/climate/35108.htm|title=Погода и Климат - Климат Уральска|date=2016-11-25|work=web.archive.org|accessdate=2020-11-28|archive-date=2016-11-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20161125150356/http://www.pogodaiklimat.ru/climate/35108.htm|url-status=bot: unknown}}</ref>

Орал се смета за еден од најчистите градови во [[Казахстан]].{{Weather box|location=Орал|Apr rain days=9|May snow days=0.2|Apr snow days=2|Mar snow days=10|Feb snow days=16|Jan snow days=20|year rain days=103|Dec rain days=7|Nov rain days=10|Oct rain days=12|Sep rain days=10|Aug rain days=9|Jul rain days=10|Jun rain days=11|May rain days=10|Mar rain days=6|Jul snow days=0|Feb rain days=4|Jan rain days=5|year precipitation mm=349|Dec precipitation mm=29|Nov precipitation mm=29|Oct precipitation mm=40|Sep precipitation mm=28|Aug precipitation mm=26|Jul precipitation mm=43|Jun precipitation mm=32|May precipitation mm=29|Apr precipitation mm=21|Mar precipitation mm=24|Feb precipitation mm=20|Jun snow days=0|Aug snow days=0|precipitation colour=green|Dec humidity=83|year sun=2316|Dec sun=65|Nov sun=64|Oct sun=136|Sep sun=220|Aug sun=293|Jul sun=324|Jun sun=304|May sun=314|Apr sun=227|Mar sun=165|Feb sun=120|Jan sun=84|year humidity=70|Nov humidity=83|Sep snow days=0.1|Oct humidity=73|Sep humidity=61|Aug humidity=57|Jul humidity=58|Jun humidity=57|May humidity=55|Apr humidity=65|Mar humidity=81|Feb humidity=81|Jan humidity=83|year snow days=80|Dec snow days=18|Nov snow days=11|Oct snow days=3|Jan precipitation mm=28|year record low C=−43.1|metric first=yes|Feb high C=−6.2|Mar mean C=-4.1|Feb mean C=-10.6|Jan mean C=-10.4|year high C=11.8|Dec high C=−4.7|Nov high C=1.5|Oct high C=12.0|Sep high C=21.6|Aug high C=28.2|Jul high C=29.9|Jun high C=28.1|May high C=22.7|Apr high C=14.1|Mar high C=0.4|Jan high C=−6.5|May mean C=15.7|year record high C=41.6|Dec record high C=8.7|Nov record high C=18.0|Oct record high C=28.0|Sep record high C=38.8|Aug record high C=40.8|Jul record high C=41.6|Jun record high C=40.6|May record high C=35.4|Apr record high C=31.1|Mar record high C=21.6|Feb record high C=5.6|Jan record high C=6.6|single line=yes|Apr mean C=7.9|Jun mean C=21.0|Dec record low C=−39.2|Oct low C=1.9|Nov record low C=−32.6|Oct record low C=−19.2|Sep record low C=−7.6|Aug record low C=0.4|Jul record low C=4.3|Jun record low C=−1.1|May record low C=−6.8|Apr record low C=−24.3|Mar record low C=−35.2|Feb record low C=−40.5|Jan record low C=−43.1|year low C=1.0|Dec low C=−11.7|Nov low C=−5.1|Sep low C=8.2|Jul mean C=22.9|Aug low C=14.1|Jul low C=16.1|Jun low C=14.0|May low C=8.8|Apr low C=2.4|Mar low C=−8.2|Feb low C=−14.8|Jan low C=−14.2|year mean C=6.2|Dec mean C=-8.2|Nov mean C=-2.0|Oct mean C=6.3|Sep mean C=14.4|Aug mean C=20.9|date=May 2012}}

== Население ==
Населението во Орал е главно составено од [[Казаци]], иако од моментот на основањето на градот до распадот на [[Советски Сојуз|СССР]], [[Руси]]те беа најголемата етничка заедница во градот. Има и [[Украинци]], [[Татари]] и претставници на други народи.

На почетокот на 2020 година, населението на градот изнесувало 234 155 жители, додека на метро областа на градот Орал живееле 314 657 лица.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://stat.gov.kz/|title=stat.gov.kz|work=stat.gov.kz|accessdate=2020-11-28}}</ref>
{| class="wikitable"
!Година
!Население
|-
|1897
|36 466
|-
|1959
|103 914
|-
|1970
|134 162
|-
|1979
|167 352
|-
|1989
|199 835
|-
|1991
|214 000
|-
|1999
|195 459
|-
|2004
|195 811
|-
|2008
|208 814
|-
|2012
|218 136
|-
|2016
|232 514
|-
|2019
|234 155
|}

=== Етнички состав ===
Етничкиот состав на жителите на Орал (на почетокот на 2020 година)<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm|title=Kazakhstan ethnic composition|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=}}</ref>:
{| class="wikitable"
!Народ
!Вкупно
!Удел (%)
|-
|[[Казаци]]
|216 307
|68.74
|-
|[[Руси]]
|84 090
|26.72
|-
|[[Татари]]
|4 940
|1.57
|-
|[[Украинци]]
|3 230 
|1.03
|-
|[[Азери]]
|1 296 
|0.41
|-
|[[Корејци]]
|663 
|0.21
|-
|[[Германци]]
|660 
|0.21
|-
|[[Белоруси]]
|635 
|0.20
|-
|[[Узбеци]]
|444 
|0.14
|-
|[[Чеченци]]
|350 
|0.11
|-
|[[Ерменци]]
|332 
|0.11
|-
|[[Башкири]]
|151 
|0.05
|-
|други
|1 559 
|0.50
|-
|вкупно
|314 657
|100.00
|}

== Транспорт ==

=== Железница ===
За прв пат, железничка линија беше донесена во Орал во 1894 година. Тоа беше пругата Рјазањ-Урал. Станицата со бедеми во стилот на минарињата од Средна Азија најпрво се наоѓала далеку од градот, па [[Лав Николаевич Толстој]] напишал дека од станицата отишол во градот „... преку степата обрасната со телеграфски столбови“.

За време на советскиот период, градот растеше, сега станицата се наоѓаше практично во центарот на градот. Поради зголемувањето на бројот на патници во 70-тите години на минатиот век, се бараше изградба на нова станица; истовремено беше урнат и стариот архитектонски споменик од 19 век.

Во моментов, има редовна железничка линија со старата и новата престолнина на [[Казахстан]] - градовите [[Алмати]] и [[Нур-Султан]], како и рускиот град [[Саратов]].

=== Аеродром ===
По реконструкцијата во 90-тите, аеродромот Орал доби статус на меѓународен аеродром, сместен на 16 километри од градот, недалеку од приградското село Подстопноје.

На 3 јули 2019 година, започна реновирање и модернизација на терминалот на аеродромот. По модернизацијата, патничкиот сообраќај ќе се зголеми од 160 илјади на 350 илјади луѓе, а терминалната површина ќе се зголеми од 4000 квадратни метри на 7500 квадратни метри .

Од 2017 година, Аеродромот извршува летови кон [[Москва]], [[Франкфурт на Мајна|Франкфурт]], [[Атирау]], [[Актау]], [[Нур-Султан]] и [[Алмати]].

== Спорт ==
[[Податотека:Стадион имени Петра Атояна.jpg|мини|Стадион во Орал]]
Бенди е главниот спорт во градот. Спортскиот клуб Акжајик, кој ги игра своите домашни натпревари на стадионот „Јуност“, е единствениот професионален тим во земјата и игра во 2-та највисока дивизија на [[Русија]]. Во септември 2017 година, Казашката Бенди федерација го купи клубот.

Градот испрати тим на Спартакијаде 2009 и заврши на второто место. Сите играчи на репрезентацијата до 23 години во сезоната 2013/14 дојдоа од Орал. Откако репрезентативците на Казахстан го освоија златниот медал на Азиските зимски игри 2011, тимот се врати во Орал со триумф.

Неколку поранешни жители сега живеат во Германија и играат за германската репрезентација.

== Поврзано ==

* [[Казахстан]]
* [[Градови во Казахстан]]
* [[Западноказахстанска област]]

== Наводи ==
<references />

== Надворешни врски ==

* [https://web.archive.org/web/20061008003140/http://earthobservatory.nasa.gov//Newsroom/NewImages/images.php3?img_id=17093 Орал, Казахстан]
{{Градови во Казахстан}}

[[Категорија:Градови во Казахстан]]
[[Категорија:Населени места основани во 1613 година]]