Преглед на кодот на Окер

{{infobox color
| title=Окер
| hex=CC7722
| isccname=Deep orange
}}
[[Податотека:Lascaux2.jpg|мини|десно|250px|Слика на [[коњ]] со окер од француската пештера [[Ласко]].]]
[[Податотека:Hellocker- Pigment.JPG|мини|десно|250px|Окер пигмент (жолт окер).]]
[[Податотека:Namibie Himba 0717a.jpg|мини|десно|250px|Жена од племето Химба од [[Намибија]] обоена со црвен окер.]]
'''Окер''' (од [[Латински јазик|латински]] ''ochra'': беложолт од грч. ''ὤχρα'', според ''ὠχρός'' : жолт; блед) — природен неоргански пигмент чија главна состојка, покрај поголемите примеси на (природна) [[глина]], е [[хидриран]] [[Железен оксид|железен (III) оксид]] (FeOOHx0,4 H <sub>2</sub> O), а содржи и некои соединенија на [[манган]] и [[калциум]]. Како што се зголемува содржината на железо (и манган), бојата на окер се менува од жолта во кафена и црвенокафеава. Ја менува бојата и со [[жарење]]; прво станува појак (поинтензивен), а потоа преминува во потемни нијанси со истовремено зголемување на моќта на покривање. Во [[праисторија]]та окерот се користел за боење и [[Сликарство|сликање]], но и за [[обред]]ни цели. Црвениот окер ја симболизира бојата на животот и античките народи му ја припишувале моќта на [[крв]]та. Веќе од [[Старо камено време|старото камено време (палеолит)]] се користел за посипување на телото на покојникот или се прицврстувал на покојникот во гробот како грутка. Затоа некои праисториски заедници биле именувани по овој обичај, на пример културата на окер гробови. Подоцна се користел како важен пигмент за бои и лакови ([[Боја (материјал)|боја]]), а денес е речиси целосно заменет со синтетички железни оксиди, па затоа жолтиот синтетички железен оксид се нарекува и окер.<ref>'''oker''',, "Hrvatska enciklopedija", Leksikografski zavod Miroslav Krleža, mrežno izdanje, Leksikografski zavod Miroslav Krleža, 2020., pristupljeno 21. 5. 2020.</ref> Окерот е пигмент претежно темномат жолт (окер), но и жолтокафеав до црвенокафеав. Содржи различен дел од [[гетит]] и соединенија на манган и калциум со поголеми примеси на глина.<ref>"Tehnička enciklopedija" ('''Boje i lakovi'''), glavni urednik Hrvoje Požar, Grafički zavod Hrvatske, 1987.</ref>

== Неоргански обоени пигменти ==
До денес познати се стотици различни неоргански обоени пигменти, кои се разликуваат едни од други по боја и други својства. Според хемискиот состав, како што обично се опишуваат пигментите, постојат четири главни групи пигменти: [[оксид]]ни пигменти, [[сулфид]]ни и [[селен]]идни пигменти, [[хром]]атни пигменти и [[цијанид]]ни пигменти. Што се однесува до [[Боја|бојата,]] неорганските пигменти, со исклучок на [[Бел покривен пигмент|белиот]] и црниот, може да се бројат како црвени, кафеави, портокалови, жолти, зелени и сини пигменти. Бојата и хемискиот состав не се директно поврзани. На пример, црвената боја ја добиваат, меѓу другото, железен оксид и кадмиум сулфоселенид, додека различни оксиди, дури и од ист [[метал]], [[железо]], можат да бидат црвена, кафеава, портокалова, жолта или црна, вклучувајќи ги и преодните тонови помеѓу овие бои.

=== Оксидни пигменти ===
{{Главна|Оксиди}}
Во оксидни пигменти се вбројуваат едноставните оксиди и хидрираните оксиди на железо и хром, како и мешани пигменти со [[Магнезиум алуминат|спинелна]] или [[рутил]]на структура. Групата оксидни пигменти е високо ценета поради нејзината издржливост на светлина, добра покривна моќ, инертност и отпорност на [[растворувач]]и и [[Супстанца|хемикалии]] и отпорност на температури до 500&nbsp;°C (освен некои железни оксиди). Покрај овие својства, оксидните пигменти се исто така погодни поради нивната ниска цена.

=== Природни железни оксиди ===
{{Главна|Железни оксиди}}
Природните железни оксиди се широко распространети во [[Железна руда|железните руди]] ширум светот, но релативно малку [[Руда|руди]] се доволно чисти за да биде исплатлива нивната употреба во производството на пигменти. Природните пигменти од железен оксид обично се именувани по депозитите на рудата. Познати се шпански црвени, персиски црвени, [[Сиена (пигмент)|сиена]] жолти пигменти и така натаму. Што се однесува до хемискиот состав, природните пигменти од железен оксид содржат, со многу примеси, одредени хемиски соединенија на железо: железо (III) оксид (α Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub>) во црвените пигменти, т.е. [[хидриран]] железен (III) оксид, [[гетит]] (α FeOOH) во жолти пигменти. Првото соединение се наоѓа во железната руда [[хематит]], а второто во рудата [[лимонит]]. За да се произведе пигмент од руди, тие се подложуваат на постапки кои зависат од составот на рудата и примесите што треба да се отстранат. Рудата се дроби, примесите се отстрануваат колку што е можно, потоа производот се суши, понекогаш се калцинира и се меле. Сушењето и калцинирањето се чувствителни постапки бидејќи загубата на вода, која се јавува во оваа прилика, може да ја промени нијансата на пигментот. Затоа, времетраењето и [[температура]]та на сушењето и [[жарење]]то се многу важни и треба внимателно да се контролираат. Добро познати природни пигменти од железо оксид се [[железно црвено]], окер и [[умбер]].

== Наводи ==
{{наводи}}

{{Нијанси на кафеавата боја}}

[[Категорија:Материјали]]
[[Категорија:Нијанси на кафеавата боја]]
[[Категорија:Грцизми]]
[[Категорија:Бои]]
[[Категорија:Нијанси на жолтата боја]]
[[Категорија:Нијанси на портокаловата боја]]
[[Категорија:Нијанси на црвената боја]]