Преглед на кодот на Македонски Власи

{{Инфокутија Народ|
|group= Власи во Република Македонија
| image =
{{image array|perrow=3|width=65|height=75
| image1 = PitoGuli.jpg | caption1 = [[Питу Гули]]
| image2 = Alexander Koshka Gopesh IMARO.JPG | caption2 = [[Александар Кошка]]
| image3 = Manaki Brothers.jpg | caption3 = [[Браќа Манаки]]
| image4 = Елпида Караманди.jpg | caption4 = [[Елпида Караманди]]
| image5 = Таки Фити.jpg | caption5 = [[Таки Фити]]
}}
|poptime= 9.695 (попис 2002)
|popplace= [[Крушево]], [[Штип]], [[Битола]], [[Свети Николе]]
|langs= [[Влашки јазик|влашки]], [[македонски јазик|македонски]]
|rels= [[МПЦ|православие]]
|related-c= [[Власи]]
}}
'''Македонски Власи''' — уставно признаено малцинство во [[Република Македонија]]. Нивната бројност е 9.695 лица, односно 0,48 % од вкупното население на [[Македонија]].

== Потекло ==

[[Власи]]те се народ од романско потекло кои говорат на посебен јазик. Во [[Македонија]] и на [[Балканот]] се познати под повеќе имиња, како ''Аромани'', ''Цинцари'', ''Куцовласи'', на [[романски јазик]] сите Власи од јужниот дел на [[Балканскиот Полуостров]] се нарекуваат: ''Machedoni'' (Македоњ) <ref>Mircea și Luiza Seche, ''Dicționar de sinonime'', Editura Litera Internațional, 2002, definiția [http://dexonline.ro/search.php?cuv=arom%C3%A2n „aromân”]</ref> и др.

За нивното потекло постојат повеќе теории кои укажуваат дека тие се потомци на староседелското население на [[Балканскиот Полуостров]] кое се повлекло во планинските предели при доселувањето на [[Словени]]те и другите народи.

Од повеќето теории најпознати се оние според кои се смета дека Власите се потомци на [[Римјани]]те, [[Византија|Византијци]]те (Ромеите) поради нивниот јазик, а според некои се смета дека биле потомци на [[Антички Македонци|Античките Македонци]].

== Историја ==
Присутноста на Власите на територијата на [[Македонија]] се забележува уште во Средновековието, а познат е фактот дека братот на [[цар Самуил]], Арон бил убиен од Власи - скитници во околината на [[Лерин]]. Нивната присутност била повремена само како сточари и трговци и не биле трајно население.

Првите трајни населувања на Власи во [[Македонија]] се случуваат на почетокот на [[19 век]], односно околу [[1830]]-[[1832]] година кога нивниот најразвиен и најголем град [[Москополе]] во јужна [[Албанија]] бил разурнат од албанските качачки банди поддржани од [[Али Паша Јанински]].

Со честите продори и грабежи на албанските качачки банди на влашките градови и села во јужна [[Албанија]], на планината [[Грамошта]], во [[Епир]] и [[Тесалија]] голем број на Власи се населуваат во [[Македонија]], претежно во западните делови во [[Крушево]] (кое до 1830 било мало село во Прилепската каза населено исклучиво со [[Македонци]]), [[Битола]] и околните планински села, западниот и јужниот дел на [[Егејска Македонија]].

Постојаниот терор на Власите од нивните предели во јужна Албанија и особено во Тесалија принудува голем број на Власи - сточари да се населат во планинските предели во долината на реката [[Брегалница]] во [[Штип]]ско, [[Кочани|Кочанско]] и [[Овче Поле]].

Овие Власи кои живеат во источна [[Македонија]] се познати и под името ''[[Каракачани]]''. Номадските Власи од источна Македонија се познати и под името ''Црни Власи'', за разлика од Власите во западна Македонија кои се познати под името ''чаршиски'' или ''Бели Власи''<ref>Трифуноски, Јован. „Кочанска котлина“. Скопје, 1970. стр.152</ref>.

== Области и населени места ==
[[Податотека:Застапеност на Власите во Македонија - 2002.svg|мини|десно|300п|Процентуална застапеност на Власите во Македонија според пописот од 2002 г.]]
[[Податотека:Карта на Власите во Македонија (2021).svg|мини|300x300пкс|Карта на Власите во Македонија (2021)]]
[[Податотека:Број на Власи во Македонија.png|мини|300x300пкс|Број на Власите во Македонија (2021)]]
Власите во [[Македонија]] се претежно населени во градовите, а во минатото живееле и во повеќе планински села во југозападна и источна Македонија, кои денес во најголем дел се раселени. Најголем број на Власи денес живеат во градовите [[Крушево]], [[Штип]], [[Битола]] и [[Скопје]]. Во помал број ги има и во [[Кочани]] и [[Велес]]. По области Власите се застапени по сливот на реката [[Брегалница]]: [[Овче Поле]], [[Штипско]], [[Кочанско]] со планините [[Осогово]] и [[Плачковица]], како и градот [[Крушево]] и неколку села во [[Битолско]] на планинските предели североисточно од [[Битола]].

Статистички Власите во Македонија се најзастапени во општините: [[Општина Крушево|Крушево]] со 10,53%, [[Општина Штип|Штип]] со 4,6%, [[Општина Битола|Битола]] со 1,33% и градот [[Скопје]] со 0,50%.

== Култура и општествен живот ==

Македонските Власи имаат високо развиена култура и културен идентитет. Познати се влашките носии и килими (особено до с. [[Делисинци]], [[Овче Поле|Овчеполско]]) кои се дел од богата македонска етнолошка ризница.

Начинот на живот како сточари и богати трговци, оставил препознатливи културни белези во идентитетот на Власите. Власите-Каракачани од источна Македонија, кои биле сточари, се препознатливи по тоа што нивните жени носат тетовирани крстови на нивните чела и кај рачните зглобови.

Надалеку се познати богатите цркви во битолските влашки села [[Маловиште]] и [[Старо Змирново]], како и во градот [[Крушево]].

Во [[Македонија]] Власите имаат 2 свои политички партии и еден пратеник во Собранието на РМ. Во [[Општина Крушево]] влашкиот јазик е службен покрај македонскиот, иако Власите се помалку од 20% од населението.

На вториот канал на националната телевизија се емитува програма на влашки јазик, а постои и Унија за култура и издаваштво на Власите.

Македонските Власи по вероисповед се [[православни]] христијани. Постарите Власи, се многу посветени и религиозни луѓе.

== Познати Македонски Власи ==
* [[Рајко Жинзифов]] — македонски преродбеник.
* [[Браќа Манаки]] (Милтон и Јанаки Манаки) — првите филмски сниматели на Балканот
* [[Штерјо Наков]] — стопанственик
* [[Хари Костов]] — познат стопанственик и банкар, поранешен премиер и министер за внатрешни работи
* [[Јани Макрадули]] — политичар и пратеник во Собранието на РМ
* [[Тоше Проески]] — најпопуларниот македонски пејач на сите времиња
* [[Питу Гули]] — македонски војвода, борец во [[Илинденско востание|Илинденското востание]], јунак на битката на Мечкин Камен
* [[Таки Фити]] — универзитетски професор, поранешен министер за финансии

== Наводи ==
{{наводи}}

{{Демографија на Македонија}}
{{Етнички групи во Македонија}}

[[Категорија:Македонски Власи| ]]
[[Категорија:Народи во Македонија|Власи]]