Преглед на кодот на Димитрије Стојаковиќ

[[Податотека:SztójayMeissner.jpeg|мини|Димитрије Стојаковиќ]]'''Димитрије Стојаковиќ''' ([[Вршац]] , [[5 јануари]] [[1883]] - [[Будимпешта]], [[22 август]] [[1946|1946 година]]) бил војник и [[Дипломатија|дипломат]] кој за време на [[Втора светска војна|Втората светска војна,]] бил претседател на владата и министер за надворешни работи на Унгарија, од [[23 март]] [[1944|1944 година]] до [[24 август]] 1944 година.<ref>{{Наведена книга|url=http://www.forumliber.rs/pdf/books/Unger-Sabolc%20ISTORIJA%20MADJARSKE.pdf|title=Историја Мађарске|last=Унгер|first=Маћаш|last2=Саболч|first2=Ото|page=220|language=sr|access-date=2019-02-16|archive-date=2018-12-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20181222173533/http://www.forumliber.rs/pdf/books/Unger-Sabolc%20ISTORIJA%20MADJARSKE.pdf|url-status=dead}}</ref>

Димитрије Стојаковиќ е роден во [[Вршац]], кој во тоа време припаѓал на [[Австроунгарија]]. Според раѓање тој бил [[Срби]]н, а го променил своето име во унгарската верзија, '''Деме Стојај''' ({{Lang-hu|Döme Sztójay}}) во 1927 година.

== Кариера ==

=== Започнување на кариерата ===
Како млад, влегол во австроунгарската војска и напредувал во чин на полковник за време на неговото учество во [[Прва светска војна|Првата светска војна]]. По распадот на Австроунгарското Царство во Првата светска војна, тој се приклучил кон контрареволуционерната армија на [[Миклош Хорти]]. Хорти го назначил Стојаковиќ како воен аташе во [[Берлин]]. На оваа позиција, Стојаковиќ бил од 1925 до 1933 година. Од 1933 до 1935 година работел во унгарското Министерство за одбрана. Унгарскиот премиер Ѓула Ѓомаш, го назначил Стојаковиќ за унгарски амбасадор во Германија. Стојаковиќ бил на оваа позиција до 1944 година. Тој, меѓу другото, се состанал неколкупати со [[Адолф Хитлер]], [[28 март|на 28 март]] [[1941|1941 година]]. Во таа прилика, [[Адолф Хитлер|Хитлер]] му рекол дека планира да ја нападне Југославија и предложил Унгарија да учествува во воената инвазија на Југославија, додавајќи дека [[Унгарија]], како и другите земји-учеснички во планираниот напад, би можеле да очекуваат реализација на нивните територијални интереси,<ref>{{Наведени вести|url=http://www.novosti.rs/додатни_садржај.524.html:293675-Између-Берлина-и-Рима|title=Између Берлина и Рима|date=24 јули  2010|work=www.novosti.rs|access-date=4 декември  2018|language=sr}}{{Мртва_врска|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> а Унгарија да земе од Банат колку што сака.{{sfn|Pritz|2004|p=15}} На почетокот на Втората светска војна, Стојаковиќ се залагал за неутрална улога како Унгарија, истакнувајќи дека тоа е желбата на Германија. Подоцна, пред германскиот почеток на [[Сојуз на Советските Социјалистички Републики|Советскиот]] напад, кој беше предвиден кон крајот на мај 1941 година, Стојаковиќ го смени својот став и, од својата позиција во Берлин, предложи Унгарија активно да соработува со Германија, со цел да се избегне [[Романија]] да биде наградена за својата соработка на териториите за која е заинтересирана за Унгарија. {{sfn|Pritz|2004|p=27}}

=== Претседател на марионетската влада на окупирана Унгарија ===
По германската окупација на Унгарија, Хорти, под притисок на германскиот амбасадор Едмунд Фезенмаер, го предложил Димитрије Стојаковиќ за премиер.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ushmm.org/wlc/article.php?ModuleId=10005211|title=Raoul Wallenberg and the Rescue of Jews in Budapest|date=|publisher=Ushmm.org|accessdate=26 декември  2010}}</ref> Германецот по тој повод ги имал на ум про-германските и [[Фашизам|профашистичките]] ставови на Стојаковиќ. Димитрије Стојаковиќ на [[23 март]] [[1944|1944 година]]  бил назначен за министер за надворешни работи и претседател на соработничката марионетска влада на [[Кралство Унгарија|Кралството Унгарија]].  Тој ги истакнал познатите членови на унгарската фашистичка организација Стреластиот крст на клучните позиции во неговата влада.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.jewishhistory.org.il/history.php?anchor=1944Dome|title=Jewish History|date=|publisher=Jewish History|accessdate=26 декември  2010|archive-date=2021-01-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20210120041702/http://www.jewishhistory.org.il/history.php?anchor=1944Dome|url-status=dead}}</ref>  Пред неговото назначување за претседател на [[Евреи|Евреите што]] живееле во Унгарија, тие биле дискриминирани и економски и политички, но не биле депортирани во концентрациони логори.<ref>{{Наведена книга|url=http://www.columbia.edu/cu/ece/research/intermarium/vol3no2/ny98colu.pdf|title=Gendarmes, Policemen, Functionaries and the Jews - New Findings on the Behavior of Hungarian Authorities During the Holocaust|last=Molnár|first=Judit|publisher=University of Szeged|language=en|access-date=4 декември  2018|archive-date=2010-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20100626172200/http://www.columbia.edu/cu/ece/research/intermarium/vol3no2/ny98colu.pdf|url-status=dead}}</ref>  За време на неговиот мандат, Димитрије Стојановиќ им помогна на германските окупатори да почнат да ги депортираат унгарските Евреи во [[Концентрационен логор|концентрациони логори]] или за робови,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://degob.org/index.php?showarticle=2032#|title=Labour Service|work=degob.org|language=en|accessdate=4 декември  2018}}</ref> како и да го зголемат бројот на мобилизирани унгарски војници во Битката за Третиот рајх.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/history/Biographies/Steinfeld.html|title=Steinfeld biography|work=www-groups.dcs.st-and.ac.uk|language=en|accessdate=4 декември  2018|archive-date=2012-08-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20120807054952/http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/history/Biographies/Steinfeld.html|url-status=dead}}</ref>

=== Крајот на кариерата ===
Поразот на германската армија, протестите на меѓународната заедница и пристапот на Романија кон сојузничките сили предизвикаа Хорти да ја расформира владата на Димитриј Стојаковиќ и да формира нова влада предводена од генералот Гезо Лакатос ({{Lang-hu|Géza Lakatos}}).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://degob.org/index.php?showarticle=2031|title=The Holocaust in Hungary|work=degob.org|language=en|accessdate=4 декември  2018}}</ref> Кога Германците ја поништија Хорти, Стојаковиќ не беше повторно назначен за премиер, а откако [[Црвена армија|Црвената армија]] почна да ја потиснува германската војска од Унгарија во април 1945 година, Стојаковиќ побегна од Унгарија. Армијата на САД го фатила и ја предала на Унгарија. Тој беше суден во Будимпешта за да учествува во извршувањето на воените злосторства. Тој беше осуден на смрт и застрелан [[22 август|на 22 август]] [[1946|1946 година]]  во Будимпешта.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.rubicon.hu/magyar/oldalak/1946_augusztus_22_sztojay_dome_kivegzese|title=1946. augusztus 22. Sztójay Döme kivégzése|work=www.rubicon.hu|language=hu}}</ref>

== Наводи ==
<references group=""></references>

== Литература ==

* {{Наведена книга|url=http://mek.niif.hu/06100/06153/06153.pdf|title=The War Crimes Trial of Hungarian Prime Minister László Bárdossy|last=Pritz|first=Pál|date=2004|publisher=Social Science Monographs|isbn=9780880335492|language=en|access-date=4 декември  2018}}  {{Наведена книга|url=http://mek.niif.hu/06100/06153/06153.pdf|title=The War Crimes Trial of Hungarian Prime Minister László Bárdossy|last=Pritz|first=Pál|date=2004|publisher=Social Science Monographs|isbn=9780880335492|language=en|access-date=4 декември  2018}}  {{Наведена книга|url=http://mek.niif.hu/06100/06153/06153.pdf|title=The War Crimes Trial of Hungarian Prime Minister László Bárdossy|last=Pritz|first=Pál|date=2004|publisher=Social Science Monographs|isbn=9780880335492|language=en|access-date=4 декември  2018}}  {{Наведена книга|url=http://mek.niif.hu/06100/06153/06153.pdf|title=The War Crimes Trial of Hungarian Prime Minister László Bárdossy|last=Pritz|first=Pál|date=2004|publisher=Social Science Monographs|isbn=9780880335492|language=en|access-date=4 декември  2018}}

== Надворешни врски ==
{{Портал|Биографија}}

{{DEFAULTSORT:Стојаковиќ, Димитрије}}
[[Категорија:Унгарија во Втората светска војна]]
[[Категорија:Починати во 1946 година]]
[[Категорија:Родени во 1883 година]]
[[Категорија:Унгарски амбасадори]]
[[Категорија:Унгарски политичари]]