Преглед на кодот на Генетски проучувања на Србите

'''Генетски студии за [[Срби]]те''' — покажуваат близок афинитет со другите соседни [[јужни Словени]].<ref>{{Наведено списание|displayauthors=6|date=November 2008|title=Genes mirror geography within Europe|journal=Nature|volume=456|issue=7218|pages=98–101|bibcode=2008Natur.456...98N|doi=10.1038/nature07331|pmc=2735096|pmid=18758442}}</ref>

== Y-ДНК ==
[[Y хромозом|Y-хромозомските]] [[Хаплогрупа|хаплогрупи]] идентификувани кај Србите од Србија и блиските земји се следните со соодветни проценти: [[Хаплогрупа I-M438|I2a]] (36,6{{Sfn|Kačar et al.|2019}}-42%{{Sfn|Scorrano et al.|2017}}), [[Хаплогрупа E-M215|E1b1b]] (16,5{{Sfn|Scorrano et al.|2017}}-18,2%{{Sfn|Kačar et al.|2019}}), [[Хаплогрупа R1a|R1a]] (14,9{{Sfn|Kačar et al.|2019}}-15%{{Sfn|Scorrano et al.|2017}}), [[Хаплогрупа R1b|R1b]] (5{{Sfn|Kačar et al.|2019}}-6%{{Sfn|Scorrano et al.|2017}}), I1 (1,5{{Sfn|Scorrano et al.|2017}}-7,6%{{Sfn|Kačar et al.|2019}}), J2b (4,5{{Sfn|Scorrano et al.|2017}}-4,9%{{Sfn|Kačar et al.|2019}}), J2a (4{{Sfn|Regueiro et al.|2012}}-4,5%{{Sfn|Scorrano et al.|2017}}), J1 (1{{Sfn|Regueiro et al.|2012}}-4,5%{{Sfn|Scorrano et al.|2017}}), [[Хаплогрупа G-M201|G2a]] (1,5{{Sfn|Scorrano et al.|2017}}-5,8%{{Sfn|Regueiro et al.|2012}}) и неколку други невообичаени хаплогрупи со помали фреквенции.{{Sfn|Scorrano et al.|2017}}<ref name="pericic">{{Harvnb|Peričić et al.|2005}}</ref><ref name="marjanovic">{{Harvnb|Marjanović et al.|2005}}</ref><ref name="battaglia">{{Harvnb|Battaglia et al.|2008}}</ref>
[[Податотека:The_approximate_frequency_and_variance_of_haplogroup_I-P37_clusters_in_Eastern_Europe.jpg|десно|мини| Приближната фреквенција и дистрибуција на варијансата на кластерите од хаплогрупата I-P37, предците „Днепар-Карпати“ (DYS448=20) и изведените „Балкански“ (DYS448=19: претставени со еден SNP [[Хаплогрупа I-M438|I-PH908]]), во Источна Европа по ОМ Утевска (2017).]]
I2a-P37.2 е најпреовладувачката хаплогрупа, која сочинува една третина од Србите. Тој е претставен со четири под-група I-PH908 (25,08%), I2a1b3-L621 (7,59%), I2-CTS10228 (3,63%) и I2-M223 (0,33%). Студијата од 2019 година на српски примероци од различни делови на Западен Балкан покажа дека „приближно половина од нив потекнуваат од Херцеговина и Стара Херцеговина“, чие население низ историјата силно влијаело на денешната српска машка генетика. Постарите истражувања сметале дека високата фреквенција на оваа подклада кај јужнословенските популации е резултат на една „предсловенска“ палеолитска населба во регионот, истражувањето на О.М. Утевска (2017) потврди дека хаплотиповите на хаплогрупата STR имаат најголема разновидност во Украина, при што резултатот од маркерот на предците „DYS448=20“ го сочинува кластерот „Днепар-Карпати“, додека помладиот изведен резултат „DYS448=19“ го сочинува кластерот „Bal“ која е доминантна кај Јужните Словени. Овој „балкански кластер“ има и најголема варијанса во Украина, што укажува дека многу високата фреквенција во Западен Балкан е поради ефектот на основачот. Утевска пресметала дека дивергенцијата на кластерот STR и нејзиното секундарно проширување од средниот тек на реката Днепар или од источните Карпати кон Балканскиот полуостров се случиле пред приближно 2.860 ± 730 години, поврзувајќи го со времето пред Словените, но многу по падот на Кукутени-Трипилија култура. Поконкретно, „балканскиот кластер“ е претставен со еден SNP, I-PH908, познат како I2a1a2b1a1a1c во ISOGG филогенетското дрво (2019), а според ''YFull YTree'' тој се формирал и имал TMRCA приближно 1,850-1,720-3rd век (н.е.). Иако I-L621 е доминантен кај современите словенски народи на територијата на поранешните балкански провинции на Римската империја, до сега не е пронајден меѓу примероците од римскиот период и речиси го нема кај современото население на Италија. Пронајден е во скелетните остатоци со артефакти, кои укажуваат на водачи, на унгарските освојувачи на Карпатскиот басен од 9 век, дел од западно евроазиско-словенската компонента на Унгарците. Според ''Памјав и сор.'' (2019) и ''Фотхи и сор.'' (2020), дистрибуцијата на поткладите на предците како I-CTS10228 меѓу современите носители укажува на брза експанзија од Југоисточна Полска, главно е поврзана со Словените и нивната средновековна миграција, а „најголемата демографска експлозија се случи на Балканот“.
[[Податотека:HgE1b1b1a2.png|лево|мини| Дистрибуцијата на хаплогрупата [[Хаплогрупа E-V68|E-V13]] во Европа.]]
[[Хаплогрупа E-M215|E1b1b-M215]] е втора најпреовладувачка хаплогрупа меѓу Србите, која сочинува речиси една петтина од Србите. Таа е претставена со четири под-група [[Хаплогрупа E-V68|E-V13]] (17,49%), [[Хаплогрупа E-V68|E1b1b-V22]] (0,33%) и E1b1b-M123 (0,33%).{{Sfn|Kačar et al.|2019}} Во Југоисточна Европа, нејзината фреквенција достигнува врв на југоисточниот раб на регионот и нејзината варијанса достигнува врв во југозападниот дел на регионот. Иако неговата фреквенција е многу висока кај косовските Албанци (46%) и [[Македонски Роми|Македонците Роми]] (30%), овој феномен е од фокална а не од клиничка природа, најверојатно е последица на [[Генетско поместување|генетски дрифт]].<ref name="pericic">{{Harvnb|Peričić et al.|2005}}</ref> E-V13 е исто така висок кај [[Македонски Албанци|Албанците во Северна Македонија]] (34%) и Албанците во Албанија (24%), како и кај [[Македонци|етничките Македонци]], Романци и Грци. Се среќава на ниски до умерени фреквенции кај повеќето словенски популации. Меѓутоа, кај јужните Словени, тоа е доста вообичаено. Го има кај 27% од Црногорците, 22% од Македонците и 18% од Бугарите, сите словенски народи. Умерени фреквенции на E-V13 се наоѓаат и во Италија и западна [[Мала Азија|Анадолија]].<ref name="pericic" /><ref name="battaglia">{{Harvnb|Battaglia et al.|2008}}</ref> Во поголемиот дел од Централна Европа (Унгарија, Австрија, Швајцарија, Украина, Словачка), се среќава на ниски до умерени фреквенции од 7-10%, и во популациите каде доминираат R1a (словенски) и R1b (германски/келтски). Најверојатно потекнува од Балканот, Грција или Карпатскиот басен 9000 п.н.е. или непосредно пред неговото пристигнување во Европа за време на неолитот. Нејзината предок хаплогрупа, [[Хаплогрупа E-V68|E1b1b1a-M78]], е од североисточно африканско потекло.<ref name="battaglia" />

R1a1-M17 опфаќа околу една седмина до една шестина од српските Y-хромозоми. Тој е претставен со четири под-групи R1a (10,89%), R1a-M458 (2,31%), R1a-YP4278 (1,32%) и R1a-Y2613 (0,33%).{{Sfn|Kačar et al.|2019}} Неговата фреквенција достигнува врв во Украина (54,0%).<ref name="pericic">{{Harvnb|Peričić et al.|2005}}</ref> Таа е најдоминантната хаплогрупа во општословенскиот татковски генски базен. Разликата на R1a1 на Балканот можеби била засилена со инфилтрациите на народи кои зборуваат [[Индоевропски јазици|индоевропски]] помеѓу 2000 и 1000 година п.н.е., и со словенските преселби во регионот во раниот среден век.<ref name="pericic" /><ref name="marjanovic">{{Harvnb|Marjanović et al.|2005}}</ref> Лоза од потомок на R1a1-M17, R1a1a7-M458, има најголема фреквенција во Централна и Јужна Полска.<ref>{{Наведено списание|displayauthors=6|date=April 2010|title=Separating the post-Glacial coancestry of European and Asian Y chromosomes within haplogroup R1a|journal=European Journal of Human Genetics|volume=18|issue=4|pages=479–484|doi=10.1038/ejhg.2009.194|pmc=2987245|pmid=19888303}}</ref>

R1b1b2-M269 е умерено застапен кај српските мажи (6–10%), 10% во Србија (''Балареску и сор.'' 2010),<ref>{{Наведено списание|displayauthors=6|date=January 2010|editor-last=Penny|editor-first=David|title=A predominantly neolithic origin for European paternal lineages|journal=PLOS Biology|volume=8|issue=1|pages=e1000285|doi=10.1371/journal.pbio.1000285|pmc=2799514|pmid=20087410|doi-access=free}}
</ref> со подклада M269* (xL23) 4,4% во Србија, 5,1% во Македонија, 7,9% во Косово. Највисока фреквенција во централниот Балкан (''Мирес и сор.'' 2010).<ref name="Myres_2011">{{Наведено списание|displayauthors=6|date=January 2011|title=A major Y-chromosome haplogroup R1b Holocene era founder effect in Central and Western Europe|journal=European Journal of Human Genetics|volume=19|issue=1|pages=95–101|doi=10.1038/ejhg.2010.146|pmc=3039512|pmid=20736979}}</ref> Својот врв на фреквенција го има во Западна Европа (90% во [[Велс]]), но висока фреквенција се среќава и во [[Средна Европа|Централна Европа]] кај [[Западни Словени|Западните Словени]] ([[Полјаци]], [[Чеси]], [[Словаци]]) и [[Унгарци]]те, како и во [[Кавказ]] кај [[Осети]]ите (43%).<ref name="pericic">{{Harvnb|Peričić et al.|2005}}</ref> Беше воведен во Европа од земјоделците кои мигрираа од западна Анадолија, веројатно околу 7500 п.н.е. Српските носители на оваа хаплогрупа се во истиот кластер како оние од Централна и Источна Европа, како што е наведено од фреквентната дистрибуција на нејзините подхаплогрупи во однос на вкупниот R-M269. Останатите две кластери ги сочинуваат, соодветно, западноевропејците и група популации од Грција, Турција, Кавказ и [[Урал (планина)|циркум-уралскиот]] регион.<ref name="Myres_2011" />

J2b-M102 и J2a1b1-M92 имаат ниски фреквенции кај Србите (6–9% заедно). Различни други лоза на хаплогрупата J2-M172 се наоѓаат низ целиот Балкан, сите со ниски фреквенции. [[Хаплогрупа J (Y-ДНК)|Хаплогрупата Ј]] и сите нејзини потомци потекнуваат од Блискиот Исток. Се предлага балканските [[Средно камено време|мезолитски]] хранителите, носители на I-P37.2 и E-V13, да го усвојат земјоделството од почетните земјоделци J2 кои го колонизираа регионот околу 7000 до 8000 п.н.е., пренесувајќи го [[Младо камено време|неолитскиот]] културен пакет.<ref name="battaglia">{{Harvnb|Battaglia et al.|2008}}</ref>

I1-M253 се наоѓа и во ниски фреквенции (1,5-7,6%) и е претставен со три подгрупи I1-P109 (5,28%), I1 (1,32%) и I1-Z63 (0,99%).{{Sfn|Kačar et al.|2019}}

Анализата на молекуларната варијанса врз основа на Y-хромозомските STRs покажа дека Словените можат да се поделат во две групи: едната ги опфаќа [[Западни Словени|западните Словени]], [[Источни Словени|источните Словени]], [[Словенци]]те и западните [[Хрвати]], а другата - сите преостанати јужни Словени. Хрватите од северна Хрватска (регион [[Загреб]]) паднаа во втората група. Оваа разлика може да се објасни со генетскиот придонес на предсловенските балкански популации во генетското наследство на некои јужни Словени кои припаѓаат на групата.<ref>{{Наведено списание|year=2007|title=Y-STR variation among Slavs: evidence for the Slavic homeland in the middle Dnieper basin|journal=Journal of Human Genetics|volume=52|issue=5|pages=406–414|doi=10.1007/s10038-007-0125-6|pmid=17364156|doi-access=free}}</ref> Анализата на главна компонента на фреквенциите на Y-хромозомската хаплогрупа меѓу трите етнички групи во Босна и Херцеговина (босански Срби, [[Хрвати во Босна и Херцеговина|босански Хрвати]] и [[Бошњаци]]), покажа дека босанските Срби и Бошњаци се генетски поблиски еден до друг отколку што било која од нив е со босанските Хрвати. главно поради многу високата I2a фреквенција на босанските Хрвати).<ref name="marjanovic">{{Harvnb|Marjanović et al.|2005}}</ref> Според анализата на кореспонденцијата, анализата на примеси и ''првото'' генетско растојание, примероците од српската регионална популација се групираат заедно и се најблиску до Црногорците, Македонците и Бугарите, а западните Срби се посредник меѓу нив и хрватско-босанскиот и херцеговскиот кластер.{{Sfn|Mirabal et al.|2010}} Според студијата од 2022 година на 1200 примероци од Србија, Стара Херцеговина, Косово и Метохија, „генетските растојанија помеѓу три групи примероци, оценети со статистичките вредности ''Фст'' и ''Рст'', и дополнително визуелизирани преку повеќедимензионално скалирање, покажаа голема генетска сличност помеѓу збирките на податоци од Стара Херцеговина и денешна Србија. Генетската разлика во дистрибуцијата на хаплогрупата и фреквенцијата помеѓу збирките на податоци од историскиот регион на Стара Херцеговина и од географскиот регион на Косово и Метохија беше потврдена со највисоки ''Фст'' и ''Рст'' вредности“.<ref name=":2">{{Наведено списание|last=Mihajlovic|first=Milica|last2=Tanasic|first2=Vanja|last3=Markovic|first3=Milica Keckarevic|last4=Kecmanovic|first4=Miljana|last5=Keckarevic|first5=Dusan|date=2022-11-01|title=Distribution of Y-chromosome haplogroups in Serbian population groups originating from historically and geographically significant distinct parts of the Balkan Peninsula|url=https://www.fsigenetics.com/article/S1872-4973(22)00108-9/abstract|journal=Forensic Science International: Genetics|language=en|volume=61|page=102767|doi=10.1016/j.fsigen.2022.102767|issn=1872-4973|pmid=36037736}}</ref>

=== Фреквенции на хаплогрупата на Y-ДНК ===
<gallery>
Податотека:S._Srbija.pdf|алт=The dominant recent origin of the population of wider Central Serbia: pink, green and gray-blue – areas settled from the Dinaric Alps (mostly Old Herzegovina), Kosovo, and Romania, respectively. Dark red, yellow and dark blue: natives of Šopluk and Torlak, the South Morava Valley, and Eastern Serbia, respectively, and settlers from these areas (mostly in Central Serbia). Light red-oases of natives of Western and Central Serbia. Black dots – returnees from Vojvodina.|Дополнително неодамнешно потекло на населението во пошироката Централна Србија: розова, зелена и сиво-сина - области населени од Динарските Алпи. Темно црвено, жолта и темно сина: домородци од Шоплук и Торлак, долината Јужна Морава и Источна Србија, и доселеници од овие области (најчесто во Централна Србија). Светло-црвени оази на домородци од Западна и Централна Србија. Црни точки – повратници од Војводина.
Податотека:Serbia022-sr.png|алт=Geographical regions of Serbia-detailed|Географските региони на Србија
</gallery>

== mtДНК ==
Според Давидовиќ ''и сор.'' (2014) студијата на [[Митохондриска ДНК|митохондријалната ДНК]] во 139 примероци во Србија се присутни „mtДНК лоза претежно пронајдени во словенскиот генски базен (U4a2a*, U4a2a1, U4a2c, U4a2g, HV10), поддржувајќи заедничко словенско потекло, но исто така и лоза што може да потекнуваат во јужна Европа (H5*, H5e1, H5a1v) и особено на Балканскиот Полуостров (H6a2b и L2a1k)“.{{Sfn|Davidovic et al.|2015}} Според студијата од 2017 година за разновидноста на хаплогрупата U „наводните балкански специфични лози (на пр. U1a1c2, U4c1b1, U5b3j, K1a4l и K1a13a1) и лоза споделени меѓу Србите (Јужни Словени) и Западните и Источните Словени беа откриени (на пр. U2e4a2, U2e4a1, У4a2c, U4a2g1, U4d2b и U5b1a1). пастири) и словенски и германски дојденци во раниот среден век“.{{Sfn|Davidovic et al.|2017}} Студијата од 2020 година на 226 примероци на податоци од митохондријалниот геном на српското население „поддржа поизразена генетска диференцијација меѓу Србите и двете словенски популации (Руси и Полјаци), како и проширување на српското население по последниот глацијален максимум и за време на периодот на миграција (четврто до IX век од нашата ера)“.{{Sfn|Davidovic et al.|2020}}

== Автосомна ДНК ==
[[Податотека:PLOS_3.PNG|десно|мини| Генетска структура во европски контекст според три генетски системи наДНК (A), YДНК (B) и mtДНК (C) на ''Кушнијаревич и сор.'' (2015)]]
Според автосомното истражување на ИБД од 2013 година „на неодамнешното генеалошко потекло во последните 3.000 години на континентално ниво“, говорителите на [[Српскохрватски јазик|српско-хрватскиот јазик]] споделуваат многу висок број на заеднички предци датирани од [[Голема преселба на народите|периодот на миграција]] пред приближно 1.500 години со [[Полска]] и [[Романија]] - [[Бугарија]] кластер меѓу другите во [[Источна Европа]]. Се заклучува дека е предизвикана од [[Хуни|хунската]] и словенската експанзија, која била „релативно мало население кое се проширило на голема географска област“, особено „проширувањето на словенските популации во региони со мала густина на населеност почнувајќи од шестиот век“ и дека „во голема мера се совпаѓа со современата дистрибуција на словенските јазици“.<ref>{{Наведено списание|year=2013|title=The geography of recent genetic ancestry across Europe|journal=PLOS Biology|volume=11|issue=5|pages=e1001555|doi=10.1371/journal.pbio.1001555|pmc=3646727|pmid=23667324|ref={{harvid|Ralph et al.|2013}}|doi-access=free}}</ref> Анализата на ИБД од 2015 година покажа дека јужните Словени имаат помала близина со [[Грци]]те отколку со [[Источни Словени|источните]] и [[Западни Словени|западните Словени]], па дури и моделите на споделување на ИБД меѓу источно-западните Словени – „меѓусловенското“ население ([[Унгарци]], [[Романци]] и [[Гагаузи]]) – и Јужни Словени, т.е. низ област на претпоставени историски движења на луѓе вклучувајќи ги и Словените“. Малиот врв на споделени IBD сегменти помеѓу Јужните и Источно-Западните Словени сугерира заедничко „проток од словенско време“.<ref name="Kushniarevich">{{Наведено списание|displayauthors=6|year=2015|title=Genetic Heritage of the Balto-Slavic Speaking Populations: A Synthesis of Autosomal, Mitochondrial and Y-Chromosomal Data|journal=PLOS ONE|volume=10|issue=9|pages=e0135820|bibcode=2015PLoSO..1035820K|doi=10.1371/journal.pone.0135820|pmc=4558026|pmid=26332464|doi-access=free}}</ref> Споредбата на IBD од 2014 година на популациите на Западен Балкан и Блискиот Исток откри занемарлив проток на гени помеѓу 16 и 19 век за време на исламизацијата на Балканот.<ref name="Kovacevic">{{Наведено списание|displayauthors=6|year=2014|title=Standing at the gateway to Europe--the genetic structure of Western balkan populations based on autosomal and haploid markers|journal=PLOS ONE|volume=9|issue=8|pages=e105090|bibcode=2014PLoSO...9j5090K|doi=10.1371/journal.pone.0105090|pmc=4141785|pmid=25148043|ref={{harvid|Kovačević et al.|2014}}|doi-access=free}}</ref>

Според автосомната анализа на Западен Балкан од 2014 година, српското население покажува генетска униформност со другите јужнословенски популации, но „Србите и [[Црногорци]]те имаат средна позиција на парцелата PCA и на мрежата базирана на Fst меѓу другите популации на Западен Балкан“.<ref name="Kovacevic">{{Наведено списание|displayauthors=6|year=2014|title=Standing at the gateway to Europe--the genetic structure of Western balkan populations based on autosomal and haploid markers|journal=PLOS ONE|volume=9|issue=8|pages=e105090|bibcode=2014PLoSO...9j5090K|doi=10.1371/journal.pone.0105090|pmc=4141785|pmid=25148043|ref={{harvid|Kovačević et al.|2014}}|doi-access=free}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKovačević_et_al.2014">Kovacevic L, Tambets K, Ilumäe AM, Kushniarevich A, Yunusbayev B, Solnik A, et&nbsp;al. (2014). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4141785 "Standing at the gateway to Europe--the genetic structure of Western balkan populations based on autosomal and haploid markers"]. ''PLOS ONE''. '''9''' (8): e105090. [[Bibcode]]:[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2014PLoSO...9j5090K 2014PLoSO...9j5090K]. [[Назнака за дигитални објекти|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.1371/journal.pone.0105090|10.1371/journal.pone.0105090]]</span>. [[PubMed Central|PMC]]&nbsp;<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4141785 4141785]</span>. [[PubMed|PMID]]&nbsp;[https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25148043 25148043].</cite></ref> Во анализата од 2015 година, Србите повторно беа во средината на западно јужнословенскиот кластер ([[Хрвати]], Босанци и [[Словенци]]) и источно јужнословенски кластер ([[Македонци]] и [[Бугари]]). Западниот кластер има наклонетост кон [[Унгарци]]те, [[Чеси]]те и [[Словаци]]те, додека источниот кластер кон [[Романци]]те и одреден степен [[Грци|кон Грците]].<ref name="Kushniarevich">{{Наведено списание|displayauthors=6|year=2015|title=Genetic Heritage of the Balto-Slavic Speaking Populations: A Synthesis of Autosomal, Mitochondrial and Y-Chromosomal Data|journal=PLOS ONE|volume=10|issue=9|pages=e0135820|bibcode=2015PLoSO..1035820K|doi=10.1371/journal.pone.0135820|pmc=4558026|pmid=26332464|doi-access=free}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true">Kushniarevich A, Utevska O, Chuhryaeva M, Agdzhoyan A, Dibirova K, Uktveryte I, et&nbsp;al. (2015). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4558026 "Genetic Heritage of the Balto-Slavic Speaking Populations: A Synthesis of Autosomal, Mitochondrial and Y-Chromosomal Data"]. ''PLOS ONE''. '''10''' (9): e0135820. [[Bibcode]]:[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2015PLoSO..1035820K 2015PLoSO..1035820K]. [[Назнака за дигитални објекти|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.1371/journal.pone.0135820|10.1371/journal.pone.0135820]]</span>. [[PubMed Central|PMC]]&nbsp;<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4558026 4558026]</span>. [[PubMed|PMID]]&nbsp;[https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26332464 26332464].</cite></ref> Студиите, исто така, открија многу висока корелација помеѓу генетските, географските и јазичните растојанија на балто-словенските популации.<ref name="Kushniarevich" /><ref name="Kovacevic" /> Според анализата на автосомните маркери од 2020 година, Србите се најблиску до Босанците, додека етнички блиските Црногорци се меѓу нив и [[Косовски Албанци|косовските Албанци]].<ref>{{Наведено списание|last=Takic Miladinov|first=D|last2=Vasiljevic|first2=P|last3=Sorgic|first3=D|displayauthors=etal|year=2020|title=Allele frequencies and forensic parameters of 22 autosomal STR loci in a population of 983 individuals from Serbia and comparison with 24 other populations|journal=[[Annals of Human Biology]]|volume=47|issue=7–8|pages=632–641|doi=10.1080/03014460.2020.1846784|pmid=33148044|doi-access=free}}</ref>

Според археогенетската студија од 2023 година, автосомното моделирање ''qpAdm'', современите Срби од Западен Балкан се 58,4% од раносредновековната централно-источна Европа (најчесто словенски), 39,2% од локалната римска меѓу Хрватска и Србија и 2,3% од царската ера во Западна Анадолија.<ref name="Olalde2023">{{Наведено списание|last=Olalde|first=Iñigo|last2=Carrión|first2=Pablo|date=December 7, 2023|title=A genetic history of the Balkans from Roman frontier to Slavic migrations|url=https://www.cell.com/cell/fulltext/S0092-8674(23)01135-2|journal=[[Cell (journal)|Cell]]|volume=186|issue=25|pages=P5472-5485.E9|doi=10.1016/j.cell.2023.10.018|pmc=10752003|access-date=December 8, 2023|doi-access=free}}</ref>

Генетската студија на [[Лужички Срби|Србите]] покажа дека тие имаат најголем афинитет со Полјаците, додека резултатите од споредбата со Србите и Црногорците поради историските хипотези за заедничко потекло покажаа дека „Сорбите беа најразлични од Србија и Црна Гора, што веројатно ја одразува значителната географска оддалеченост. меѓу двете популации“.<ref>{{Наведено списание|displayauthors=6|date=September 2011|title=Genetic variation in the Sorbs of eastern Germany in the context of broader European genetic diversity|journal=European Journal of Human Genetics|volume=19|issue=9|pages=995–1001|doi=10.1038/ejhg.2011.65|pmc=3179365|pmid=21559053}}</ref>

== Физичка антропологија ==
Според српскиот физички антрополог Живко Микиќ, средновековното население во Србија развило [[фенотип]] што претставува мешавина од словенски и домородни балкански динарски особини. Микиќ тврди дека динарските особини, како што се брахицефалијата и поголемата просечна висина, оттогаш стануваат доминантни над словенските особини кај Србите.<ref>{{Наведено списание|year=1994|title=Beitrag zur Anthropologie der Slawen auf dem mittleren und westlichen Balkan". ''Balcanica|journal=(Belgrade: The Institute for Balkan Studies of the Serbian Academy of Sciences and Arts)|volume=25|pages=99–109}}</ref>

== Галерија ==
<gallery>
Податотека:Plos.Balkans.2.png|алт=Admixture analysis of autosomal SNPs in a global context on the resolution level of 7 assumed ancestral populations per Kovačević et al. (2014)|Анализа на мешавини на автосомни SNP во глобален контекст на резолуција на 7 забележани популации на предци по ''Ковачевиќ и сор.'' (2014)
Податотека:PCA_of_the_variation_of_autosomal_SNPs_in_Western_Balkan_populations_in_Eurasian_context.png|алт=Principal component (PC) analysis of the variation of autosomal SNPs in Western Balkan populations in Eurasian context per Kovačević et al. (2014)|Анализа на главна компонента (PC) на варијацијата на автосомните SNP во популацијата на Западен Балкан во евроазискиот контекст на ''Ковачевиќ и сор.'' (2014)
Податотека:Ancestral_components_of_the_Balto-Slavic_gene_pool.PNG|алт=Admixture analysis on the resolution level of 6 assumed ancestral populations per Kushniarevich et al. (2015)|Анализа на мешавини на голема резолуција на 6 претпоставени популации на предци по ''Кушниаревич и сор.'' (2015)
Податотека:PC1vsPC2_plot_based_on_whole_genome_SNP_data_of_Balto-Slavic_Speaking_Populations.png|алт=PC1vsPC2 plot based on whole genome SNP data per Kushniarevich et al. (2015)|PC1vsPC2 графика заснована на податоци за SNP на целиот геном според ''Кушниаревич и сор. (2015)''
</gallery>

== Наводи ==
{{Наводи}}

== Извори ==
 

{{refbegin|30em}}
* {{cite journal|display-authors=6|date=June 2009|title=Y-chromosomal evidence of the cultural diffusion of agriculture in Southeast Europe|journal=European Journal of Human Genetics|volume=17|issue=6|pages=820–830|doi=10.1038/ejhg.2008.249|pmc=2947100|pmid=19107149|ref={{harvid|Battaglia et al.|2008}}|vauthors=Battaglia V, Fornarino S, Al-Zahery N, Olivieri A, Pala M, Myres NM, King RJ, Rootsi S, Marjanovic D, Primorac D, Hadziselimovic R, Vidovic S, Drobnic K, Durmishi N, Torroni A, Santachiara-Benerecetti AS, Underhill PA, Semino O}}
* {{cite journal|display-authors=6|date=July 2006|title=Paternal and maternal lineages in the Balkans show a homogeneous landscape over linguistic barriers, except for the isolated Aromuns|journal=Annals of Human Genetics|volume=70|issue=Pt 4|pages=459–487|doi=10.1111/j.1469-1809.2005.00251.x|pmid=16759179|vauthors=Bosch E, Calafell F, González-Neira A, Flaiz C, Mateu E, Scheil HG, Huckenbeck W, Efremovska L, Mikerezi I, Xirotiris N, Grasa C, Schmidt H, Comas D|s2cid=23156886}}
* {{cite journal|display-authors=6|date=June 2004|title=Frequencies of mtDNA haplogroups in southeastern Europe--Croatians, Bosnians and Herzegovinians, Serbians, Macedonians and Macedonian Romani|journal=Collegium Antropologicum|volume=28|issue=1|pages=193–198|pmid=15636075|ref={{harvid|Cvjetan|2004}}|vauthors=Cvjetan S, Tolk HV, Lauc LB, Colak I, Dordević D, Efremovska L, Janićijević B, Kvesić A, Klarić IM, Metspalu E, Pericić M, Parik J, Popović D, Sijacki A, Terzić R, Villems R, Rudan P}}
* {{cite journal|display-authors=6|date=March 2015|title=Mitochondrial DNA perspective of Serbian genetic diversity|url=https://archive.org/details/sim_american-journal-of-physical-anthropology_2015-03_156_3/page/449|journal=American Journal of Physical Anthropology|volume=156|issue=3|pages=449–465|doi=10.1002/ajpa.22670|pmid=25418795|ref={{harvid|Davidovic et al.|2015}}|vauthors=Davidovic S, Malyarchuk B, Aleksic JM, Derenko M, Topalovic V, Litvinov A, Stevanovic M, Kovacevic-Grujicic N}}
* {{cite journal|display-authors=6|date=August 2017|title=Mitochondrial super-haplogroup U diversity in Serbians|url=https://figshare.com/articles/dataset/Mitochondrial_super-haplogroup_U_diversity_in_Serbians/4738054|journal=Annals of Human Biology|volume=44|issue=5|pages=408–418|doi=10.1080/03014460.2017.1287954|pmid=28140657|ref={{harvid|Davidovic et al.|2017}}|vauthors=Davidovic S, Malyarchuk B, Aleksic J, Derenko M, Topalovic V, Litvinov A, Skonieczna K, Rogalla U, Grzybowski T, Stevanovic M, Kovacevic-Grujicic N|s2cid=4631989}}
* {{cite journal|display-authors=6|date=September 2020|title=Complete mitogenome data for the Serbian population: the contribution to high-quality forensic databases|journal=International Journal of Legal Medicine|volume=134|issue=5|pages=1581–1590|doi=10.1007/s00414-020-02324-x|pmid=32504149|ref={{harvid|Davidovic et al.|2020}}|vauthors=Davidovic S, Malyarchuk B, Grzybowski T, Aleksic JM, Derenko M, Litvinov A, Rogalla-Ładniak U, Stevanovic M, Kovacevic-Grujicic N|s2cid=219330450}}
* {{cite journal|date=February 2019|title=Y chromosome genetic data defined by 23 short tandem repeats in a Serbian population on the Balkan Peninsula|url=https://figshare.com/articles/dataset/Y_chromosome_genetic_data_defined_by_23_short_tandem_repeats_in_a_Serbian_population_on_the_Balkan_Peninsula/7798268|journal=Annals of Human Biology|volume=46|issue=1|pages=77–83|doi=10.1080/03014460.2019.1584242|pmid=30829546|ref={{harvid|Kačar et al.|2019}}|vauthors=Kačar T, Stamenković G, Blagojević J, Krtinić J, Mijović D, Marjanović D|s2cid=73515853}}
* {{cite journal|display-authors=6|year=2014|title=Standing at the gateway to Europe--the genetic structure of Western balkan populations based on autosomal and haploid markers|journal=PLOS ONE|volume=9|issue=8|pages=e105090|bibcode=2014PLoSO...9j5090K|doi=10.1371/journal.pone.0105090|pmc=4141785|pmid=25148043|ref={{harvid|Kovačević et al.|2014}}|doi-access=free|vauthors=Kovacevic L, Tambets K, Ilumäe AM, Kushniarevich A, Yunusbayev B, Solnik A, Bego T, Primorac D, Skaro V, Leskovac A, Jakovski Z, Drobnic K, Tolk HV, Kovacevic S, Rudan P, Metspalu E, Marjanovic D}}
* {{cite journal|display-authors=6|date=November 2005|title=The peopling of modern Bosnia-Herzegovina: Y-chromosome haplogroups in the three main ethnic groups|journal=Annals of Human Genetics|volume=69|issue=Pt 6|pages=757–763|doi=10.1111/j.1529-8817.2005.00190.x|pmid=16266413|ref={{harvid|Marjanović et al.|2005}}|vauthors=Marjanovic D, Fornarino S, Montagna S, Primorac D, Hadziselimovic R, Vidovic S, Pojskic N, Battaglia V, Achilli A, Drobnic K, Andjelinovic S, Torroni A, Santachiara-Benerecetti AS, Semino O|s2cid=36632274}}
* {{cite journal|display-authors=6|date=July 2010|title=Human Y-chromosome short tandem repeats: a tale of acculturation and migrations as mechanisms for the diffusion of agriculture in the Balkan Peninsula|url=https://archive.org/details/sim_american-journal-of-physical-anthropology_2010-07_142_3/page/380|journal=American Journal of Physical Anthropology|volume=142|issue=3|pages=380–390|doi=10.1002/ajpa.21235|pmid=20091845|ref={{harvid|Mirabal et al.|2010}}|vauthors=Mirabal S, Varljen T, Gayden T, Regueiro M, Vujovic S, Popovic D, Djuric M, Stojkovic O, Herrera RJ}}
* {{cite journal|display-authors=6|date=October 2005|title=High-resolution phylogenetic analysis of southeastern Europe traces major episodes of paternal gene flow among Slavic populations|url=https://archive.org/details/sim_molecular-biology-and-evolution_2005-10_22_10/page/1964|journal=Molecular Biology and Evolution|volume=22|issue=10|pages=1964–1975|doi=10.1093/molbev/msi185|pmid=15944443|ref={{harvid|Peričić et al.|2005}}|doi-access=free|vauthors=Pericić M, Lauc LB, Klarić IM, Rootsi S, Janićijevic B, Rudan I, Terzić R, Colak I, Kvesić A, Popović D, Sijacki A, Behluli I, Dordevic D, Efremovska L, Bajec DD, Stefanović BD, Villems R, Rudan P}}
* {{cite journal|date=April 2012|title=High levels of Paleolithic Y-chromosome lineages characterize Serbia|journal=Gene|volume=498|issue=1|pages=59–67|doi=10.1016/j.gene.2012.01.030|pmid=22310393|ref={{harvid|Regueiro et al.|2012}}|vauthors=Regueiro M, Rivera L, Damnjanovic T, Lukovic L, Milasin J, Herrera RJ}}
* {{cite journal|year=2017|title=The Genetic Landscape of Serbian Populations through Mitochondrial DNA Sequencing and Non-Recombining Region of the Y Chromosome Microsatellites|journal=Collegium Antropologicum|volume=41|issue=3|pages=275–296|ref={{harvid|Scorrano et al.|2017}}|vauthors=Scorrano G}}
* {{cite journal|year=2018|title=A glance of genetic relations in the Balkan populations utilizing network analysis based on in silico assigned Y-DNA haplogroups|journal=Anthropological Review|volume=81|issue=3|pages=252–268|doi=10.2478/anre-2018-0021|ref={{harvid|Šehović et al.|2018}}|doi-access=free|vauthors=Šehović E|s2cid=81826503}}
* {{cite journal|year=2014|title=Непосредни резултати нових мултидисциплинарних етногенетских истраживања Срба и становништва Србије (на примеру Александровачке жупе)|journal=Glasnik Etnografskog Instituta SANU|volume=62|issue=1|pages=245–258|doi=10.2298/GEI1401245T|ref={{harvid|Todorović et al.|2014a}}|doi-access=free|vauthors=Todorović I, Vučetić-Dragović A, Marić A}}
* {{cite journal|year=2013|title=Нове могућности етногенетских проучавања становништва Србије|journal=Glasnik Etnografskog Instituta SANU|volume=61|issue=1|pages=149–159|doi=10.2298/GEI1301149T|doi-access=free|hdl-access=free|vauthors=Todorović I|hdl=21.15107/rcub_dais_8228}}
* {{cite journal|year=2014|title=Компаративни аналитички осврт на најновија генетска истраживања порекла Срба и становништва Србије – етнолошка перспектива|url=http://www.doiserbia.nb.rs/img/doi/0350-0861/2014/0350-08611402099T.pdf|journal=Glasnik Etnografskog Instituta SANU|volume=62|issue=2|pages=99–111|doi=10.2298/GEI1402099T|ref={{harvid|Todorović et al.|2014b}}|doi-access=free|vauthors=Todorović I, Vučetić-Dragović A, Marić A}}
* {{cite journal|date=April 2008|title=Allele frequencies and population data for 17 Y-chromosome STR loci in a Serbian population sample from Vojvodina province|journal=Forensic Science International|volume=176|issue=2–3|pages=e23–e28|doi=10.1016/j.forsciint.2007.04.003|pmid=17482396|vauthors=Veselinovic IS, Zgonjanin DM, Maletin MP, Stojkovic O, Djurendic-Brenesel M, Vukovic RM, Tasic MM}}
* {{cite journal|date=November 2017|title=Genetic characterization of 27 Y-STR loci with the Yfiler<sup>®</sup> Plus kit in the population of Serbia|journal=Forensic Science International. Genetics|volume=31|pages=e48–e49|doi=10.1016/j.fsigen.2017.07.013|pmid=28789900|ref={{harvid|Zgonjanin et al.|2017}}|vauthors=Zgonjanin D, Alghafri R, Antov M, Stojiljković G, Petković S, Vuković R, Drašković D}}
{{refend}}

== Дополнителна литература ==
 

{{refbegin|30em}}
* {{cite journal|display-authors=6|date=September 2, 2015|title=Genetic Heritage of the Balto-Slavic Speaking Populations: A Synthesis of Autosomal, Mitochondrial and Y-Chromosomal Data|journal=PLOS ONE|volume=10|issue=9|pages=e0135820|bibcode=2015PLoSO..1035820K|doi=10.1371/journal.pone.0135820|pmc=4558026|pmid=26332464|doi-access=free|vauthors=Kushniarevich A, Utevska O, Chuhryaeva M, Agdzhoyan A, Dibirova K, Uktveryte I, Möls M, Mulahasanovic L, Pshenichnov A, Frolova S, Shanko A, Metspalu E, Reidla M, Tambets K, Tamm E, Koshel S, Zaporozhchenko V, Atramentova L, Kučinskas V, Davydenko O, Goncharova O, Evseeva I, Churnosov M, Pocheshchova E, Yunusbayev B, Khusnutdinova E, Marjanović D, Rudan P, Rootsi S, Yankovsky N, Endicott P, Kassian A, Dybo A, Tyler-Smith C, Balanovska E, Metspalu M, Kivisild T, Villems R, Balanovsky O}}
* {{cite journal|display-authors=6|date=2014-08-22|title=Standing at the gateway to Europe--the genetic structure of Western balkan populations based on autosomal and haploid markers|journal=PLOS ONE|volume=9|issue=8|pages=e105090|bibcode=2014PLoSO...9j5090K|doi=10.1371/journal.pone.0105090|pmc=4141785|pmid=25148043|doi-access=free|vauthors=Kovacevic L, Tambets K, Ilumäe AM, Kushniarevich A, Yunusbayev B, Solnik A, Bego T, Primorac D, Skaro V, Leskovac A, Jakovski Z, Drobnic K, Tolk HV, Kovacevic S, Rudan P, Metspalu E, Marjanovic D}}
* {{cite bioRxiv|title=The Genomic History Of Southeastern Europe|biorxiv=10.1101/135616}}
{{refend}}

== Надворешни врски ==

* [https://dnk.poreklo.rs/DNK-projekat/ Српски ДНК проект]
* [https://www.poreklo.rs/ Порекло] - Друштво за генетска генеалогија
{{Човечка генетика}}

[[Категорија:Генетика по етничка припадност]]
[[Категорија:Генетска историја на Европа]]