Хаушаби

Хаушаби или Хавшаби (арап. الحوشبي ал-Хавшаби или арап. الحواشب ал-Хавашаб), или султанат Хаушаби (арап. سلطنة الحواشب Салтанат ал-Хавашаб), била држава во британскиот Аден протекторат. Нејзин главен град бил Мусајмир. Областа сега била дел од Република Јемен. .

Историја[уреди | уреди извор]

Хаушаби бил основан во XVIII век.^[1]

На 14 јуни 1839 година била склучена веридба со султанот Мана бин Салам од ова племе, со ист тенор како оние со Абдали, Фадли и Јафаи. Во претходниот јануари договор за пријателство и мир бил потпишан од двајца други шеици од племето Хаушаби со британскиот претставник.^[2]

Султанот Мана бин Салам, иако повеќе од еднаш бил поканет од шеиците Абдали и Фадли да им се придружи во нивните напади врз Аден, постојано ги одбивал нивните увертирања. Починал во јуни 1858 година, а бил наследен од неговиот внук Убеид бин Јахја, за време на чие владеење непрекинато одржувале пријателски односи со Хаушаби. Убеид бин Јахја починал во 1863 година, а го наследил неговиот братучед Али бин Мана. Односите на султанот Али бин Мана со соседните началници и британската влада долго време биле срдечни. Во 1868 година тој го прекинал снабдувањето со вода од реката што ја наводнувал територијата на Лахеј и ги уништил посевите на земјиштето што му припаѓало на султанот од Лахеј. Следувала акција во која султанот Хаушаби бил поразен. Како исплата на загубата што ја претрпел султанот од Лахеј, султанот Али бин Мана му го отстапил градот Заида и неговите земји кои порано му припаѓале на Лахеј, а спорот привремено бил решен со пријателска интервенција на Резидентот. Во октомври 1869 година, стипендијата на султанот Хаушаби била запрена како последица на бесовите што ги направил на патот Аден; блиската причина за ова недолично однесување бил мандатот на Заида од страна на султанот од Лахеј, кој затоа бил принуден да му препушти на својот ривал мал дел од таа област. Султанот Хаушаби не бил задоволен и во 1873 година започнал интриги со турските власти во Таиз со надеж дека на тој начин ќе ја вратил сопственоста на Заида.^[2]

Поддржан од турските трупи малку време држел дел од Заида, но по нивното повлекување од населбата Лахеј бил принуден да се повлекол.^[2]

Султанот од Лахеј бил наведен од Резидентот да ја обновил својата понуда за дел од Заида на султанот Хауслијаби; но, бидејќи вториот инсистирал да ја добие тврдината Шакаа, која командувала со реката и следствено со снабдувањето со вода до Лахеј, преговорите за тоа време пропаднале. Меѓутоа, тие биле обновени со успех во 1881 година, кога, како што било запишано во извештајот на Абдали, бил потпишан Договор од двата султани. Во 1886 година овој договор бил изменет со акцијата на султанот Хаушаби во продажбата на неговите земји во Заида на Абдали.^[2]

Султанот Али бин Мана починал во мај 1886 година, а го наследил неговиот син Мухсин бин Али.^[2]

На 15 ноември 1888 година, султанот потпишал договор во врска со шеиците Алави и Кутеиби и Аму од Дала, одредувајќи ги стапките што тој ги наплаќал за стоката.^[2]

Во 1894 година, поради големите даноци на кафилатите од страна на султанот Мухсин бин Али, Абдали влегол во Бис земјата и тој бил обврзан да побегне. Тој бил отфрлен од неговите шеици и на нивно барање на негово место бил избран султанот Абдали. Мухсин бин Али, откако не успеал во неговите интриги со Турците, се потчинил на султанот Абдали и прифатил азил во Ар Раха со стипендија. На 6 август 1895 година тој потпишал договор со кој неговата територија му била вратена под одредени гаранции. На истиот датум бил склучен договор за протекторат со него.^[2]

Во 1900 година, Мухамед бин Насир Мукбил, шеик од племето Хумар и турски Мудир, изградиле тврдина во границите на Хаушаби, која Турците ја поставиле во гарнизон. Од турските власти било побарано да го евакуирале, но одбиле, а султанот Хаушаби добил дозвола да ги избркал. Меѓутоа, обидот не успеал и во јули 1901 година од Аден биле испратени сили од 500 луѓе. Турците и приврзаниците на Мухамед бин Насир Мукбил биле протерани од нивната позиција во Ад Дареја на 26 јули и експедицијата се вратил во Аден.^[2]

Во 1902 година се случиле неколку борби со Абдали и трговските патишта биле запрени некое време.^[2]

Во 1903 година граничната комисија ја демаркирала границата на Хаушаби.^[2]

На 28 септември 1904 година умрел султанот Мухсин бин Али. Него го наследил султанот Али Мана.^[2]

По изборот на султанот Али Мана, прашањето за неговите односи со султанот Абдали било предмет на разгледување на Владата. Одлуката била, со согласност на двајцата султани, да продолжиле односите договорени од нивните претходници во 1895 година.^[2]

Од 1905 година, односите Абдали-Хаушаби биле обновени во согласност со договорите направени меѓу нивните претходници во 1895 година и станале задоволителни.^[2]

Во текот на 1906 година, султанот Хаушаби бил малтретиран од неговите соседи Субеихи и била формирана комбинација Абдали-Хаушаби против овие ограбувачи, што резултирало со затворање на водачите на делот Џабара во Мусеимир од страна на Хаушаби. Меѓутоа, помошта од Абдали била чисто номинална.^[2]

Одредени Абдали кои работеле во близина на британската пошта во Нобат Дукеим биле нападнати од Субеихи од делот Џабара. Мотивот бил да се одмазди на султанот Абдали кој им ги одбил подароците во Лахеј. Субејлиите се пензионирале откако размениле неколку истрели.^[2]

Во 1914 година, султанот Хаушаби Али Мана потпишал договор за безбедност на трговските патишта на неговата територија. Според условите на нивниот договор, на султанот Хаушаби му била одобрена месечна исплата од 64 долари како додаток на неговата стипендија и се согласил да задржи 50 луѓе и да одржувал позиции на одредени именувани места на трговскиот пат.^[2]

Во јули 1915 година, султанот Хаушаби се приклучил во турскиот напад на Лахеј, но дошол во Аден на почетокот на 1919 година за да побарал помилување. Тој објаснил дека не отишол доброволно кај Турците, туку бил принуден од нив да им се придружил на нивните сили. Ваквото образложение било прифатено, му била дадена амнестија и му била вратена стипендијата, која била прекината за време на војната.^[2]

Во јануари 1922 година, трупите на имамот од Сана навлегле во територијата на Хаушаби до Ад Дареја и се повлекле само под притисок на воздушната акција.^[2]

Во август 1922 година умре султанот А.Х. Маим и го наследи неговиот син Мухсин бин Али Мана. ^[2]

Во 1931 година, Хаушаби броел околу 15.000. Бруто годишниот приход на султанот бил проценет на РС. 30.000.^[2]

Последниот султан, Фајсал бин Сурур Ал Хаушаби, бил сменет и неговата држава била укината во 1967 година по основањето на Народна Република Јужен Јемен.