Хаплогрупа З

Хаплогрупа Z
Можно време на потекло	21,661 п.н.е.
Можно место на потекло	Средна Азија
Предок	CZ
Дефинирање на мутации	152 6752 9090 15784 16185 16260

Хаплогрупа Z — човечка митохондријална ДНК (mtДНК) хаплогрупа.

Потекло[уреди | уреди извор]

Се верува дека хаплогрупата Z се појавила во Централна Азија и е потомок на хаплогрупата CZ.

Распространетост[уреди | уреди извор]

Најголемата разновидност на кладовите на хаплогрупата Z се наоѓа во Источна Азија и Централна Азија. Сепак, нејзината најголема фреквенција се појавува кај некои народи во Русија, како што се Евените од Камчатка (8/39 Z1a2a, 3/39 Z1a3, 11/39 = 28,2% Z вкупно) и од Березовка, област Среднеколимски, Република Саха (3/15 Z1a3, 1/15 Z1a2a, 4/15 = 26,7% Z вкупно), и кај народот Саами од северна Скандинавија. Со исклучок на три хакаси кои припаѓаат на Z4,^[2] двајца Јакути кои припаѓаат на Z3a1,^[2] двајца Јакути, Јакутски Евенк, Бурјат и Алтај Кижи кои припаѓаат на Z3(xZ3a, Z3c),^[2] и присуството на кладата Z3c меѓу популациите на Република Алтај,^[2] скоро сите членови на хаплогрупата Z во Северна Азија и Европа припаѓаат на подкладите на Z1. TMRCA на Z1 е 20.400 [95% околу 7.400 <-> 34.000] п.н.е. според Сукерник и сор. 2012,^[3] 20.400 [95% околу 7.800 <-> 33.800] п.н.е. според Федорова и сор. 2013 година,^[2] или 19.600 [95% околу 12.500 <-> 29.300] п.н.е. според Јфул.^[4] Помеѓу членовите (Z1, Z2, Z3, Z4 и Z7) на хаплогрупата Z, непалските популации се карактеризираат со ретки клади Z3a1a и Z7, од кои Z3a1a беше најчестата подклада во Њуар, со фреквенција од 16,5%.^[5] Z3, пронајден во Источна Азија, Северна Азија и MSEA, е најстариот член на хаплогрупата Z со проценета возраст од ~ 25,4 ка.^[5] Хаплогрупата Z3a1a е откриена и кај други непалски популации, како што се Магар (5,4%), Тару, Катманду (мешана популација) и непалско-друго (мешовито население од Катманду и Источен Непал).^[5] Z3a1a1 откриен во Тибет, Мјанмар, Непал, Индија, Тајланд-Лаос и Виетнам ги трагаат своите предци корени во Кина со здружена возраст од ~ 8,4 ка.^[5]

Федорова и сор. 2013 објавија дека нашле Z*(xZ1a, Z3, Z4) кај 1/388 Турци и 1/491 Казахстан. Овие индивидуи треба да припаѓаат на Z1* (на друго место забележано кај тофалар), Z2 (набљудувано на јапонски), Z7 (набљудувано на Хималаите), Z5 (забележано на јапонски) или базално Z* (забележано кај единка Бланг во северен Тајланд).^[2]

Подклади[уреди | уреди извор]

Дрво[уреди | уреди извор]

Ова филогенетско дрво од поткладите на хаплогрупата Z се заснова на трудот на Манис ван Овен и Манфред Кајзер Ажурирано сеопфатно филогенетско стебло на глобалната варијација на човечката митохондријална ДНК и последователните објавени истражувања.

CZ
- Z
  - Z*
  - Z5
  - Z-T152C!
    - Z-T152C!*
    - Z1
      - Z1a
        Z1a1
        Z1a1a
        Z1a1a*
        
        Z1a1a1
        
        Z1a1a2
        
        Z1a1a3
        
        Z1a1a4
        
        Z1a1b
        Z1a1b*
        
        Z1a1b1
        Z1a1b1*
        
        Z1a1b1a
        
        Z1a2
        Z1a2*
        
        Z1a2a
        Z1a2a*
        
        Z1a2a1
        Z1a2a1*
        
        Z1a2a1a
        
        Z1a3
        Z1a3*
        
        Z1a3a
        Z1a3a*
        
        Z1a3a1
        
        Z1a3b
        
        Z1a4
        Z1a4*
        
        Z1a4a
      - Z1b
    - Z2
    - Z3
      - Z3a
        Z3a1
        Z3a1a
        Z3a1a
        
        Z3a1a*
        
        Z3a1a1
        
        Z3a1a2
        
        Z3a1b
        
        Z3a2
        Z3a2a
        
        Z3a3
      - Z3b
      - Z-G709A
        Z3c
        
        Z3d
      - Z3e
        Z3e1
      - Z3f
      - Z3g
    - Z4
      - Z4a
        Z4a1
        Z4a1a
        Z4a1a1
    - Z7
    - Z8*

Наводи[уреди | уреди извор]

↑ van Oven, Mannis; Manfred Kayser (13 Oct 2008). „Updated comprehensive phylogenetic tree of global human mitochondrial DNA variation“. Human Mutation. 30 (2): E386–E394. doi:10.1002/humu.20921. PMID 18853457. S2CID 27566749.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Sardana A Fedorova, Maere Reidla, Ene Metspalu, et al., "Autosomal and uniparental portraits of the native populations of Sakha (Yakutia): implications for the peopling of Northeast Eurasia." BMC Evolutionary Biology 2013, 13:127.
↑ Rem I. Sukernik, Natalia V. Volodko, Ilya O. Mazunin, Nikolai P. Eltsov, Stanislav V. Dryomov, and Elena B. Starikovskaya, "Mitochondrial Genome Diversity in the Tubalar, Even, and Ulchi: Contribution to Prehistory of Native Siberians and Their Affinities to Native Americans." American Journal of Physical Anthropology 148:123–138 (2012). DOI 10.1002/ajpa.22050
↑ YFull MTree 1.01.5396 as of April 4, 2019.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Basnet, Rajdip; Rai, Niraj; Tamang, Rakesh; Awasthi, Nagendra Prasad; Pradhan, Isha; Parajuli, Pawan; Kashyap, Deepak; Reddy, Alla Govardhan; Chaubey, Gyaneshwer (2022-10-15). „The matrilineal ancestry of Nepali populations“. Human Genetics (англиски). 142 (2): 167–180. doi:10.1007/s00439-022-02488-z. ISSN 0340-6717. PMID 36242641 Проверете ја вредноста |pmid= (help).

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Општо
- Phylotree на Манис ван Овен
Хаплогрупата З

[vanOven-1] van Oven, Mannis; Manfred Kayser (13 Oct 2008). „Updated comprehensive phylogenetic tree of global human mitochondrial DNA variation“. Human Mutation. 30 (2): E386–E394. doi:10.1002/humu.20921. PMID 18853457. S2CID 27566749.

[Fedorova2013-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Sardana A Fedorova, Maere Reidla, Ene Metspalu, et al., "Autosomal and uniparental portraits of the native populations of Sakha (Yakutia): implications for the peopling of Northeast Eurasia." BMC Evolutionary Biology 2013, 13:127.

[Sukernik2012-3] Rem I. Sukernik, Natalia V. Volodko, Ilya O. Mazunin, Nikolai P. Eltsov, Stanislav V. Dryomov, and Elena B. Starikovskaya, "Mitochondrial Genome Diversity in the Tubalar, Even, and Ulchi: Contribution to Prehistory of Native Siberians and Their Affinities to Native Americans." American Journal of Physical Anthropology 148:123–138 (2012). DOI 10.1002/ajpa.22050

[YFull-4] YFull MTree 1.01.5396 as of April 4, 2019.

[:0-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Basnet, Rajdip; Rai, Niraj; Tamang, Rakesh; Awasthi, Nagendra Prasad; Pradhan, Isha; Parajuli, Pawan; Kashyap, Deepak; Reddy, Alla Govardhan; Chaubey, Gyaneshwer (2022-10-15). „The matrilineal ancestry of Nepali populations“. Human Genetics (англиски). 142 (2): 167–180. doi:10.1007/s00439-022-02488-z. ISSN 0340-6717. PMID 36242641 Проверете ја вредноста |pmid= (help).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]