Старицата Шапокљак
Старицата Шапокљак е хероина од детски приказни и цртани филмови, главниот антагонист на низата дела на Едуард Успенски, противникот на Чебурашка и крокодилот Ген. Именуванa по старомодна шапка.
Опис[уреди | уреди извор]
Според книгата „Крокодилот Ген и неговите пријатели“ нејзината главна професија е „собирање зло“. Во цртаниот филм, нејзиното мото е изразено во песната: „Оној што им помага на луѓето го губи своето време. Не можете да станете познати по добри дела“.
Вооружена со прачка, хиперактивната старица Шапокљак, со поддршка на стаорецот на Лариска во нејзината чанта, организира практични шеги на невините жители на градот. Во книгата, таа секоја вечер излегува да „направи хаос“: црта постери и пораки, ги плаши минувачите со бувови извици и го истресува ѓубрето од корпите за отпадоци. Исто така, според нејзината изјава, таа секогаш ја преминува улицата на погрешно место.
Како што ги запознава Ген и Чебурашка, Шапокљак постепено тргнува по патот на праведноста, обично се враќа на хулиганството на почетокот на следната епизода на цртаниот филм. Во книгата „Одмор на крокодилот Ген“, откако паднала во стапица, Шапокљак конечно тргнува по патот на праведноста, а исто така започнува со активности за зачувување на животната средина, што е прикажано и на цртаниот филм снимен врз основа на оваа книга.
- 1966 година: Едуард Успенски „Крокодилот Ген и неговите пријатели“
- 1970 година: Е. Успенски, Р. Качанов „Чебурашка и неговите пријатели“ (претстава)
- 1974 година: Е. Успенски, Р. Качанов „Одмор на крокодилот Ген“ (претстава)
- 1974 година: Е. Успенски „Крокодилот Ген и разбојниците“
- 1992 година: Е. Успенски, Инна Е. Агрон „Деловниот крокодил Ген“
- 1998 година: Е. Успенски „Крокодил Ген - полициски поручник“
- 1998 година: Е. Успенски „Чебурашка оди кај луѓето“
- 2001 година: Е. Успенски „Киднапирањето на Чебурашка“
- 2001 година: Е. Успенски „Нова година со Чебурашка“
- 2017 година: Е. Успенски „Чебурашка оди во Сочи“
Цртани филмови[уреди | уреди извор]
Ликот се појавува во 4 од 5 цртани филмови за Чебурашка:
- 1969 година: „Крокодил Ген“
- 1974 година: „Шапокљак“
- 1983 година: „Чебурашка оди на училиште“
- 2013 година: „Чебурашка“ (Јапонија)
Аудио приказна[уреди | уреди извор]
- 1982 година: „Инцидент во мулти-пулти-земја“
Прототип[уреди | уреди извор]
Во едно интервју, Е. Н. Успенски признава дека прототипот на Шапокљак е првата сопруга на писателот [1] - „дама штетна од сите погледи. Сега само се прашувам како успеавме да живееме заедно осумнаесет години! Иако, да бидам искрен до крај, Шапокљак има и мои одлики. Мојот лик исто така не е ангелски“ [2]. Првата сопруга на Успенски се викала Рима. Биографот на Успенски, Хану Макели, во својата биографија пишува дека прототипот бил мајката на писателот, што Успенски го коментирал во едно интервју: „Не... попрво сопругата. Општо се верува дека мажот избира жена по моделот на неговата мајка. Мајка ми беше прилично непријатна тетка. (…) Според овој тип, ја избрав сопругата, која не ја сакав ниту јас. А, од мојата прва сопруга, можеби сум напишал. Таа е толку строга, одвратна, штетна“ [3]. Мајката на писателот - Наталија Алексеевна Успенскаја (пред брак - Жјурова) (1907-1982), машински инженер, била партиска сопруга (таткото на писателот бил вработен во Централниот комитет на ССПС (б)).
А, уметникот Леонид Швартсман, кој излегол со изгледот на цртаните ликови, по свое признание, делумно ја „копирал“ Шапокљак од неговата баба [4]. (Неговата сопруга е Татјана Владимировна Домбровскаја [5], исто така аниматор, нејзиното потекло не е наведено). Во едно интервју, уметникот рекол: „Една специфична слика ми помогна во создавањето на старицата Шапокљак. Како прво, самиот збор „Шапокљак“ даде навестување: ова е цилиндар што се преклопува, 19 век, округол со бели манжетни... И изгледот на бабата тука играше важна улога. Таа беше жена од „тоа време“, имаше сива коса, сива пунџа. Јас само и го издолжив носот, го направив злонамерен, а очите - лукави. Општо, овој лик се роди прилично брзо“ [6]. Потоа појаснил дека од бабата хероината ја добила само фризурата - „сива коса, во пунџа“ [7]. Тој истакнал дека ова е колективна слика: „Шапокљак всушност излезе како ѓавол од самото име „преклопувачки цилиндар“. Се сеќавам, веднаш штом почнав да сликам необичен хулиган, веднаш се појави аромата на 19-от век. Овој пат е близу до мене во сите погледи. Се сетив на пријателите на моите родители. Во дваесеттите години на минатиот век, на улиците сè уште можеа да се видат такви стари жени со чанти во форма на метални кутии со ситни брави“ [8].
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Кочеткова Н. „Писатель Эдуард Успенский: «Старуха Шапокляк списана с моей первой жены»“. Известия. 2007-12-20. Архивирано од изворникот на 2012-08-02. Посетено на 2012-08-02.
- ↑ „Эдуард Успенский: «Прототипом Старухи Шапокляк стала моя первая жена — дама вредная во всех...“ (руски). fakty.ua. Посетено на 2019-09-29.
- ↑ „Афиша Воздух: Эдуард Успенский: «Прототипом старухи Шапокляк была моя первая жена» – Архив“. Афиша. Посетено на 2019-09-29.
- ↑ „Прототипом Шапокляк была тёща“. Московский комсомолец. 2007-04-18. Посетено на 2017-01-26.
- ↑ „Л.А.Шварцман почетный директор Музея - Музей Анимации“. animamuseum.ru. Архивирано од изворникот на 2019-10-02. Посетено на 2019-09-29.
- ↑ „Леонид Шварцман образ Шапокляк «срисовал» со своей тещи“ (руски). АЛЕФ. Посетено на 2019-09-29.
- ↑ „Леонид Шварцман: «С Чебурашкой пришлось помучиться»“ (руски). portal-kultura.ru. Посетено на 2019-09-29.
- ↑ „Вождь кукольного пролетариата“ (руски). Московский комсомолец. Посетено на 2019-09-29.