Криза „Вори“

Од Википедија — слободната енциклопедија

Кризата „Вори“ била серија конфликти во државата Делта, Нигерија помеѓу 1997 и 2003 година помеѓу етничките групи Ицекири, Ијав и Урхобо .[1] Над 200.000 луѓе биле раселени поради конфликтот Вори помеѓу 1999 и 2006 година. Над 700.000 луѓе биле раселени во текот на овој период поради насилство во државата Делта севкупно.[2][3]

Конфликтот избувна по владина одлука со која се сменила локацијата на Советот на локалната самоуправа на Вори Југозападен (LGA) во заедницата Ицекери во Огидигбен од градот Ијав, Огбе Ијох.[4][5] Седиштето на Советот на крајот било вратено во Огбе Ијох, што го врати кревкиот мир во 2005 година [6]

Кризата Вори е дел од поширокиот конфликт околу нафтата во делтата на Нигер .[6] „Хјуман рајтс воч“ утврдил дека „иако насилството има и етничка и политичка димензија, во суштина тоа е борба за парите од нафтата“.[7] Тековниот вооружен конфликт во регионот на делтата на Нигер и појавата на Движењето за еманципација на делтата на Нигер (MEND) во 2005 година се континуирани изрази на овие неколку тензии.[2]

Научниците предупредиле дека конфликтот е сложен и не е подложен на „брзи поправки“.[8]

Позадина[уреди | уреди извор]

Етничките тензии околу контролата на регионот Вари датирале пред европското присуство, но колонизацијата ги влоши овие тензии со воведување на нерамнотежа на моќта.[2] Оваа нерамнотежа на моќта било драстично забрзана за време на британскиот колонијален процес на „реорганизација“ што се одржало помеѓу 1928-38 година по „антивладиното движење“ кое британските колонијални функционери го нарекоа Бојкот од 1927 година.[9] Намерата на процесот на реорганизација било да се создаде подобар индиректен систем на владеење кој се заснова на она што британските колонијални офицери во тоа време го нарекуваа „мајчин авторитет“, меѓутоа, резултатот од реогранизацијата во провинцијата Вари било нулта сума. етичка консолидација, бидејќи колку е етнички подискретна една управувачка единица, толку повеќе имала пристап до државните ресурси од даночните приходи.

Ицекири биле први во областа што стапиле во контакт со европските трговци во 16 век и воспоставиле доминација во регионот со монополизирање на европската трговија со робови, а подоцна и со палмино масло .[6] Ицекири, исто така, воспоставиле контрола врз земјиштето преку раните правни документи за време на Британската империја .[2]

Во 1952 година, владата на Обафеми Аволово во Западна Нигерија ја сменило титулата на традиционалниот владетел Ицекири од Олу од Ицекири во Олу од Вори [2] (титула која не функционирала 88 години и била вратена од Британците во 1936 година [10][11] за време на процесот на реорганизација). Ова дополнително ја зголемило тензијата, бидејќи другите племиња го гледале ова како обид да се наметне владетел Ицекири над нив, бидејќи титулата Олу од Вари подразбира авторитет над провинцијата Вари, а не само над областа Вари. (Над 80% од сегашната држава Делта во тоа време се нарекуваше провинција Вари. ).[12]

Како компромис, во 1952 година, владата на Западна Нигерија го сменила името на покраината од провинција Вари во провинција Делта (прекусор на сегашната делта држава ). Ова го намалило протестот против промената на титулата во Олу од Вари во провинцијата, но заедниците кои не се Ицекири кои живеат во дивизијата Вори сè уште протестирале против одлуката.[13] (од 1952 година пред промената на името, постоеле провинцијата Вари, дивизијата Вари, округот Вари и Градот Вари кој бил главен град на провинцијата. Вориската дивизија содржела бројни заедници Урхобо и Ијав кои не биле под контрола или влијание на Ицекири).

Конфликт поврзан со нафтата[уреди | уреди извор]

Откривањето на големи резерви на нафта во делтата на Нигер во раните 1960-ти дополнително го дестабилизирало регионот, бидејќи контролата на земјиштето и локалната власт станале поврзани со придобивките од договорите за нафта, работните места и развојот на нафтените компании.[6][14] Од пред осамостојувањето на Нигерија во 1960 година, имаше тензии околу аранжманите за владата на регионот околу Вори, вториот најважен нафтен град во Нигерија по Порт Харкорт.

Кризата Вори е сложен случај каде што етничките тензии се влошувале со конфликт меѓу локалните заедници и нафтените компании (особено Шеврон Нигерија и Шел Петролеум Девелопмент Компани ). Има и конфликт меѓу заедниците и државата. Пристапот до приходите од нафта е главен фактор. Бункерирањето на нафтата е кражба на сурова нафта од различни страни, вклучително и милитантни групи, и е сè поважно во областа со годишни загуби меѓу 50 и 300 милиони барели помеѓу 2001 и 2003 година. Парите од нафтата исто така ја хранеле трговијата со оружје и понатамошната милитаризација на сите аспекти на граѓанското и корпоративното однесување.[2]

Постојат големи еколошки проблеми во делтата на Нигер кои произлегувале од нафтените активности. Милиони барели нафта биле истурени во период од 50 години по откривањето на нафтата - количина еднаква на истекување на нафта од Exxon Valdez секоја година.[8] Луѓето во регионот, исто така , добиваат малку придобивки од огромното богатство извлечено од регионот: областа е зафатена од административна занемарување, невработеност, распадната инфраструктура, сиромаштија и бескрајни конфликти.[8] Загадувањето ги направи луѓето повеќе да се потпираат на приходите од нафтените компании, бидејќи традиционалните начини како што се земјоделството и риболовот повеќе не се можни во загадената средина.[8] Многу услуги кои традиционално ги обезбедувале владите, како што е локалната безбедност, се делегирани на нафтените компании со мала одговорност.[15]

Насилство (1997–2003)[уреди | уреди извор]

Во 1997 година, федералната влада под генералот Сани Абача создал неколку области на локалната самоуправа (ЛГА), вклучувајќи го и Вори Југозападен . Седиштето на оваа LGA првично се наоѓаше во заедницата Ијав во Огбе Ијох, но била преместена во заедницата Ицекери во Огидигбен.[16] Следувале немири, стотици загинале, а биле преземени шест инсталации на Шел Нигерија (SPDC), што довело до пад на производството на нафта.[12][7] Илјадници биле повредени во овие првични судири.[17][18]

Борбите биле обновени во 1999 година и продолжиле со прекини. Стотици луѓе биле убиени во период од неколку месеци на почетокот на 2003 година кога избувна конфликт меѓу Ицекирис и Урхобос за време на првичните избори за државните и федералните влади.[1] Спорот произлегол од несогласувањата за бројот на одделенијата што ја сочинувале областа и нивните граници.[6] Нигерискиот Црвен крст пријавил повеќе од 6000 внатрешно раселени лица .[6] Во тоа време, Националниот конгрес на Ијав (INC) рекол дека кризата Вори била постојана и бескрајна. Тие ги повикала државните и федералните влади да дејствуваат по препораките и извештаите дека агенциите биле доставени од реномирани комисии.[1]

Немирите од 2003 година ја вклучиле најголемата воена операција против цивили во Нигерија во тоа време. Некои воени лица биле убиени, а имало извештаи за неселективно одмаздување против цивили.[2]

Седиштето било преместено назад во Огбе Ијох од страна на Собранието на државата Делта, одлука што донела релативен мир во градот до 2005 година.

Влијание и наследство[уреди | уреди извор]

Над 200.000 луѓе биле раселени поради конфликтот Вори помеѓу 1999 и 2006 година; повеќе од 700.000 луѓе биле раселени поради насилство во државата Делта севкупно.[2][3]

Конфликтите во 2003 година го прекинале производството на нафта. Шеврон Тексако губеше околу 140.000 барели сурова нафта дневно, а Шел петролеум околу 60.000 барели дневно. Нафтоводот Ескравос бил кренат во воздух од милитантни млади.[2]

Тековниот вооружен конфликт во регионот на делтата на Нигер и појавата на Движењето за еманципација на делтата на Нигер (MEND) во 2005 година се континуирани изрази на овие тензии.[2]

Поврзано[уреди | уреди извор]

  • Еколошка правда
  • Еколошки расизам
  • Кражба на нафта во Нигерија

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Nigeria: INC Wants Lasting Solution to Warri Crisis. By Sola Adebayo, 5 February 2003, Vanguard (Lagos).
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 Leton, Marcus (2006). „Oil And The Urban Question - Fuelling Violence and Politics in Warri“ (PDF). Niger Delta Economies of Violence Working Papers. Посетено на 2021-09-28.
  3. ↑ 3,0 3,1 “Violence left 3 million bereft in past seven years Nigeria reports”, New York Times, March 14th 2006, p.A6
  4. ↑ „How Warri North crisis started - Egbema chiefs“. Vanguard News (англиски). 2013-07-22. Посетено на 2021-09-18.
  5. ↑ „WARRI CRISES: CAUSES AND IMPACT ON THE OIL INDUSTRY IN THE NIGER DELTA“. EBSU Journal of Social Sciences and Humanities. 11 (1). 2021.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 „Nigeria“ (PDF). Refugee Documentation Centre of Ireland. 2010-10-22. Посетено на 2021-09-28.
  7. ↑ 7,0 7,1 Editorial Introduction: The Warri Crisis,the Niger Delta, and the Nigerian State, Meredeth Turshen. ACAS Bulletin, No. 68, Fall 2004.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Falode; Egunjobi (2022). „Investigating and Addressing Oil Related Conflicts in Niger Delta: A Case Study of Warri“ (PDF). International Journal of Research and Innovation in Social Science (IJRISS). 6 (7).
  9. ↑ Okoh, Oghenetoja (2016). „WHO CONTROLS WARRI? HOW ETHNICITY BECAME VOLATILE IN THE WESTERN NIGER DELTA (1928-52)“. The Journal of African History. 57 (2): 209–230. ISSN 0021-8537.
  10. ↑ „Olu Ginuwa II“, Wikipedia (англиски), 2022-06-13, Посетено на 2023-01-05
  11. ↑ Okoh, Oghenetoja (2016). „WHO CONTROLS WARRI? HOW ETHNICITY BECAME VOLATILE IN THE WESTERN NIGER DELTA (1928-52)“. The Journal of African History. 57 (2): 209–230. ISSN 0021-8537.
  12. ↑ 12,0 12,1 Manby, Bronwen (1999). Price of Oil: Corporate Responsibility and Human Rights Violations in Nigeria's Oil Producing Communities. Human Rights Watch. стр. 111–112. ISBN 1-56432-225-4.
  13. ↑ Okoh, Oghenetoja (2016). „WHO CONTROLS WARRI? HOW ETHNICITY BECAME VOLATILE IN THE WESTERN NIGER DELTA (1928-52)“. The Journal of African History. 57 (2): 209–230. ISSN 0021-8537.
  14. ↑ „NSRP MAPPING CONFLICT PREVENTION ACTORS AND INITIATIVES IN SELECTED STATES: REPORT FOR DELTA STATES“ (PDF). Nigeria Stability and Reconciliation Programme (NSRP). 2012. Архивирано од изворникот (PDF) на 2017-08-20. Посетено на 2017-08-20.
  15. ↑ Peel (2005). „Crisis in the Niger Delta: How Failures of Transparency and Accountability are Destroying the Region“ (PDF). Africa Programme Briefing Paper.
  16. ↑ IRB - Immigration and Refugee Board of Canada: The Ijaw-Itsekiri conflict in Delta State, including time period, causes, whether the authorities intervened, whether the police support the Ijaw or Itsekiri and the current situation [NGA29098.E], 06. April 1998 (referenced 20 August 2017)
  17. ↑ Nigeria: The conflict between Itsekiri and Ijaw ethnic groups in Warri, Delta region (March 1997-September 1999). Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, 14 September 1999, NGA32676.E, [accessed 20 August 2017]
  18. ↑ Agence France Presse (AFP). 23 April 1997. "Urgent: Nigeria Deploys Troops After Five More Killed in Warri." (NEXIS)

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Криза_„Вори“&oldid=4999748“