Википедија:Песок

Добре дојдовте на песокот на Википедија! Песокот е место за испробување на уредувањето и форматирањето. Оваа страница можете слободно да ја уредувате и да извршувате најразлични тестирања. За да уредувате, стиснете овде или стиснете на јазичето Уреди кое се наоѓа на врвот од страницата, направете ги Вашите промени во прозорецот за уредување кој ќе се појави и стиснете на копчето Преглед за да Видите како ќе изгледаат промените, а потоа на Зачувај за да ги зачувате. Содржината овде нема да остане трајно време; оваа страница често се бриши. За накратко да се запознаете со основните команди за форматирање, видете ја помошната табела. За да научите повеќе за уредувањето и за Википедија, посетете го нашиот почетен курс. Ве молиме не внесувајте заштитени, навредливи, нападни или непригодни содржини во песокот. Ако имате прашања за Википедија, поставете ги на Селската чешма. Благодариме!

Тоде Ристо Блажевски

                                  ИРОНИЈАТА,  САРКАЗМОТ  И  ЦИНИЗМОТ 
                                           ВО  КАРИКАТУРАТА

          Карикатурата како специфично ликовно дело, со својот слободен, сиромашен (гледано од визуелно – естетска страна) и духовит цртеж, ја има таа основна функција – исмејувајќи, критикувајќи, па дури и жигосувајќи некои човечки или општествени, морални и карактерни недостатоци и некои негативни појави, да го насмее реципиентот –читателот. Оваа своја функција карикатурата ја постигнува со својот беспрекорно изработен стилизиран цртеж; внимателно избраната  и обработена тема; со својата јасна,  недвосмислена и оптимално дозирана порака; како и со својот јасен  облик на ангажирано уметничко дело, дело што го засмејува реципиентот –читателот, го наведува на размислување, а потоа и на замислување.
           Се  разбира  дека   при   нејзината  изработка  е  потребно   применување   на 

вообичаените методи и изразни ликовни средства, како што се: изместувањето на вредностите (деформирање на реалноста), претерувањето (до извесен степен), пред сè во ликовна, но и во идејна и логична смисла итн. Со овие методи се постигнува потребното ниво на духовитост, на смешното во критикувачкиот процес. Ова, од теориски аспект, условно може да се нарече позитивна претпоставка – позитивна теза во карикатурното творештво.

             Но карикатуристите при своето творење применуваат и други методи и ликовни средства. Овде ќе стане збор за примената на иронијата, сарказмот и на цинизмот, како метод на карикатурално изразување. Тоа е (пак условно речено), негативната претпоставка – негативната теза или антитезата во карикатурното творештво.   
           Да видиме, пред сè, што претставува иронијата, сарказмот и цинизмот?
           Иронијата претставува прикриено потсмевање што се состои во кажување на спротивното од тоа што се мисли.
           Сарказмот, пак претставува зајадлива, пакосна шега – еден вид крајно зајадлива и пакосна иронија. 
           Цинизмот означува безобразнст, бесрамност, безочност, отфрлање на сите човечки вредности обичаи итн.
            Како што се гледа, овие три категории на човечкото поведение не се ни малку позитивни однесувања, туку – во основа, се, условно речено, изразито деструктивни однесувања во меѓучовечките односи. Зошто се вели условно речено? Бидејќи нивната примена во суровата и експлицитна форма во каква што  се применуваат, карикатурата, со сите свои карактеристики и позитивистичка  цел, не може да ги амортизира и да ги неутрализира.
            Со нивната примена  во карикатурното  творештво, особено кога се обработуваат крајно непријатни теми и области за карикатурно опсервирање, како што се војните, гладот, сиромаштијата, болестите, смртта, човечките пороци (наркоманијата, алхохолизмот...) итн. диспропорцијата меѓу духовитото и недуховитото станува сè поголема. Вака конципираните карикатури со својата        
                                                                 -2-

пренагласена иронија, сарказам и цинизам, изработени на наведените „ризични“ теми, придружени или илустрирани, би се рекло, со антикарикатурни елементи, односно со ликовни елементи што не кореспондираат со карикатурата како духовит духовен произвосд од ликовна природа (на пр. изобилство на крв, отсечени делови од човечки или животински тела опожарени и уништени живеалишта и др.), се оддалечуваат од основните духовити и духовни вредности на карикатурата, иако, според надворешните белези тие творби имаат изглед на карикатури. Дури и кога ќе предизвикаат некаква смеа, таквите карикатури не се вистински карикатури поради горчината што ја предизвикуваат во духовното задоволување на човекот. Тие се тажни карикатури – ако може да постои такво нешто.(А, повеќе од сигурно е дека не може да постои, како што е сигурно дека не постои смеење предизвикано од тажни настани, како што не постои бел црнец и да не набројуваме понатаму).

          Но, факт е дека има многу такви  „карикатури“. Обрнувајќи преголемо внимание на идејната порака насочена против  човечките и општествените аномалии, некои карикатуристи ја пренебрегнуваат потребата на човекот од  една здрава и весела  смеа и крајно загрижени и возбудени од негативните  појави во секојдневието, применуваат, исто така, крајно непријатни ликовни елементи. Сметајќи дека поставени во некаков  смешен  контест тие карикатури ќе станат духовити и ќе предизвикаат смеа, карикатуристите  се надеваат дека реципиентите – читателите, ќе се смеат здраво и весело, без оглед на тоа што,  на пример, како што веќе беше речено, некој од нацртаните ликови е со откината глава или друг дел од телото, или дека некој од нив е мртов или дека домот – куќата му е изгорена итн. Како да не се работи за луѓе (иако луѓе во карикатурата). 
          Ова го нагласуваме најмногу поради тоа што во животот на човекот сè помалку има причини за смеење. Природните несреќи и несреќите предизвикани од човекот, како и тешките услови за живеење не се многу погодни за весел живот на правдољубивиот човек – хуманист.  Отука е и потребата за смеа и критика, на човечките и општествените   девијантни појави.
           Примената на иронијата,  сарказмот или на цинизмот, паралелно со некоја, би рекле, ризична тема, проследена уште и со  дополнителни невкусни ликовни елементи (изобилство на крв, пепелишта и сл.), предизвикува спротивен ефект од тој што се очекувал од карикатурата – чувство на блуткавост и на одвратност, и тоа не кон обработената тема (војната, гладот, наркоманијата, алхохолизмот итн., на што сметал карикатуристот), туку одвратност кон самата карикатура како ка-рикатура.    
           Значи, примената на овие деструктивни човекови однесувања како методолошка постапка, уште и пренагласени во ликовна и во идејна смисла, при обработката на наведените теми во карикатурното творештво, претставува антитеза на позитивистичката теза  - на основните постулати за создавањето и за постоењето на карикатурата, односно антитеза  на основните карактеристики на  самата карикатура – духовитото реагирање, засмејувањето, критиката на некое човечко или општествено девијантно однесување. Со самото тоа овие деструктивни однесувања се и антитеза на позитивистичкото едукативно предизвикување (пак),                      

                                                                    -3-

би се рекло критичка (не критична) и, секако здрава смеа кај реципиентот - читателот.

           Во изнаоѓањето на најсоодветни методи за своето искажување, карикатуристите секако дека и во иднина ќе се потпираат на   иронијата,  сарказмот или на цинизмот. Затоа пак, треба да бидат особено внимателни, кога веќе одбрале една осд овие посуптилни теми и области на човековото живеење за карикатурна обработка, какви ликовни елементи  и идејни решенија  ќе применуваат  во своите карикатури,  секогаш ставајќи го достоинството и угледот на сиромашните и на настраданите што ги заштитуваат, во преден план. 
           Ризикот од предизвикувањето спротивен ефект од тој што се очекува од карикатурата: предизвикување смеа кај реципиентот – читателот, размислување и замислување за критиката кон одредено – во карикатурата, човечко или општествено девијантно  однесување, и предизвикување чувство на блуткавост и на одвратност, и тоа не кон темата на карикатурата туку кон самата карикатура како таква, при примената на иронијата,  сарказмот или на цинизмот во карикатурното творештво, сосема е мал кога ќе се одберат поблагопријатни карикатурални теми, како што се: љубовта, љубомората, завидливоста, тврдоглавоста, алчноста итн. 
            Примената на иронијата,  сарказмот или на цинизмот во карикатурното опсервирање и творење, во секој случај бара од карикатуристот голема сериозност и голем  ангажман.

Добредојдовте на песокот на Википедија!