Соборна црква „Преображение Господово“ (Санкт Петербург)

Соборна црква „Преображение Господово“ (официјално име:руски: Собор Преображения Господня всей гвардии, Соборна црква „Преображение Господово“ на сите гардисти) — православна соборна црква. Се наоѓа на Плоштадот Преображенскаја (руски: Преображенская площадь), веднаш до Литејни проспект во близина на метро-станицата Чернишевскаја. Никогаш не престанала да работи како богослужбено место.^[1].

Црквата го добила името според Плоштадот на Преображение и на блиската улица, која порано била позната како Црковната улица (руски: Церковный переулок) и сега е позната како улица Радишчев {руски: переулок Радищева).

Историја[уреди | уреди извор]

Изградбата на соборната црква била нарачана од царицата Елизабета Руска, била градена од 1743 до 1754 година, врз основа на проектот на архитектот Михаил Земцов.

Црквата била изградена на местото на старата касарна, онаа на гренадирската дивизија на Преображенскиот полк (елитна војска) во чест на устоличувањето на царицата на тронот со помош на војниците и офицерите од тој полк.

Камен-темелникот бил поставен на 9 јуни 1743 година. По смртта на Михаил Земцов, Пјетро Антонио Трецини раководел со изградбата. Трецини малку го изменил проектот, менувајќи го стилот во барок. Црквата ја благословил архиепископот Силвестер 16 [ст. ст. 1754 ] август во присуство на царицата, во пресрет на светиот ден на Преображение Христово. Иконостасот и олтарот биле завршени од копаничари од Кобилински од Москва од цртежите на архитектот Франческо Бартоломео Растрели. Сликарството било изведено од М.Л. Колоколников.

За време на владеењето на царот Павел I, полковската катедрала Преображение ја добила почесната титула „на сите гардисти“, на 12 ноември 1796 година.

8 август (20 август, нов стил), 1825 година, првата црква Преображение изгорела во пожар. Сè што останало од црквата биле надворешните ѕидови и основните свети предмети, кои биле спасени.

Помеѓу 1825 и 1829 година била повторно изградена од архитектот Василиј Стасов во Империјален стил, тоа е денешниот изглед. Митрополитot Серафим ја осветил повторно изградената црква на 5 август (17 август, нов стил), 1829 година.

Главниот олтар бил посветен во чест на светиот ден на Преображение Христово, десно јужно) странична капела во чест на преподобниот Сергиј Радонежски, а левата (северната) странична капела во чест на мачениците Папата Климент I и Пјотр Александријски, чијшто празник се одбележува на 25 ноември (стар стил).

Во соборната црква во 1871 година започнало да работи парохиско добротворно друштво, одржувајќи милостина, детско засолниште, кафетерија, училиште за деца на војници и слободни станови. Во 1912 година, му се придружило Братството на трезвеноста и целомудрието. На светиот ден на Преображението Христово (популарно име - Јаболко Спасител), што се случува на 6 август (стар стил), катедралата традиционално е домаќин на овошен панаѓур.

По 1917 година Октомвриска револуција соборната црква останала отворена за богослужба. Во 1918 година станала парохиска црква, а транспарентите, ордените и воените трофеи што се чувале таму биле пренесени во Артилерискиот музеј; од 1950 година светите мошти се дел од збирката на музејот Ермитаж^[2].

Од 1922 до 1926 година (под Сојузот на обновата на црквата на Антонин Грановски и од 1935 до пролетта 1944 година соборната црква била контролирана од реноватори; и од 1939 година, по затворањето на [[Црквата на Спасителот на плоштадот Сенаја | Црквата на Спасителот на Сенаја], таа била главната реноваторска црква во Ленинград. За време на Опсадата на Ленинград во подрумот било изградено засолниште за воздушни напади со можност да собере 500 луѓе, каде што им била давана и прва помош на ранетите.

Фасадите и внатрешноста биле обновени помеѓу 1946 и 1948 година.

Западен трем
Колонада
Главната купола

Камбанарија и часовник
Камбанарија и часовник
Бар-релјефна декорација

Ограда[уреди | уреди извор]

Стасов наредил изградба на ограда околу катедралата во 1832-1833 година во знак на сеќавање на победата во Руско-турската војна од 1828-1829, чија основа биле цевките со топови земени од турските тврдини во Измаил, Варна, Тул'чи, Исакчи и Силистра, и од битката во Кулевчи. На бурињата е зачуван врежаниот грб на Отоманското Царство, а некои ги носат и имињата дадени на топовите: Гневот на Алах, Света полумесечина, Ислевање гром. “, „Јас давам само смрт“. Трофејните топови со ѓулиња од 18 и 24 килограми биле издвоени како подарок за соборната црква по наредба на царот Николај I.

Оградата се состои од 102 бронзени топовски цевки, во групи од по три, поставени на триесет и четири гранитни подлоги. Тие се поставени со муцката свртена надолу за да означат дека никогаш повеќе нема да се користат во борба. Централното буре на секоја групација е на врвот со крунисан двоглав орел. Групите буриња се поврзани со масивни украсни синџири. Двете главни порти се украсени со штитови со бронзени прикази на медалите претставени за војната. Исто така, околу катедралата стојат дванаесет топови и два Топови еднорог (долгоцевче), кои се сопственост на Преображенскиот полк.

Во 1886 година, архитектот Иван Блажеевич Слупски дизајнирал капела вградена во оградата. Во 1916 година, архитектот Сергеј Осипович Овсијаников планирал изградба на гробница за погребување на офицерите паднати во Првата светска војна, но проектот никогаш не бил реализиран.

Главна порта
Медали на двете страни на главната капија
Централна декорација на главната капија
Двоглав орел на едно од бурињата

Мошти и свети предмети[уреди | уреди извор]

Во страничната капела во близина на северниот ѕид на црквата има икона со шарки со приказ на Преображението Христово, маченикот Панталеон и царот Свети Константин.

Иконата била дадена на полската болница на полкот во 1900 година од тогашниот командант на полкот, генерал-мајор великиот војвода Константин Константинович.

На говорницата (книжарница) во десната клирос на црквата е иконата на Сликата на Едеса, донесена во 1938 година од црквата Св. Троица на Улица Стремјанаја. Создадена од познатиот московски иконописец Симон Ушаков за Цар Алексеј Михајлович и била омилена икона на Петар Велики го придружувала при основањето на Санкт Петербург, во Битката кај Полтава, на неговата смртна постела и на неговиот погреб.

На говорницата во левиот клирос е уште една прославена икона, онаа на Богородица, Радост на сите грешници. Тоа е копија на чудотворна икона од црквата „Св. Преображение“ на Улицата Болшаја Ординка, направена во 1711 година по наредба на сестрата на Петар Велики, царевната Наталија Алексеевна за да го одбележи спасувањето на руската армија за време на Прутски поход во Руско-турска војна од 1710-1711 година. Донесена е во катедралата Преображение во 1932 година од затворената црква Христово Воскресение на Улица Шаљернаја.

Во катедралата се сместени полковите мошти, воени трофеи и бронзени ѕидни плочи со имињата на офицерите на Преображенскиот полк паднати во битка. Под стакло во посебни услови се чуваат униформите на Александар I, Никола I и Александар II, како и сабја обоена со крв што ја носел Александар II.^[3].

Игумени на Соборниот храм[уреди | уреди извор]

Игумени на катедралата низ историјата
Период	игумен
28 јануари 1752 година - 13 март 1758 година	Протојереј Лука Иванов
13 март 1758-1781 година	Протојереј Андреј Михајлов
1781 - март 1788	Протојереј Симеон Матфиев
април 1788-1798	Протојереј Лукијан Протопопов
18 јуни 1799-1806 година	свештеник Џон Рјабинин
1806 - јуни 1807 година	Протојереј Александар Александров (… - 1807)
31 март 1808 година - 1 јануари 1816 година	Протојереј Алекси Торопогрицки
29 јуни 1816 година - 6 септември 1829 година	Протојереј Антипа Гаврилов
11 јануари 1830 година - 23 април 1867 година	Протојереј Василиј Сицилински
12 мај 1867 година - 15 октомври 1882 година	Протојереј Михаил Спаски (1800-1884)
1882 - 29 март 1901 година	Протојереј Пјотр Зиновиевски
4 април 1901 година - 17 февруари 1908 година	Протојереј Владимир Краснополски (1841-...)
19 февруари 1908 година - 30 јули 1918 година	Протојереј Сергиј Голубев (1860-1918)
1918 - ...	Протојереј Пјотр Троицки (1850 - по 1917 година)
1921 - јули 1923 година	Протојереј Михаил Тихомиров
јули 1923 - септември 1924 година	Епископ Јуџин (Белков)
25 септември 1924 година - 25 ноември 1924 година	Архимандрит Илија (Трол)
1924 - 12 јануари 1925 година	„свештеник“ Михаил Василевски
јануари 1925 година - април 1925 година	„поп“ А.Строганов
1932 - 2 август 1933 година	Протојереј Ксенофон Виноградов (...—1933)
26 август 1933-1935	Протојереј Јован Морев
1935 - 13 март 1936 година	Протојереј Николај Измаилов (... — околу 1942 г.)
март 1936 година - 1 април 1937 година	Протојереј Павел Фруктовски (1878-1954)
1 април 1937 година - 14 октомври 1937 година	Протојереј Александар Архангелски
Октомври 1937-1940	Протојереј Павел Фруктовски
1940 - 19 декември 1941 година	Протопрезвитер Алекси Абакумов (1869-1941)
декември 1941 година - јануари 1944 година	Протојереј Павел Фруктовски
12 јануари 1944 година - 21 ноември 1945 година	Протојереј Павел Тарасов (1899-1971)
10 декември 1945 година - 4 март] 1973 година	Протојереј Сергеј Румјанцев (1903-1977)
21 февруари 1973 година - 25 мај 1977 година	Протојереј Јаков Илич (1931-1981)
25 мај 1977 година — 2 март 1986 година	Протојереј Николај Гундјаев (1940-2021)
2 март 1986 година — 1 јули 1987 година	Протојереј Павел Красноцветов (1932-2019)
23 јуни 1987 година — 11 август 2014 година	Протојереј Николај Гундјаев
11 август 2014 година - денес	Протојереј Николај Бриндин

Наводи[уреди | уреди извор]

Литература[уреди | уреди извор]

Невдачин И. И. |заглавие = Спасо-Преображенский всей гвардии собор: Краткий исторический очерк|место = СПб| год = 1904
Антонов В. В., Кобак А. В.|заглавие = Святыни Санкт-Петербурга: Христианская историко-церковная энциклопедия |место = СПб | издательство = Лики России | год = 2003 |isbn = 5-87417-114-2
Куфершейн Е. З., Борисов К. М., Рубинчик О. Е. |заглавие = Улица Пестеля (Пантелеймоновская) |место = Л. |издательство = Товарищество «Свеча» |год = 1991 |страницы = |isbn =
Книга|автор = Тыжненко Т. Е. |заглавие = Василий Стасов|серия=Зодчие нашего города |место = Л | издательство = Лениздат | год = 1990 |isbn = 5-289-00609-5 |страниц = 192
Книга|автор = Черепенина Н. Ю., Шкаровский М. В. |заглавие = Справочник по истории православных монастырей и соборов г. Санкт-Петербурга 1917-1945 гг. (по документам ЦГА СПб)|место = СПб | издательство = ЦГА СПб; НИЦ Мемориал | год = 1996 |isbn = |страниц = 183
Шкаровский М. В. Община Преображенского собора Ленинграда в 1941—1945 гг // Христианское чтение. 2019. — № 3. — C. 215—226.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

[1] Спасо-Преображенский собор

[2] Спасо-Преображенский собор

[3] О Спасо-Преображенском соборе

[1]

[2]

[3]