Габеров дедо
| Габеров дедо Leccinum griseum | |
|---|---|
| |
| Научна класификација | |
| Царство: | Габи |
| Оддел: | Базидомицети |
| Класа: | Агарикомицети |
| Ред: | Агарикали |
| Семејство: | Вргањи |
| Род: | Лецинум |
| Вид: | Габеров дедо L. griseum |
| Научен назив | |
| Leccinum griseum (Quél.) Сингер 1966 | |
| Синоними | |
„Габеров дедо“ (латински: Leccinum carpini) - печурка од родот обабок (Leccinum) од семејството вргањи.
- Boletus scaber var. carpini R. Schulz, 1924 basionym
- Leccinum carpini (R. Schulz) M.M. Moser ex D.A. Reid, 1965
- Leccinum pseudoscabrum (Kallenb.) Šutara 1989
- Boletus carpini (R. Schulz) A. Pearson, 1947
- Leccinum griseum (Quél.) Предлошка:Singer, 1966
- Gyroporus griseus Quél., 1902
- Boletus griseus (Quél.) Sacc. & D. Sacc., 1905
Опис[уреди | уреди извор]
Врз основа на плодните тела, тој е сличен на обичниот вргањ (Leccinum scabrum).
Шапката е со пречник од 7-14 см, кај младите печурки е полутопчеста, потоа ѕвончеста, никогаш сплескана или рамна, со тап и надолу заоблени рабови. Површината е нерамна или малку збрчкана, кадифена. Кожичката е сува и не се лупи, мат, во влажно време, сјајна маслиново-кафеава или со разни кафеаво-сиви нијанси. Кај постарите печурки кожичката често е напукната и може да се намали, изложувајќи ги месото и тубулите долж работ на капачето.
Пулпата е бела, мека, влакнеста во стеблото, сурова кај старите печурки, се претвора во розово-виолетова при сечењето, потоа сива, до речиси црна.
Тубуларниот слој е слободен, засечен во близина на стеблото, дебел 2,5-3 см. Тубулите се тесни, меки, малку водени. Порите се многу мали, аголно заоблени; површината е белузлава или песочно-сива.
Дршката е висока, тврда и полна 5-13 см и дебела до 4 см, цилиндрична во основата скоро коренесто стеснета, па дури и свиена. Бојата во горниот дел е маслинесто-сива, под неа е кафеава, површината е со лушпи, кои со возраста ја менуваат бојата од белузлава во светложолта, а потоа со темнокафеава боја.
Спорите имаат кафеава боја, спори 10-20 × 5-7 микрони, вретоновидни.
Варијабилност[уреди | уреди извор]
Бојата на шапката може да биде кафеаво-сива, пепеласта до окер, понекогаш многу светла, белузлава.
Екологија и распространетост[уреди | уреди извор]
Формира микориза со габер, поретко со други листопадни дрвја - бреза, леска, топола. Се наоѓа во листопадни шуми, најчесто во габер. Во Русија е познат на Кавказ. Се среќава и во македонските листопадни шуми.
Сезона: јуни - октомври.
Слични видови[уреди | уреди извор]
Отровни:
- Горчлив вргањ (Tylopilus felleus)
Употреба[уреди | уреди извор]
Печурката е јадлива,со инзвонреден квалитет и покрај тоа што месото за време на готвењето поцрнува. Дршката е тврда и се фрла, се користи само шапката за јадење. Се приготвува на ист начин како и обичниот вргањ. Вкусот пикантен, мирисот пријатен. Се смета за помалку вредна поради лабавото месо на шапката.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Errotari (Durango's Mycological Association), Leccinum carpini
- ↑ Cybernome, Gyroporus griseus
Литература[уреди | уреди извор]
- Грибы: Справочник / Пер. с итал. Ф. Двин. — М.: «Астрель», «АСТ», 2001. — С. 220. — ISBN 5-17-009961-4.
- Грюнерт Г. Грибы / пер. с нем. — М.: «Астрель», «АСТ», 2001. — С. 228. — (Путеводитель по природе). — ISBN 5-17-006175-7.
- Справочник-определитель: Грибы / отв. за выпуск Ю. Г. Хацкевич. — Мн.: Харвест, 2002. — С. 126. — 480 с. — 7000 экз. — ISBN 985-13-0913-3.
- Сержанина Г. И. Шляпочные грибы Белоруссии. — Минск: Наука и техника, 1984. — С. 125—129, 305—308.