Леска

Леска
	Обична леска (Corylus avellana)
Научна класификација [ у ]
Царство:	Растенија
клад:	Скриеносеменици
клад:	Евдикоти
клад:	Розиди
Ред:	Буковидни
Семејство:	Брези
Род:	Леска; L.
Типски вид
	Обична леска; (Corylus avellana); L.
Видови
	Во текстот
Синоними
	Lopima Dochnahl

Леска (науч. Corylus) — род на листопадни дрва и големи грмушки автохтони во умерените предeли на северната полутопка. Припаѓа на семејството брези (Betulaceae),^[2]^[3]^[4]^[5] иако некои ботаничари ги ставаат леските (заедно со габерот и сродниците) во посебното семејство лески (Corylaceae).^[6]^[7] Плодот на леската се нарекува лешник,^[8] а местото со лески се нарекува „лескарник“.^[9]

Леската има прости заоблени листови со двојно назабени рабови. Цветовите излегуваат рано напролет, пред разлистувањето. Дрвото е еднодомно, со еднополови реси. Машките реси се светложолти, долги 5–12 см, додека пак женските се многу мали и скриени во пупките, и видлив им е само крајот. Плодовите (лешници) се оревести, со големина од 1–2,5 см и пречник од 1–2 см. Покриени се делумно или целосно со чашковидна обвивка.^[4] Обликот и составот на обвивката се показател за распознавање на видот.^[4]

Во Македонија автохтони се обичната леска (C. avellana) и дивата леска (C. colurna).^[10]

Видови[уреди | уреди извор]

Леската има 14–18 вида:

Corylus americana — американска леска, источна Северна Америка
Corylus avellana — обична леска, Европа и западна Азија
Corylus heterophylla — разнолисна леска, Азија
Corylus yunnanensis — јинанска леска, централна и јужна Кина
Corylus colchica — колхидска леска, Кавказ
Corylus cornuta — рогата леска, Северна Америка
Corylus maxima — цариградска леска, Балкан и југозападна Азија
Corylus sieboldiana — Зиболдова леска, североисточна Азија и Јапонија (syn. C. mandshurica)
Corylus chinensis — кинеска леска, западна Кина
Corylus colurna — дива леска, мечкина леска, турска леска, Балкан, Мала Азија
Corylus fargesii — Фаржеова леска, западна Кина
Corylus jacquemontii — Жакмонова леска, Хималаи
Corylus wangii — Вангова леска, југозападна Кина
Corylus ferox — хималајска леска, Хималаи, Тибет, југозападна Кина (syn. C. tibetica).

Постојат и неколку хибриди од видови што припаѓаат на разни оддели на родот.

Употреба[уреди | уреди извор]

Обичната леска се одгледува за лешниците, како храна. Постојат повеќе сорти на цариградска леска како украсно растение во градините и парковите, како оние со извиткани стебла (C. avellana 'Contorta'), жални гранки (C. avellana 'Pendula') и виолетови листови (C. maxima 'Purpurea').

Леската е традиционален материјал за правење на кошари, огради за трла и кошници.

Леската како мотив во уметноста[уреди | уреди извор]

„Лескарник“ - песна на рускиот писател Борис Пастернак од 1919 година.^[11]

Галерија[уреди | уреди извор]

Машки реси
Листови и лешници
Женски цвет
Лешници
Новоподигнат насад на леска во овоштарник во Сирково
Новоподигнат насад на леска во овоштарник во Сирково

Наводи[уреди | уреди извор]

↑ Kew World Checklist of Selected Plant Families
↑ Леска (Corylus) Архивирано на 14 јануари 2009 г. — GRIN (англиски)
↑ Chen, Z.-D. et al. (1999). Phylogeny and evolution of the Betulaceae as inferred from DNA sequences, morphology, and paleobotany. Amer. J. Bot. 86: 1168–1181. достапно тука
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Rushforth, K. (1999). Trees of Britain and Europe. Collins ISBN 0-00-220013-9.
↑ Huxley, A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening. Macmillan ISBN 0-333-47494-5.
↑ Bean, W. J. (1976). Trees and Shrubs Hardy in the British Isles 8th ed., vol. 1. John Murray ISBN 0-7195-1790-7.
↑ Erdogan, V. & Mehlenbacher, S. A. (2002). Phylogenetic analysis of hazelnut species (Corylus, Corylacae) based on morphology and phenology. Sist. Bot. Dergisi 9: 83–100.
↑ „лешник“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
↑ „лескарник“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
↑ Ристовски, Блаже, уред. (2009). „Леска“. Македонска енциклопедија. , книга . Скопје: МАНУ. стр. 759. Text "series " ignored (help)
↑ Борис Леонидович Пастернак, Изабране песме. Нови Сад: Orpheus, 2011, стр. 76.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

„Леска“ на Ризницата ^?

„Леска“ — Енциклопедија на живиот свет
Сорти на лешникот Архивирано на 17 септември 2012 г. — портал „Земјоделство“ (македонски)
Одгледување и одлики на лешникот Архивирано на 7 септември 2013 г. — „Агрокласик“ (македонски)

[1] Kew World Checklist of Selected Plant Families

[grin-2] Леска (Corylus) Архивирано на 14 јануари 2009 г. — GRIN (англиски)

[chen-3] Chen, Z.-D. et al. (1999). Phylogeny and evolution of the Betulaceae as inferred from DNA sequences, morphology, and paleobotany. Amer. J. Bot. 86: 1168–1181. достапно тука

[rushforth-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Rushforth, K. (1999). Trees of Britain and Europe. Collins ISBN 0-00-220013-9.

[rhs-5] Huxley, A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening. Macmillan ISBN 0-333-47494-5.

[bean1-6] Bean, W. J. (1976). Trees and Shrubs Hardy in the British Isles 8th ed., vol. 1. John Murray ISBN 0-7195-1790-7.

[7] Erdogan, V. & Mehlenbacher, S. A. (2002). Phylogenetic analysis of hazelnut species (Corylus, Corylacae) based on morphology and phenology. Sist. Bot. Dergisi 9: 83–100.

[8] „лешник“ — Дигитален речник на македонскиот јазик

[9] „лескарник“ — Дигитален речник на македонскиот јазик

[10] Ристовски, Блаже, уред. (2009). „Леска“. Македонска енциклопедија. , книга . Скопје: МАНУ. стр. 759. Text "series " ignored (help)

[11] Борис Леонидович Пастернак, Изабране песме. Нови Сад: Orpheus, 2011, стр. 76.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]