Вук Гргуревиќ
| Вук Гргуревиќ | |
|---|---|
 | |
| Деспот на Србија | |
| На престол | 1471–1485 |
| Претходник | Стефан Томашевиќ |
| Наследник | Ѓорѓе Бранковиќ |
| Роден(а) | c. 1440 |
| Починал(а) | 16 април 1485 |
| Сопружник | Барбара Франкопар |
| Династија | Бранковиќ  |
| Татко | Гргур Бранковиќ |
| Вероисповед | Српска православна црква |
Вук Гргуревиќ Бранковиќ (околу 1439 – 16 април 1485) бил српски благородник кој бил деспот на Србија од 1471 година до неговата смрт во 1485 година. Тој ја наследил титулата деспот (како наследник на тронот сега под окупација на Отоманската империја), од кралот Матија Корвин и владеел со поголемиот дел од денешна Војводина, под власта на Кралството Унгарија. Тој е познат во српската епска поезија по својата храброст и херојство, а го нарекуваат Вук Огнениот Змеј (српски: Змај Огњени Вук), Вук Змејот-деспот, или едноставно Змејот; тој командувал со унгарската војска (Црна армија) во неколку нејзини битки против Османлиите. Се смета за ктитор на манастирот Гргетег.
Живот[уреди | уреди извор]
Вук бил син на Гргур Бранковиќ и внук на деспотот Ѓураѓ Бранковиќ и Ејрене Кантакузене. Неговиот татко Гргур бил заслепен од Османлиите во 1441 година.
Со падот на српскиот деспотат во 1459 година, во почетокот Вук Гргуревиќ бил османлиски вазал, но во 1465 година стапил во служба на Матија Корвин и станал командант на српските воени одреди во Срем.
Вук се здобил со голема репутација на храброст, и го добил прекарот „Змај Огњени“, што во превод значи „Огнен змеј“. Неговото име „Вук“ значи „волк“ на српски, па затоа неговиот прекар „Змај Огњени Вук“ всушност значи „Огнен змеј волк“. Тој е херој во многу српски епски песни.
Тој се борел за Унгарците против Чесите, Полјаците, Австријците и Турците. Во 1471 година ја добил титулата деспот на Србија, а исто така стекнал голем имот во денешна Војводина, која порано му припаѓала на деспотот Ѓураѓ Бранковиќ. Меѓу неговите поседи биле Сланкамен, Купиново, Зрењанин, Беркасово, Ириг, Вршац итн.
Неговите најпознати воени напади биле оние во 1476 година, кога ја зазел Сребреница и се борел во близина на Шабац и Смедерево, и во 1480 година, кога го нападнал Сараево. Во 1479 година, заедно со Димитар Јакшиќ, тој ги предводел српските лесни коњанички ескадрили во битката кај Лебово Поле, во близина на Зибот. Во решавачкиот момент во битката, унгарските и српските хусари го нападнале османлискиот центар и ги разбиле нивните редови, што го решило исходот на битката. Во 1481 година, тој се борел против Турците во Србија и од таму (областа околу Крушевац) донел околу 50.000 луѓе, кои биле населени во Банат, главно околу Темишвар.
Вук работел заедно со алијасот Дојчин Петар, што покажува во некои негови писма. Наследството биле осомничено неколку векови подоцна. Царската цензура предизвика секој примерок од изданието на Алманах де Гота од 1808 година да биде запленет и уништен. Всушност, канцеларијата за цензура смета дека зборот „генеалогија“ е навреда, бидејќи Бонапартите не можеле да произведат еден и тенденциозниот збор бил потиснат.[1][2]
Поседи[уреди | уреди извор]
Неговата територија била наречена „Мала Рашка“.[3]
Титули[уреди | уреди извор]
- „Деспот на Кралството Рашка“.[3]
Наследство[уреди | уреди извор]
Според традицијата, Вук Гргуревиќ го основал манастирот Гргетег во 1471 година. Сметан за еден од најголемите, ако не и најголеми, херои на посткосовскиот циклус на српската епска поезија, неговата вештина како лик доаѓа од неговото прикажување како херој предодреден да ги откупи гревовите на неговиот имењак и прадедо, озлогласениот предавник во косовскиот мит - Вук Бранковиќ.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
| Владејачки титули | ||
|---|---|---|
| Незаземено | Српски деспот (титулар) 1471–1485 |
Наследник Ѓорѓе Бранковиќ |
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Narodna starina: časopis za historiju i etnografiju južnih Slovena, svezak 3-6, str. 199-200, biskup Pavao Butorac, Josip Matasović, Muzej grada Zagreba, 1924.
- ↑ Secrets of the Gotha, Ghislain de Diesbach, Chapman & Hall, 1967.
- ↑ 3,0 3,1 Sima Lukin Lazić (1894). Kratka povjesnica Srba: od postanja Srpstva do danas. Štamparija Karla Albrehta. стр. 149.