Бенто
Бентото (弁当)[1] ― еднопорциско јадење за носење или дома спакувано, од јапонско потекло. Надвор од Јапонија, тоа е вообичаено во кинеските, тајванските и корејските кујни, како и во кујните од југоисточна Азија каде оризот е главната храна. Традиционалното бенто може да содржи ориз или јуфки со риба или месо, често со кисел и варен зеленчук во кутија.[2] Порциите се движат од масовно произведени за еднократна употреба до рачно изработени лаки. Бентоата се лесно достапни во многу места низ Јапонија, вклучувајќи месни продавници, продавници за бенто (弁当屋, бенто-ја) железнички станици и стоковни куќи. Сепак, јапонските домаќинки често трошат време и енергија на внимателно подготвени ручеци во кутии за нивните сопрузи, деца или самите себе. Надвор од Јапонија, поимот бенто кутија може да се користи (на пример, на менија на англиски јазик за јапонските ресторани).
Бентоата можат да бидат детално распоредени во стил наречен „кјарабен“ („бенто со лик“), кои се типично украсени да изгледаат како познати ликови од јапонската анимација (аниме), стрипови (манга) или видео игри. Друг популарен стил на бенто е „оекакибен“ или „бенто со слика“. Ова е украсено да изгледа како луѓе, животни, згради и споменици или предмети како цвеќиња и растенија. Често се одржуваат натпревари каде што аранжерите на бенто се натпреваруваат за најестетски привлечни аранжмани.
Постојат нешто споредливи облици на спакувани ручеци во земјите од Источна Азија, вклучително и континентална Кина и Тајван (бијаданг на мандарински и „пјан-тонг“ во тајванско-хокиенски ) и Кореја (досирак) и во земјите од Југоисточна Азија, како што се Филипините (баон) и Тајланд (пин-ту). Хавајската култура исто така усвоила месни верзии на бенто со месни вкусови по повеќе од еден век јапонско влијание.
Етимологија[уреди | уреди извор]
Во Јапонија, „бенто“ се пишува како 弁当. Зборот потекнува од јужносуншкиот сленг поим термин 便当(便當 (бијаданг), што значи „удобен“ или „погодност“. Кога биле увезувани во Јапонија, тоа беше напишано со атеџи - 便道и弁道.[3][4] Зборот „бенто“ се користи од 13 век, а самата паковка, исто така наречен „бенто“, е позната уште од 16 век.[3] Во денешно време, бенто најчесто се користи во западните земји и источна Азија. Во Кина, Хонгконг и Тајван, бенто е напишан како 便當 (бијаданг).
Историја[уреди | уреди извор]
Потеклото на бентото може да се пронајде во 12 век во периодот Камакура, кога варен и сушен ориз наречен хоши-ии (糒 или 干し飯, буквално „сушен оброк“) бил развиен, да се носи на работа.[2] Хоши-ии можел да се јаде како што е или да се вари со вода за да се направи варен ориз и да се чува во мала торба. До 16-тиот век, биле произведувани дрвени лакирани кутии, а бенто било јадено за време на ханами или чајанки.
Во периодот Едо (1603–1867), културата на бентото се ширела и станувала рафинирана. Патниците и разгледниците би носеле едноставно кошибенто (腰弁当 , бенто на половина/струк"), состоејќи се од неколку онигири завиткани со лисја од бамбус или во плетена кутија од бамбус. Еден од најпопуларните стилови на бенто, наречен макуно-учи бенто („бенто во меѓу-чинови“), за првпат било направено во овој период.[5] Луѓето кои доаѓале да ги видат театрите Но и Кабуки, јаделе специјално подготвени бентоа помеѓу маку (чинови). Објавени биле бројни книги за готвење во кои се детали како да се готви, како да се спакува и што да се подготви за прилики како ханами и Хинамацури.
Во периодот Меиџи (1868–1912), првото екибенто или екибен (駅弁当 или 駅弁, „бенто на железничка станица“) било продавано. Постојат неколку записи кои тврдат екибенот бил прв продаван, но се верува дека бил продаван на 16 јули 1885 година, на железничката станица Уцуномија, во северниот дел на Канто во Јапонија, и содржел два онигири и порција такуан завиткани во лисја од бамбус. Бидејќи раните училишта не обезбедувале ручек, учениците и наставниците носеле бентоа, како и многу вработени. Овој период биле продавани и бентоа во сендвичи во европски стил.
Во периодот Таишо (1912–1926), алуминиумската кутија за бенто станала луксузен предмет поради леснотијата на чистење и изгледот сличен на сребро. Исто така, потег за укинување на практиката на бенто во училиште станало социјално прашање. Разликите во богатството се ширеле во овој период, по извозот за време на Првата светска војна и последователните неуспеси на земјоделските култури во регионот на Тохоку. Бенто премногу често го одразувало богатството на ученикот и многумина се прашувале дали ова има неповолно влијание врз децата и физички, од недостаток на соодветна диета и психолошки, од несмасно направено бенто или изобилството на храна. По Втората светска војна, практиката да се носат бентоа на училиште постепено опаднала и беше заменета со заедничка храна обезбедена за сите ученици и наставници.[6]
Бентоата ја вратиле популарноста во 80-тите години на минатиот век, со помош на микробранова печка и набројување на месните продавници. Покрај тоа, скапите кутии од дрво и метал биле заменети во повеќето продавници за бенто со евтини полистиренски кутии за еднократна употреба. Сепак, дури и рачно изработените бентоа биле вратени и тие повторно се вообичаена, иако не универзална глетка во јапонските училишта. Бентоата сè уште ги користат работниците како спакуван ручек, семејствата на еднодневни патувања, како и за училишни излети и денови за спорт. Бентото, направено дома, е завиткано во крпа фурошики, која делува и како торба и како чаршаф на маса.
Видови[уреди | уреди извор]
-
Ориз во стил на хиномару (умебоши во средината) во макунучи бенто -
Окова бенто, леплив глутенски ориз помешан со секаков вид зеленчук или месо и испарен сервиран со пилешко теријаки и јапонска салата од зелка -
Шокадо бенто
Галерија[уреди | уреди извор]
-
Оекакибен кој содржи топчиња од ориз украсени да личат на панди -
Комплет кутии за редење за бенто наречен џубако -
Бенто послужено во ресторан во Јапонија -
Два типични домашни бентоа (едно отворено, едно завиткано); забележете ги крпите фурошики -
Бенто состоејќи се од лосос сашими, пилешко теријаки и џјаоѕи, послужено во еден јапонски ресторан во Џакарта. -
Бенто тоге но камамеши. -
Бенто оризуме (1) -
Бенто оризуме (2)
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „Bento“. Dictionary.com.
- ↑ 2,0 2,1 "Bento: Changing New York's Lunch Culture," Chopsticks NY, vol. 27, July 2009, p. 10-11.
- ↑ 3,0 3,1 Bento 弁当（べんとう） 語源由来辞典 (Etymology Dictionary)
- ↑ Bento (Lunch Box) Архивирано на 3 октомври 2020 г., Japan Hoppers, Посетено на 24 јули 2021
- ↑ „Japanese Lunch Boxes - History“. web-japan.org. Kids Web Japan. Посетено на 24 јули 2021.
- ↑ Buck, Stephanie (2016-09-09). „The controversial history of the bento box“. Medium (англиски). Архивирано од изворникот на 2022-05-22. Посетено на 24 јули 2021.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Фотографии од бенто на Flickr