Преглед на кодот на Мамаев курган

{{short description|Historical place,  hill in Russia}}
[[File:Mamayev Kurgan Volgograd.jpg|thumb|Мамаев Курган со статуа „[[Татковината вика]]“.]]

'''Мамаев курган''' ({{lang-ru|Мама́ев курга́н}}) е доминантна висина со поглед на градот [[Волгоград]] (поранешен Сталинград) во [[Јужен федерален округ|Јужна Русија]]. Името на руски значи „[[тумул]] на [[Мамаи]]“.

Во формацијата доминира меморијален комплекс во чест на [[Битката за Сталинград]] (август 1942 до февруари 1943 година). Битката, тешка победа [[Советскиот Сојуз|Советски]] над силите на [[Силите на оската|Оската]] на [[Источниот фронт (Втора светска војна)|Источниот фронт]] од [[Втората светска војна]] , претворена во една од [[Најсмртоносните битки во светската историја#Опсади и урбана борба|најкрвавите битки во историјата на човештвото]]. денес е највисоката скулптура на жена во светот<ref>[https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5936 Mamayev Kurgan Memorial Complex "To the Heroes of the Battle of Stalingrad" ]</ref>.

== Битка==

[[File:5011-0005-reverse.gif|thumb|Комеморативна монета]]
Кога силите на [[6-та армија (Вермахт)|германската шеста армија]] го започнаа својот напад врз центарот на градот Сталинград на 13 септември 1942 година, Мамаев Курган (на воените карти се појавува како „Висина 102.0“) забележа особено жестоки борби меѓу Германските напаѓачи и бранителите на советската 62-ра армија. Контролата на ридот стана од витално значење, бидејќи нудеше контрола над градот. За да го одбранат, Советите изградија силни одбранбени линии на падините на ридот, составени од ровови, бодликава жица и мински полиња. Германците се туркаа напред кон ридот, земајќи големи загуби. Кога конечно го освоиле ридот, почнале да пукаат врз центарот на градот, како и врз главната железничка станица во градот под ридот. Тие ја освоија [[Железничката станица Волгоград]] на 14 септември 1942 година.

Истиот ден, [[Советската 13-та гардиска дивизија пушка]] командувана од [[Александар Родимцев]] пристигна во градот од источната страна на реката [[Река Волга|Волга]] под силен германски артилериски оган. 10.000 луѓе на дивизијата веднаш се втурнаа во битката. На 16 септември тие повторно го фатија Мамаев Курган> и продолжи да се бори за железничката станица, со големи загуби. До следниот ден, речиси сите умреле. Советите продолжија да ги засилуваат своите единици во градот најбрзо што можеа. Германците напаѓаа и до дванаесет пати на ден, а Советите одговараа со жестоки контра напади.

Ридот се менуваше неколку пати. До 27 септември, Германците повторно зазедоа половина од Мамаев Курган.

Кога завршила битката, почвата на ридот била толку темелно разбиена од огнот и измешана со метални фрагменти што содржела помеѓу 500 и 1.250 парчиња метал на метар квадратен. Земјата на ридот остана црна во зима, бидејќи снегот постојано се топеше во многуте пожари и експлозии. Следната пролет, ридот ќе остане црн, бидејќи на неговата изгорена почва не растеше трева. Поранешните стрмни падини на ридот станаа срамнети со земја во месеците на интензивно гранатирање и бомбардирање. И денес, можно е да се најдат фрагменти од коски и метал сè уште длабоко закопани низ ридот.

== Меморијален комплекс ==
[[File:Vechnii ogon-1.jpg|thumb|Вечен пламен]]
По војната, советските власти го нарачаа огромниот меморијален комплекс Мамаев Курган. [[Василиј Чуиков]], кој ги предводеше советските сили во Сталинград, лежи закопан во Мамаев Курган, единствениот [[Маршал на Советскиот Сојуз]] што е погребан надвор од [[Москва]]. Меѓу 34.505 војници кои беа бранители на Сталинград погребани таму, снајперот [[Василиј Зајцев (снајперист)|Василиј Зајцев]] исто така беше повторно погребан таму во 2006 година.

Монументалниот споменик е изграден помеѓу 1959 и 1967 година и е крунисан со огромна алегорична статуа на [[Татковината вика|Татковината]] на врвот на ридот. Споменикот, дизајниран од [[Евгениј Вучетич]] го има целосното име ''Татковината вика!'' ({{lang-ru|Родина-мать зовёт!}} ''Rodina Mat Zovyot!''). Се состои од бетонска скулптура, висока 52 метри и 85 метри од стапалата до врвот на мечот долг 27 метри, доминирајќи на хоризонтот на градот Сталинград (подоцна преименуван во Волгоград).<ref>{{Наведете веб |датум =2 февруари 2023 година |title=Жителите на Волгоград се против преименување на градот во Сталинград – анкета на руската држава |url=https://www.themoscowtimes.com/2023/02/02/volgograd-residents-oppose-renaming-city-to-stalingrad -russian-state-poll-a80121 |access-date=17 март 2023 година |website=Moscow Times}}</ref>

Конструкцијата користи бетон, освен сечилото од нерѓосувачки челик на мечот, и се држи на [[цоколот]] исклучиво од сопствената тежина. Статуата е евокација на класичните грчки претстави на [[Ника (митологија)|Ника]], особено лелеавата драперија, слична на онаа на [[Крилеста победа на Самотраки|Ника од Самотраки]].

[[File:Волгоград - Мамаев курган - 6300 х 900.jpg|center|thumb|600px|Слика направена од врвот на Мамаев Курган (во основата на статуата), гледајќи надолу над реката [[Волга]]]]



==Наводи==
{{наводи}}

==Надворешни врски==
{{Commons category|Mamayev Kurgan}}
* [http://mamayevhill.volgadmin.ru/ Mamayev Hill museum in Volgograd], official homepage (in Russian, English, German).
* [http://www.gigapan.org/gigapans/most_popular/?q=mamayev Gigapixel panoramas, created on 9 May 2005 for Google Earth, 60 years after the end of the war in Russia]
* [http://www.iconicarchive.ch/travels/treeindex.php?page=1&term=Mamayev%20Kurgan Iconicarchive photo gallery]
* [https://maps.google.com/maps?t=k&ie=UTF8&ll=48.741927,44.538918&spn=0.006594,0.014462&om=1 Satellite photo at Google Maps]

{{coord|48|44|33|N|44|32|13|E|type:landmark|display=title}}


[[Категорија:Битката кај Сталинград]]
[[Категорија:Гобишта во Русија]]
[[Категорија:Комеморативни могили]]
[[Категорија:Руси ридови]]
[[Категорија:Кургани]]
[[Категорија:Советски воени споменици и гробишта]]
[[Категорија:Споменици на Втората светска војна во Русија]]
[[Категорија:Згради и објекти во Волгоград]]
[[Категорија:Туристички атракции во Волгоградската област]]
[[Категорија:Облици на Волгоградската област]]
[[Категорија:Споменици и споменици во Волгоград]]
[[Категорија:Споменици на културно наследство од федерално значење во Волгоградската област]]