Политика на технолошки развој

Вовед

Во последните две децении бевме сведоци на експлозија во економијата на технологијата. Пионерските дела на Розенберг (1982 г.), Нелсон и Винтер (1982 г.) и Фримен (1982 г.) отворија сосема ново поглавје во проучувањето на технологијата, што ја нагласува еволутивната природа на технолошкиот напредок и улогата одиграна од институциите и стратегиските фактори во стимулирањето на процесот (види Доси, (изд.) 1988 година, Лундвал, (изд.) 1992 година и Нелсон, (изд.) 1993 година. Нормално, овие нови теоретски развои влијаеја на литературата за технолошката политика во земјите во развој, произведувајќи нов вид на теоретски софистицирана и емпириски оправдана литература (во важните рани дела спаѓаат делата на Франсмен, 1984 година, Франсмен и Кинг (изд.) 1984 година и Пек и Вестфал, 1986 година, Лал и Тебал, 1998 година овозможувајќи врвна синтеза).

Токму во рамките на овој интелектуален контекст овој труд ги истражува економските, политичките и институционалните услови за ефикасно создавање и спроведување на технолошката политика (особено таа заснована на државни субвенции за студирање) во земјите во развој. Трудот е организиран на следниот начин. По деталната дискусија за спротивните економски теории на технолошката промена и технолошката политика (дел 2), ги дискутираме политичките и институционалните услови потребни за успешно создавање и спроведување на технолошката политика. Ова е проследено со проценка на белешките на технолошката политика во земјите во развој (дел 4) и очекуваните дискусии за влијанието што го имаат промените во домашен и меѓународен контекст на спроведувањето на технолошката политика во овие земји (дел 5). Нашите заклучоци се изнесени во дел 6.

Економијата на технолошката политика во земјите во развој: спротивни ставови

Општо гледано, постојат два спротивни ставови за технолошката политика во земјите во развој. Првиот став, кој може да се нарече «про-пазарен став», тврди дека, доколку се остават сами, фирмите за максимално зголемување на профитот водени од конкурентскиот притисок ќе одберат и развијат технологии што не се само најпрофитабилни туку и корисни за општеството. Оттука, поддржувачите на овој став расправаат за технолошка политика заснована на пазар, со можно исклучување на субвенциите од ИР со цврст јавен карактер. Другиот став е ставот што го викаме «државно-унапредување», особено актуелен во земјите во развој, што ги открива повеќето несовршености на пазарот и го забавува темпото на технолошката иновација и образование. Застапниците на овој став тврдат дека стратегиските интервенции се потребни за да се создаде стимулација за развој и иновација на продуктивноста.

Про-пазарен став

Постојат два аспекти во овој став. Првиот се фокусира на влијанието на државните субвенции за постојаната ефикасност на технолошката примена (дел 2.1.1), додека вториот аспект оди подалеку од споредбената статистика и воведува одредени динамични елементи преку спојување на конкурентски процес-ориентирани ставови и економска селекција (дел 2.1.2).

Конкуренцијата е непријател на мрзливост

Во прирачникот «Неокласичен метод» се тврди дека новата конкуренција ја зголемува техничката ефикасност како на секторно така и на компаниско ниво за сметка на конкуренцијата делувајќи како ефикасен механизам за селекција и дисциплина. Селективната функција на пазарот се погрижува за фактот дека иако фирмите не се ориентирани кон зголемување до максимум на профитот, сепак ќе бидат заменати по влезот и проширувањето на релативно евтини фирми, што ќе предизвика намалување на трошоците на секторно и компаниско ниво (види Алхиан, 1950 година и Героски 1991 година). Вака земено, не е неопходна пресметка за зголемување на профитот до максимум, туку конкуренција што ги принудува фирмите да направат прилагодувања за намалување на трошоците до минимум.

Во овој поглед, државните субвенции за пренос (на пр. субвенции создадени преку заштита на трговијата) завршуваат со конвенционални загуби на инертната маса. Понатаму, се вели дека пречките при влез и излез го преправаат приспособувањето на резултатите и факторите на производството помеѓу диференцијално ефикасни фирми и има за последица долгорочна техничка неефикасност во еден сектор. Освен тоа, се тврди дека, сè додека постојат стратегиски субвенции, фирмите ќе го потрошат субвенцијаот што ќе има за последица општествени трошоци над вообичаениот триаголник на загуба на инертната маса. Со оглед на релативната неважност на загубата на инертната маса, токму порастот на техничката и преносливата неефикасност на сметка на трошење на субвенцијаот обезбедува предност на аргументот на емпириско ниво. Во преостанатиот дел од овој дел ги испитуваме двете варијанти на овој аргумент, односно аргументот за икс-ефикасност и аргументот за барање субвенција.

Конкуренција, управнички труд и технолошка ефикасност

Првата генерација модели од икс-неефикаснот (терминот се должи на Либенштајн, 1966 година) тврди дека државните субвенции ја зголемуваат икс-неефикасноста преку преправање на размената на труд-одмор на управителите на фирмите (види Корден, 1974 година; Бергсман, 1974 година; Вајт, 1976 година; Мартин и Пејџ, 1983 година).

Овие модели го земаат предвид управниот или работничкиот труд како дискрециона променлива, што предлага дека намалувањето на трошоците до минимум на ниво на фирмата станува функција на одлуките за труд и одмор на управителот (Леибенштајн, 1982 година). Јасно е утврдено дека во случај на севкупен износ на субвенцијата ќе настане јасен пораст на икс-неефикасноста (Корден, 1974 година и Вајт, 1976 година). Меѓутоа, Мартин и Пејџ (1983 година) тврдат дека, доколку субвенциите се доделуваат по единица труд, не постои априори причина зошто би требало да пропадне деловниот труд.

Тие покажуваат дека субвенцијата по труд, преку зголемување на профитот на ниво на  фирмата, резултира со поскапување на деловниот одмор бидејќи треба да се предаде поголема сума од профитот за секоја единица одмор. Оттука, ефектот на замена на зголемувањето на профитите од одмор е негативен.

Од друга страна, ефектот на приход е позитивен бидејќи кога профитот е поголем може да се дозволи повеќе одмор. Тие заклучуваат дека знакот и големината на ефектите од икс-ефикасноста во рамките на овие субвенции се неопределени и зависат од вистинскиот одговор на управителите.

Според втората генерација модели, ефектите на икс-неефикасноста потекнуваат од проблемите во агенцијата кои се јавуваат бидејќи трудот на управителите и другите вработени во фирмата или не може да се забележи или не може без трошоци да се набљудува од сопствениците (Вилијамсон, 1975 година; Џенсен и Меклинг, 1976 година; Фама, 1980 година; Харт, 1983 година; Шапиро и Стиглиц, 1984 година; Баулес, 1985 година; Шарфенстајн, 1988 година).

Моделот на Харт (1983 година) покажува како конкуренцијата меѓу фирми може да ја заостри управната стимулација кога постојат трошоци во агенцијата. Моделот претпоставува дека фирмата се соочува со општи шоки од трошоците и дека постојат два вида фирми во индутријата: Управна (У) фирма која се соочува со проблемите поврзани со трошоците во агенцијата и Претприемнички (П) фирми каде претпоставениот управува со фирмата4. Харт претпоставува дека услугите на управителот на У-фирмата е функција на управна компензација и не е премногу отворен за монетарна стимулација. Продолжува дека најповолниот договор за стимулација што сопственикот може да го понуди на управителот е единечна профит цел, бидејќи, преку преземање, платите поголеми од резервните плати не влијаат на управната мотивација. Овој договор обезбедува дека управителите ефикасно работат кога продуктивноста е ниска за да ги исполнат утврдените профит цели. Меѓутоа, продуктивноста се намалува, во високо продуктивни земји, бидејќи управителот треба оптимално да се награди.

Претпоставката на моделот е дека кога маргиналниот трошок од производството, кое е совршено доведено во корелација во фирмата, е ниско, П-фирмите го зголемуваат производството бидејќи управителите на овие фирми, што не се препуштаат на мрзеливоста, се поефикасни во овие земји5. Како што се зголемува големината на П-фирмата, индустриското производство е повисоко со позитивни шоки (кога трошоците се намалени) што резултира со намалување на пазарната цена, а со тоа и потенцијалот на управата или икс-неефикасноста во У-фирмите. Во однос на фактот дека поголем број П-фирми претставуваат зголемување на конкуренцијата, овој модел упатува дека конкурентните пазари на производи водат до намалување на икс-неефикасноста или зголемување на техничката ефикасност преку трошење на профитот од У-фирмите6.

Меѓутоа, Шарфстајн (1988 година) покажа дека резултатите добиени со моделот на Харт не се сигурни. Тој вели дека зголемената конкуренција може да доведе до поголем застој, доколку управителите се премногу отворени за монетарна стимулација.

Барање на субвенција и технолошка ефикасност

Застапниците на теоријата на барање субвенција тврдат дека во рамките на политиките за државно унапредување, наместо да го посветат времето и трудот на ефикасно управување со производството, управителите ќе настојуваат да го потрошат трудот на лобирање кај државните службеници за воведување и одржување на стратегиски субвенциии (Кругер, 1974 година, Поснер, 1975 година и Бучанан (изд.), 1980 година, се класични дела; исто така види Мартин и Пејџ, 1983 година).

Ова ќе резултира со намалување на техничката ефикасност на ниво на фирмата како што придонесите се пренасочуваат од производството7. Се тврди дека, доколку (управен и друг) работниот период одреден за овие активности со текот на времето се зголеми, барањето субвенција и корупцијата може да влијаат повеќе на стапката на раст отколку само на нивото на техничка ефикасност (види Олсон, 1982 година).

До неодамна, Бардан (1997 година) и други тврдеа дека барањето субвенција и корупцијата исто така може да го забават курсот на технолошката промена преку нивно негативно влијание на инвестирањето во иновациите. Дадени се неколку причини за да се поддржи овој став. Прво, повисоките мита ги намалуваат приходите од инвестирањето во иновациите во врска со барањето субвенција, со што се намалува стимулацијата за иновации (Марфи, 1993 година). Второ, Бојко (1995 година) тврди дека договорите за корупција/барање субвенција не може да се склучат во суд што често ги остава произволни и неизвесни контролните права за приходите од инвестицијата во иновациите, овозможувајќи му на подмитеното лице да не го исполни договорот со подмитувачот и/или договорот отворен за повторни преговори. Со оглед на тоа што повеќето инвестиции во иновациите или во оформувањето на знаењето имаат карактер на пропаднати трошоци, се тврди дека зголемената несигурност поврзана со недоволно дефинираните права предизвикува дестимулација за иновации.