Муниципиум

Во староримско време, латинскиот поим municipium (муникипиум; множина: municipia) се однесува на паланка или град.^[1] Етимолошки, муникипиумот бил општествен допир меѓу т.н. municipes („држители на должност“), или граѓани на градот. Должностите (мунера) биле општинска обврска претпоставена на муникепсите во замена за привилегии и заштита на граѓанското право. Секој граѓанин бил муникепс.^[2]

Правењето разлика на муникипија (municipia) не било направено во Римското Кралство; наместо тоа, непосредните соседи на градот биле поканувани или принудувани да го префрлаат своето население во урбаната структура на Рим, каде што тие се населиле во населби и така станувале Римјани. Во времето на Римската Република, практичните размислувања за вклучување на заедниците во градот-држава Рим, ги принудиле Римјаните да го осмислат концептот на муникипиум, посебна единица под јурисдикција на Рим. Било неопходно да бидат разликувани различни видови муникипии и други населби, како што е колонијата. Во раното Римско Царство, овие разлики почнале да исчезнуваат; на пример, кога Плиниј Постариот служел во римската војска, разликите биле само номинални. Во последната фаза од развојот, сите граѓани од сите градови и населени места низ империјата биле подеднакво граѓани на Рим. Муникипиумот тогаш едноставно значел еден ран облик на општина, најниско ниво на локална власт.

Создавање на муникипиумот

Мунерата и државјанството и неговите права и заштита биле специфични за заедницата. Без разлика каде живеело некое лице, дома или во странство, или каков статус или класа, тој бил граѓанин на местото во кој бил роден. Особена одлика на муникипиумот била самоуправата. Како и секој антички град-држава, муникипиумот бил создаден со службен чин на синоецизам, или основање. Овој чин го отстранувал суверенитетот и независноста од месните заедници потписнички, заменувајќи ги со јурисдикција на заедничка власт. Оваа власт тогаш била нарекувана res publica (рес публика, „јавна работа“), или во грчкиот свет коинон („заедничка работа“).

Поимот муникипиум (municipium) почнал да биде користен во однос на градовите-држави во Италија донесени во градот-држава на Рим, но не вклучени во градот. Градот на Ромул ги обединил блиските населби Латиум, пренесувајќи го нивното население на седумте ридови, каде што живееле во вообичаено различни населби. А сепак, Сабините продолжи да живеат во Сабинскиот Рид, а градот Алба Лонга продолжил иако беше синоецизиран. Не е познат точниот редослед на настаните, дали на населението му бил даден избор или на синоецизираните места биле повторно заземени. Бидејќи е малку веројатно дека сите Сабини биле поканети во Рим, каде што сè уште не постоела сместивост за нивно прехранување и сместување, се чини јасно дека префрлањето на населението било понудувано само на некои. Останатите продолжиле како независни места под крајната управа на Рим. За време на Римската Република, било очигледна непрактичноста за пренесување на бројни големи градови-држави во Рим. Одговорот на проблемот бил муникипиум. Градот ќе биде делумно синоецизиран. Месната власт би останала само на нејзината мунера ќе биде додадена мунера поради градот Рим. Делумниот синоецизам зел облик на повелба со која било дозволувано вклучување во градот Рим и дефинирање на правата и одговорностите на граѓаните. Првиот муникипиум бил Тускулум.

Двата реда на муникипии

Граѓаните на муникипиите од првиот ред имале целосно римско државјанство и нивните права (civitas optimo iure, киуитас оптимо јуре) го вклучувале правото на глас, кое било крајно право во Рим и сигурен знак за целосни права.

Вториот ред на муникипиите сочинувале важни племенски средишта кои биле под римска контрола. Жителите на нив не станувале полноправни римски граѓани (иако нивните магистрати можеле да станат такви по пензионирањето). Ним им биле давани должностите на полноправни граѓани во однос на обврската за даноци и воена служба, но не сите права: што е најважно, тие немале право на глас.

Извршна власт во муникипиумот го држеле четворица годишно избрани службеници составени од двајца дуумвири и две едили. Советодавните овластувања ги имале декуриите, именувани членови на месниот еквивалент на Сенатот. Во подоцнежните години, овие станале наследни.

Примери за доделување на муникипиум

Волубилис во провинцијата Мавританија (во денешно Мароко) бил унапреден во муникипиум од страна на императорот Клавдиј, како награда за помошта во бунтот во 40–41 година.
Императорот Веспазијан им дал „латински права“ на провинциите Хиспанија (Тараконска, Бетска, Луситанска) во 73 или 74 година од нашата ера.
Марк Сервилик Драко Албукијан од Триполитанија успешно поднел петиција кон властите во Рим, за да му дадат статус на муникипиум на неговиот град.^[3]

Наводи

↑ Peter Garnsey (1987). The Roman Empire: Economy, Society, and Culture. University of California Press. стр. 27–. ISBN 978-0-520-06067-8.
↑ Frank Frost Abbott, Municipal Administration in the Roman Empire (1926), Read Books, 2007, стр.8
↑ Edmondson, J., 2006, "Cities and urban life in the Western provinces of the Roman Empire, 30BC – 250AD", in Potter, D.S, A Companion to the Roman Empire, Malden, Massachusetts: Blackwell, стр. 250–280

[Garnsey1987-1] Peter Garnsey (1987). The Roman Empire: Economy, Society, and Culture. University of California Press. стр. 27–. ISBN 978-0-520-06067-8.

[2] Frank Frost Abbott, Municipal Administration in the Roman Empire (1926), Read Books, 2007, стр.8

[3] Edmondson, J., 2006, "Cities and urban life in the Western provinces of the Roman Empire, 30BC – 250AD", in Potter, D.S, A Companion to the Roman Empire, Malden, Massachusetts: Blackwell, стр. 250–280

[1]

[2]

[3]