Фрамов Проток

Фрамовиот Проток е сместен помеѓу Гренланд и Свалбард. Тој е единствен длабок премин помеѓу Арктичкиот и Светските Океани.

Фрамовиот Проток е премин помеѓу Гренланд и Свалбард, кој се наоѓа приближно помеѓу 77°N и 81°N географска ширина и центриран на главниот меридијан. Гренланд и Норвешкото Море лежат јужно од теснецот Фрам, додека басенот Нансен од Северноледениот Океан лежи на север. Теснецот Фреим е познат по тоа што е единствената длабока врска меѓу Северноледениот Океан и Светските Океани. Доминантните океанографски одлики на регионот се Западната Шпицбергенова струја на источната страна од теснецот и Источната Гренландска струја на запад.

Опис

Фрамовиот Проток е најсеверната океанска област, со услови без мраз во текот на целата година. Широчината на теснецот е околу 450 километри, но поради широките континентални гребени на Гренланд и Шпицберген, длабокиот дел од теснецот Фрам е широк само околу 300 километри. Океанот над континенталниот гребен во Гренланд често е покриен со мраз.

Во рамките на теснецот Фрам, силот кој ги поврзува Арктикот и теснецот Фрам е длабок 2545 метри. Гребенот Книпович, најсеверниот дел на Средноатлантскиот Гребен, се проширува на север преку теснецот за да се поврзе со Нансен-Гаккел Гребенот во Северноледениот Океан. Долината на раседот, предизвикан од ширење на морското дно, поминува во непосредна близина и паралелно со гребенот Книпович. Длабочината Молој во рамките на гребенот Фрам е најдлабоката точка на Арктикот. Овој мал басен кој се наоѓа на 79°8,5'N и 2°47'E има максимална длабочина од 5607 m (Поврзано: Длабочината Литке). Платото Јермак, со средна длабочина од околу 650 метри, лежи северозападно од Шпицберген.

Историски гледано, теснецот Фрам бил дом на голема популација од гренландски китови, подоцна наречени Гренландски црн кит (Balaena mysticetus). До средината на 17 век,  популацијата на гренландските китовите од Свалбард била сведена скоро до исчезнување заради прекумерното ловење на китови (Поврзано: Ловење китови во Шпицберген, Смееренбург). Западниот теснец Фрам може да биде место за презимување на оваа критично загрозена популација.

Користење на името

Користењето на името "Фрамовиот Проток" за преминот помеѓу Шпицберген и Гренланд се чини дека дошло во општа употреба во океанографската литература во 1970-тите. Фрамовиот Проток е именуван според Норвешкиот брод Фрам. Во експедицијата од 1893 година, предводена од Фридтјоф Нансен, бродот Фрам пловел две години низ Арктикот, пред да излезе од Арктикот, низ она што сега е познато како Фрамовиот Проток. Според глациологистот и географ Моира Данбар, ран прифаќач на името, името "Фрамовиот Проток" потекнува од руската научна литература. Додека е во општа употреба, особено во океанографската научна литература, името се чини дека е неофицијално.

Океанографија

Фрамовиот Проток е единствената врска со длабока вода помеѓу Светските Океани и Арктикот. Други пристапни места се просторот за премин во Баренцово море (БСО), Беринговиот теснец и разни мали канали во канадскиот Арктички архипелаг. Сите тие се поплитки од Фрамовиот Проток, оставајќи го Фрамовиот Проток како единствени пат во кој длабоката вода може да се разменува помеѓу Атлантскиот и Северноледениот Океан. Оваа размена се случува во двете насоки, со специфични водени маси, идентификувани со специфични региони што течат помеѓу океаните. На пример, забележана е вода со одлики на длабоките канадски и евроазиски басени на Арктикот, од напуштањето на Арктикот на длабоката западна страна на теснецот Фрам. На источната страна е забележана студена вода од Норвешкото Море, која влегува во Арктикот, под Западната Шпицбергенова струја. Во последниве години, природата и интеракциите на овие водени маси се промениле, симптомите на промените се случуваат со климата на океанот.

Системи на струи

Главни струења во Фрамовиот Проток. Западната Шпицбергенова струја (црвено) пренесува топла и солена вода на север. Источната Шпицбергенова струја (сина) тече кон југ и пренесува слатка вода (и течен и морскиот мраз) од Северноледениот Океан.

Топла, солена вода се пренесува на север од Атлантикот преку Западната Шпицбергенова струја на исток од теснецот. Западната Шпицбергенова струја е најсеверната гранка на Северно атлантскиот систем на струи. Оваа вода создава водена маса наречена Атлантска вода. Под-површинскиот проток има јако сезонска одлика со минимален зафатнински транспорт во зима. Оваа струја пренесува внатрешна енергија во Северноледениот Океан. Северната брзина е максимална во зима, така што транспортот на топлина е највисок во зима.

На западната страна од теснецот, Источна Гренландска струја тече јужно од Гренландскиот гребен. Струјата носи релативно ладна и свежа вода надвор од Арктикот, што одговара на водената маса наречена Поларната вода.

Областа на теснецот Фрам е сместена во правецот на дување на ветарот од Трансполарна струја, па затоа е покриена со повеќегодишен мраз на западниот дел од теснецот, веднаш до брегот на Гренланд. Приближно 90% од морскиот мраз кој го напуштил Арктикот е пренесен од Источно Гренландската струја. Морскиот мраз во суштина одговара на свежата вода, бидејќи нејзината содржина на сол на 4 на мил, и е многу помала од 35 на мил за морска вода.

Долговременски набљудувања

Алфред Вегенер Институтот за Поларни и Морските истражувања (AWI) и Норвешкиот Поларен Институт (NPI) правеле долгорочни мониторинг мерења во Фрамовиот Проток за да добијат зафатнински и енергетски квантитативни преноси преку оваа точка на застој. Набљудувањата, исто така, служат за проценка на развојот на Северноледениот Океан, како мијалник за Земјиниот органски јаглерод. AWI=NPI набљудувачката област се состои од линија со најмногу до 16 докови преку Фрамовиот Проток. Линијата за прицврстување се одржува од 1997 година, со растојание од груби 25 км. До најмногу пет различни длабочини, областа за прицврстување ја мери брзината на водата, температурата и салинитетот на водениот столб.

Важност за климата

Компјутерските симулации укажуваат дека 60 до 70% од флуктуацијата на морскиот мраз што тече низ Фрамовиот Проток е поврзана со 6-7 годишната флуктуација, во која Исландскиот систем со низок притисок се проширува на исток во Баренцовото Море. Количината на морски мраз која поминува низ Фрамовиот Проток варира од година на година и влијае врз глобалната клима, преку нејзиното влијание врз термохалинската циркулација. Затоплувањето во регионот на Фрамовиот Проток најверојатно го засилува Арктичкото намалување и служи како позитивен фидбек механизам за пренесување на повеќе внатрешна енергија во Северноледениот Океан.

Во минатиот век, температурата на морската површина во Фрамовиот Проток во просек е зголемена грубо за 1,9 °C (3,5 °F) и е за 1,4 °C (2,5 °F) потопла отколку за време на средновековниот топол период.