Криваја (Бачка)
Криваја е река во северна Србија. Со должина од 109 километри, таа е најдолгата река која целосно тече во границите на српската покраина Војводина.
Горен курс[уреди | уреди извор]
Криваја извира во Суботичка Пешчара, од неколкуте потоци кои се спојуваат југозападно од селото Женик. Најдолгиот поток потекнува од ридот Павловац, североисточно од Бајмок, едно од најнаселените села во Војводина. Потокот минува помеѓу селото Ѓурѓин и ридот Јарамазов (Јарамазов) пред да се сретне со пократкиот северен поток (веќе наречен Криваја) и продолжува кон југ.
Реката поминува покрај селата Мали Београд и Зобнатица, туристичко одморалиште и место на познатата фарма за обетка, пред да стигне до градот Бачка Топола. Кај Зобнатица, Криваја е брана, создавајќи 5,5 км долго вештачко Зобнатичко Езеро, со површина од 2,55 км, се користи за наводнување и туризам.
Долниот курс[уреди | уреди извор]
Реката свртува кон запад по Бачка Топола, а потоа повторно нагло се свртува кон југоисток, во близина на селото Бајша и сите три населби што ја сочинуваат општината Мали Иѓош: малиот град Мали Иѓош и селата Ловќенац и Фекетиќ. Во градот Србобран, Криваја свртува кон исток, издлабувајќи плитко, 15 км долга долина, во која се завртува 33 км пред да се влее во Големиот Бачки Канал, дел од Каналот Дунав-Тиса-Дунав. Вкупниот сооднос на меандрирањето на целата река е 65:109 (во долината 15:33), па така и името (Криваја; српски за крива река). Селото Турија стои на устието на Криваја во каналот, на надморска височина од 76 м.
Криваја одводнува површина од 956 км , припаѓа на црноморскиот одводен слив и не е пловен.
Загадување[уреди | уреди извор]
Дваесетгодишното истражување на Српската агенција за заштита на животната средина, објавено во 2019 година, покажало дека реките во Војводина се најзагадени во Србија. Од 10 најзагадени реки, 9 биле од Војводина, а вкупно 79% примероци од војводинските реки имале „многу лоши резултати“.[1] Криваја е особено загадена во долниот дел, низводно од Бачка Топола и со години е „еколошка црна точка“. Водата се користи за градската индустрија. Дополнително, браната возводно задржува повеќе вода за наводнување на фармите во текот на летото отколку што треба, така што реката се претвора во бавно отворен канализациски канал.[2]
Реката речиси исчезнува, колоквијално се нарекува „Немаја“ („Нема река“). Жабите исчезнаа додека мувите и комарците напредуваа. Наводнување се користи на 720 hectares (1,800 acres) од земјоделската фарма „Фекетиќ“, кои тврдат дека им треба вода и ја плаќаат на „Војводина Воде“, компанија во покраината задолжена за вода. Претставникот на фармата рече „ги повикуваме да ја регулираат браната кога нивото на водата е недоволен, што тие секогаш го прават. Што се случува под браната, не знаеме“. Од „Војводина Воде“ тврдеа дека имаат проект за уште една акумулација кај Србобран, која ќе го реши проблемот. Локалните екологисти не се убедени бидејќи претходното решение на компанијата, копањето на реката, било кобно за живиот свет.[2]
Поврзано[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ FoNet (29 September 2019). „Najzagađenije su reke u Vojvodini“ [Most polluted rivers are in Vojvodina]. Danas (Serbian).CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
- ↑ 2,0 2,1 Nataša Kovačev (29 September 2019). „Krivaja postaje "Nemaja": Najduža vojvođanska reka, zbog navodnjavanja, nestaje“ [Krivaja becomes "Nemaja": the longest river in Vojvodina is disappearing because of the irrigation] (Serbian). N1. Архивирано од изворникот на 2019-12-30. Посетено на 2022-02-17.CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
Извори[уреди | уреди извор]
- Мала Просветна Енциклопедија, Трето издание (1985); Просвета;ISBN 86-07-00001-2
- Јован Ѓ. Марковиќ (1990): Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije Svjetlost-Sarajevo;ISBN 86-01-02651-6