Елагабал (божество)
Елагабал или Хелиогабал е сириско-римски бог на сонцето.
Култот кон него[уреди | уреди извор]
Елагабал најпрво бил почитуван во Емеса во Сирија. Името му е латинизирана форма на сириското „Ilāh hag-Gabal“, што доаѓа од Ел или Илах („бог“) и „габал“ („планина“), (на арапски: جبل jabal), со што се добива „Богот на планината“.[1] Култот кон ова божество се раширил и во другите делови од Римското Царство, во текот на вториот век. На пример, пронајдена е посвета кон овој бог во далечни предели, во денешна Холандија.[2]
Во Рим[уреди | уреди извор]
Во Рим статуа на овој бог е донесена од римскиот цар Марко Аврелиј Антонино, кој пред тоа бил висок свештеник во Емеса и често бил нарекуван Елагабал, според божеството.[3] Сирискиот бог се претопил со римскиот бог на сонцето, познат како Сол Инвиктус („Непоразеното Сонце“).[4]
Изграден е храм наречен Елагабалиум на источната страна од Палатин, каде е сместен светиот камен донесен од храмот во Емеса, што е всушност црн метеорит.[5] Херодијан запишал за тој камен:
Овој камен е обожуван како да е испратен од рајот; на него има неколку мали делови и ознаки, за кои луѓето сакаат да веруваат дека се приказ на сонцето, бидејќи како такви и ги гледаат.[6]
Херодијан исто така кажал дека Елагабал ги терал сенаторите да го гледаат додека танцува околу олтарот на своето божество, на звуци од тапани и цимбали,[5] и на секој летен сонцестој се одржувал голем фестивал, популарен меѓу народот поради тоа што се давала бесплатна храна,[7] и за време на тој фестивал, тој го поставувал светиот камен на триумфална кочија, украсен со злато и накит, и со која парадирал низ градот:
Кочија со шест коњи го носи божеството, коњите се огромни и чисто бели, со скапа златна опрема. Никој не ги држи уздите, и никој не се вози во кочијата; возилото има пратња како навистина самиот бог да управува со кочијата. Елагабал трчал назачки пред кочијата, со лице кон божеството и држејќи ги коњите за ремените. Целиот пат тој го минува вака, гледајќи во својот бог.[7]
Описот на Херодијан сугерира дека култот кон Емесене бил инспириран од вавилонскиот Акиту фестивал.[8]
Императорот исто така се обидел да направи спој на римската и сириската религија каде главен бил неговиот бог, кого тој го поставил дури и над Јупитер,[9] на кого како сопруга му ја одредил било Астарте, Минерва или Уранија, или некоја комбинација на трите.[7] Најсветите реликти од римската религија биле пренесени од нивните светилишта во Елагабалиум, вклучувајќи го и „амблемот на Големата Мајка, огнот на Весталките, Паладиумот, штитовите на Салиите, и сè што Римјаните го сметале за свето.“ Тој исто така повеќепати изјавувал дека Евреите, Самарјаниte и Христијаните мора да ги преместат сите свои обреди во неговиот храм, со што во храмот да се наоѓаат „сите мистерии на секој вид на обожавање“.[10]
Откако императорот е убиен во 222 година, неговите религиски укази биле укинати, а Елагабал е вратен во Емеса.[11]
Литература[уреди | уреди извор]
- M. Pietrzykowsky, "Die Religionspolitik des Kaisers Elagabal", in: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt II 16.3 (1986) 806-1825
Поврзано[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
 |
„Елагабал (божество)“ на Ризницата ? |
- ↑ Lenormant, Francois (1881). „Sol Elagabalus“. Revue de l'Histoire des Religions. 3: 310.
- ↑ An Early Dedication to Elagabal; the inscription is in now in Woerden's city museum.
- ↑ Halsberghe, Gaston H. (1972). The Cult of Sol Invictus. Leiden: Brill. стр. 62.
- ↑ Devlaminck, Pieter (2004). „De Cultus van Sol Invictus: Een vergelijkende studie tussen keizer Elagabalus (218-222) en keizer Aurelianus (270-275)“ (холандски). University of Ghent. Посетено на 2007-08-07.
- ↑ 5,0 5,1 Herodian, Roman History V.5 Архивирано на 18 август 2007 г.
- ↑ Herodian, Roman History V.3 Архивирано на 4 ноември 2015 г.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Herodian, Roman History V.6 Архивирано на 30 септември 2007 г..
- ↑ M. Geller, "The Last Wedge," in Zeitschrift für Assyriologie 87 (1997), pp. 43-95.
- ↑ Cassius Dio, Roman History LXXX.11
- ↑ Augustan History, Life of Elagabalus 3
- ↑ Herodian, Roman History VI.6 Архивирано на 20 август 2007 г.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Livius.org: Elagabal Архивирано на 25 јануари 2015 г.