Страничен вулкански избув
Страничен избув или латерален избув ― вулканска избув кој е насочен странично од вулканот отколку нагоре од врвот. Страничните избуви се предизвикани од надворешното ширење на крилата како резултат на зголемената магма.[1] Кршењето се случува на крилата на вулканите, што го олеснува протокот на магмата кон надвор. Бидејќи магмата се турка нагоре кон вулканот, таа се разминува кон крилата пред да има шанса да избие од кратерот. Кога крилото што се шири конечно ќе го ослободи протокот на магма. Повеќе експлозивни странични избуви се нарекуваат странични експлозии. Некои од најзначајните примери на страничен избув се Планината Сент Хеленс, Планината Пеле и Етна.[2]
Создавање на страничен избув[уреди | уреди извор]
Повеќето избуви се предизвикани од непосредна декомпресија на магматската комора во близина на крилата на вулканот. За време на избувот, брзата декомпресија на магмата може да предизвика слегнување на планината, и ако се сруши крило, се јавува страничен избув. Насочената природа на експлозијата може да предизвика оштетување на многу поголеми растојанија од врвот отколку што би имало ерупција на самит. Пирокластичните текови и лахарите може да влијаат на областите што потекнуваат од вулканот приближно во облик на конус што може да опфаќа стотици квадратни километри.[3]
Примери[уреди | уреди извор]
Планината Сент Хеленс е стратовулкан кој се наоѓа во Вашингтон, САД. Вулканската активност, почнувајќи од март 1980 година, се здобила магма под акумулација на северното крило на планината. На 18 мај 1980 година, земјотресот предизвикал пад на крилото и страничен избув во кој загинале 57 лица. Тој бил најсмртоносниот вулкански настан во историјата на САД.[4]
Планината Пеле е вулкан сместен на Мартиник, на Карибите. Доживеал страничен избув на 8 мај 1902 година, при што загинале 28 000 луѓе во најсмртоносниот вулкански настан на 20 век.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Schmincke, Hans-Ulrich (2004). Volcanism. Kiel, Germany: Springer-Verlag. ISBN 3-540-43650-2.
- ↑ Bonaccorso, A.; D’Amico, S.; Mattia, M.; Patanè, D. (2004). „Intrusive Mechanisms at Mt. Etna Forerunning the July-August 2001 Eruption from Seismic and Ground Deformation Data“. Pure and Applied Geophysics (англиски). 161 (7): 1469–1487. doi:10.1007/s00024-004-2515-4.
- ↑ Alvarado, Guillermo; Soto, Gerando; Schmincke, Hans-Ulrich; Bolge, Louise; Sumita, Mari (2006). „The 1968 andesitic lateral blast eruption at Arenal volcano, Costa Rica“. Journal of Volcanology and Geothermal Research. 157 (1–3): 9–33. doi:10.1016/j.jvolgeores.2006.03.035.
- ↑ Lipman, Peter W. (1982). The 1980 eruptions of Mount St. Helens, Washington. US Gov. Print. Off. OCLC 313837129.
| ||||||||||||||||||||||||