Синдром на мачкин плач
Синдромот на мачкин плач е ретко генетско нарушување поради делумно бришење на хромозомот 5.[1] Неговото име е од француски термин („мачка-плачење“ или „ повик на мачката “) што се однесува на карактеристичниот плач на засегнатите деца како мачка.[2] За прв пат беше опишан од Жером Лежун во 1963 година.[3] Состојбата погодува околу 1 од 50.000 живородени деца од сите етнички групи и е почеста кај жените во сооднос 4:3. Најголемиот број случаи се јавуваат поради спонтана нова генетска промена во раниот ембрионален развиток, а тежината на клиничката манифестација зависи од големината на делецијата.[4]
Знаци и симптоми[уреди | уреди извор]
Синдромот го добил името по карактеристичниот плач на заболените доенчиња, кој е сличен на оној на маче што мјаука, поради проблеми со гркланот и нервниот систем. Околу една третина од децата го губат плачот до 2-годишна возраст. Некои луѓе имаат потешка, а други полесна клиничка слика на болеста. Потешките форми се поврзани со поголем губиток на хромозомски материјал од хромозомот 5, и кај овие случаи се присутни повеќе симптоми кои се потешки. Други симптоми на синдромот на мачкин плач може да вклучуваат:
- проблеми со хранењето поради тешкотии при голтање и цицање;
- мутизам;
- ниска родилна тежина и слаб раст;
- тешки когнитивни, говорни и моторни попречености;
- проблеми во однесувањето како што се хиперактивност, агресија, испади и повторувачки движења;
- необични црти на лицето, кои може да се променат со текот на времето;
- прекумерно лигавење;
- мала глава (микроцефалија) и вилица (микрогнатизам);
- широко распоредени очи (хипертелоризам);
- ознаки на кожата пред очите.
Други вообичаени наоди вклучуваат хипотонија, тркалезно лице со полни образи, епикантални набори, надолни палпебрални пукнатини (очни капаци), страбизам, рамен назален мост, свртена уста надолу, ниско поставени уши, кратки прсти, единечни палмарни набори и срцеви дефекти (на пр. вентрикуларен септален дефект [ВСД], атријален септален дефект [АСД], патент дуктус артериозус [ПДА], тетралогија на Фало). Неплодноста не е поврзана со овој синдром.
Исто така, забележано е дека луѓето со оваа состојба имаат потешкотии во комуникацијата. Додека нивоата на владеење може да се движат од неколку зборови до кратки реченици, медицинските професионалци честопати препорачуваат детето да подлежи на некој вид говорна терапија со помош на професионалец.
Поретко се среќаваат наоди вклучуваат расцеп на усна и непцето, предаурикуларни ознаки и фистули, тимусот дисплазија, цревни малротација, мегаколон, ингвинална хернија, дислокација на колковите, крипторхизам, хипоспадија, ретки бубрежни малформации (на пример, потковица бубрезите, ренална ектопија или агенезија, хидронефроза), клинодактилија на петти прсти, рамно стапало, синдактилија на вториот и третиот прст, олигосиндактилија и хипер растегливи зглобови. Синдромот може да вклучува и различни дерматоглифи, вклучувајќи набори со попречна флексија, дистален аксијален трирадиус, зголемени вртежи и лакови на цифрите и единечна дланка бразда.
Наодите од доцното детство и адолесценцијата вклучуваат значителна интелектуална попреченост, микроцефалија, грубост на цртите на лицето, истакнати надорбитални гребени, длабоко поставени очи, хипопластичен назален мост, тешка малоклузија и сколиоза.
Заболените жени достигнуваат пубертет, развиваат секундарни полови одлики и имаат менструација во вообичаеното време. Гениталниот тракт е вообичаено нормален кај женките, освен извештајот за дворожна матка . Кај мажјаците, тестисите се често мали, но се смета дека сперматогенезата е нормална.
По исклучок, некои со синдромот на мачкин плач се многу високофункционални и не изгледаат многу различни од развојно типичните поединци, главно со исклучок на благите потешкотии во учењето и немаат потешкотии во говорот, иако може да имаат поблаги црти на лицето и висока висок глас поради нивната состојба.[5]
Причини[уреди | уреди извор]
Оваа генетска состојба претставува хромозомско заболување кое е причинето од делумен губиток (делеција) на кусиот крак од петтиот хромозом, или поконкретно регионот 5р15.3. Научните испитувања поврзуваат голем дел од симптомите на оваа состојба со определени гени кои се сместени во овој регион на хромозомот 5, на пример теломераза реверзната транскриптаза и семафоринот - Ф. Делецијата на генот д - катенин е поврзана со интелектуалната попреченост која е дел од клиничката манифестација на овој синдром. Иако болеста е генетска, во најголем број случаи таа не е наследна - најголениот дел од делециите најдени кај овој синдром се резултат на нова, спонтана генетска промена и потекнуваат од таткото - таткото не е носител на делецијата и е здрав, но генетската промена се случува почесто во репродуктивните клетки на мажите (сперматозоидите). Родителите на деца со овој синдром имаат нормални хромозоми, и веројатноста болеста да се повтори во една од следните бремености е многу мала.
Во 10 - 15% од случаите, болеста се должи на небалансирана транслокација (транслокација е состојба кога два хромозома си размениле дел од генетскиот материјал помеѓу себе), која го опфаќа специфичниот регион на помалиот крак од петтиот хромозом. Најчеста причина за ова е постоење на балансирана транслокација кај едниот од родителите која е предадена на небалансиран начин кај детето. Ова може да се потврди со проверка на кариотипот (хромозомите) на двата родители.[5]
Генетика[уреди | уреди извор]
Синдромот се должи на делумно бришење на кратката рака на хромозомот број 5, исто така наречена „5p моносомија “ или „делумна моносомија“. Приближно 90% од случаите се резултат на спорадично, или случајно, дено бришење. Останатите 10-15% се должат на нееднаква сегрегација на родителска избалансирана транслокација каде моносомијата 5p често е придружена со трисомски дел од геномот. Овие лица може да имаат потешка болест од оние со изолирана моносомија од 5p. Една неодамнешна студија сугерира дека ова можеби не е случај кога е вклучена трисомија на хромозомот 4q.[6]
Повеќето случаи вклучуваат целосно губење на најоддалечените 10-20% од материјалот на кратката рака. Помалку од 10% од случаите имаат други ретки цитогенетски аберации (на пример, интерстицијални бришења, мозаици, прстени и de novo транслокации). Избришаниот хромозом 5 е од татковско потекло во околу 80% од de novo случаите. Губењето на мал регион во опсегот 5p15.2 (Кри ду чет - критичен регион) е во корелација со сите клинички одлики на синдромот, со исклучок на мачкиниот плач, кој се пресликува на опсегот 5p15.3 (критичен регион како мачки). Резултатите сугерираат дека 2 неповрзани критични региони содржат гени вклучени во причината за оваа состојба. Два гени во овие региони, семафорин Ф (СЕМА5A) и делта катенин (ЦТННД2), се потенцијално вклучени во церебралниот развој. Бришењето на генот за реверзна транскриптаза на теломераза (хТЕРТ) локализиран во 5p15.33 може да придонесе и за фенотипските промени кај синдромот кри ду чет.
Дијагноза[уреди | уреди извор]
Дијагнозата се заснова на карактеристичниот плач и придружните физички проблеми. Овие вообичаени симптоми многу лесно се забележуваат кај доенчињата. Заболените деца обично се дијагностицираат од лекар при раѓање. Дијагнозата може да се постави кај пациент со дадената симптоматологија, а можна е и пренатална дијагноза, како и хорионска биопсија или амниоцентеза. И пренаталното и постнаталното тестирање се спроведуваат во контекст на чувствителното генетско советување.Генетско советување и генетско тестирање може да им бидат понудени на семејства со лица кои имаат синдром кри ду чет. Пренатално, бришењето на регионот поврзан со кри ду чет во p-раката на хромозомот 5 може да се открие од примероци од амнионска течност или хорионски ресички со технологијата BACs-on-Beads. Исто така корисен е и кариотипот на носител со Г-бенд.[7]
Третман[уреди | уреди извор]
Не постои специфичен начин за лекување на состојбата бидејќи оштетувањето на мозокот предизвикано од оваа состојба се јавува во раните фази на развојот на ембрионот. Ретко е потребен интензивен третман кај доенчињата и тие може да се лекуваат во одделенијата за неонатална патологија. Лекувањето на оваа состојба е мултидисциплинарно, во тимот можат да бидат вклучени педијатар, кардиолог, невролог, логопед (специјалист за терапија на говорот), физиотерпевт и работен терапевт. Ако постојат вродени срцеви маани, тогаш тие се решаваат хируршки. Децата може да се лекуваат од говорни, физички и професионални терапевти. Доколку доенчињата имаат потешкотии со вшмукување или голтање, тогаш физикалната терапија треба да започне во првите недели од животот. Срцевите абнормалности често бараат хируршка корекција и специјалистичка помош.[5]
Прогноза[уреди | уреди извор]
Откако детето ќе ги преживее првите неколку години од животот, прогнозата е добра, а нивото на смртност е ниско. Во серија извештаи за случаи, стапката на смртност била околу 10%, 75% од смртните случаи настанале во рок од 3 месеци од раѓањето и 90% во првата година.[8]
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
| Класификација | |
|---|---|
| Надворешни извори |
- ↑ „Learning About Cri du Chat“. www.genome.gov. Посетено на 2015-12-10.
- ↑ „Cri du Chat Syndrome - NORD (National Organization for Rare Disorders)“. NORD (National Organization for Rare Disorders) (англиски). Посетено на 2015-12-10.
- ↑ „[3 Cases of partial deletion of the short arm of chromosome 5]“. C. R. Acad. Sci. (француски). 257: 3098–102. 1963. PMID 14095841.
- ↑ Chen, Harold (Apr 21, 2015). „Cri-du-chat Syndrome“. Medscape. Посетено на 2015-12-09.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Ги запознаваме ретките болести
- ↑ Sheth, Frenny; Gohel, Naresh; Liehr, Thomas; Akinde, Olakanmi; Desai, Manisha; Adeteye, Olawaleye; Sheth, Jayesh (2012-01-01). „Gain of Chromosome 4qter and Loss of 5pter: An Unusual Case with Features of Cri du Chat Syndrome“. Case Reports in Genetics. 2012: 153405. doi:10.1155/2012/153405. ISSN 2090-6544. PMC 3539376. PMID 23320207.
- ↑ „Cri-du-chat Syndrome“. Medscape. 9 June 2017. Посетено на 25 August 2017.
- ↑ Cerruti Mainardi, Paola (2006-09-05). „Cri du Chat syndrome“. Orphanet Journal of Rare Diseases. 1: 33. doi:10.1186/1750-1172-1-33. ISSN 1750-1172. PMC 1574300. PMID 16953888.