Иванко

Иванко
Цар-узурпатор на Бугарија
Владеење	1196
Претходник	Иван Асен I
Наследник	Теодор-Петар
Роден(а)	12 век
Починал(а)	13 век
Сопружник(ци)	Теодора Ангелина

Иванко — бугарски болјар, роднина на Асеневци. Првично, им бил сојузник на водачите на востанието на Асен и Петар. Иванко имал врска со сестрата на кралицата Елена. Царот Иван Асен I го повикал кај него за објаснување, без сомневање дека состанокот ќе доведе до негова смрт. Иванко оди на состанокот по совет на неговите роднини, вооружен со меч и дворската стража му дозволува да влезе во царските одаи. Во расправијата, царот Иван Асен I посегнал да го извади мечот, но Иванко го преварил и го избодел до смрт. Стражата повторно го пропуштила без никакви проблеми. Византискиот хроничар Никита Хонијат не крие дека во настанот биле вклучени многу болјари од Трново и заробениот византиски севастократор Исак Комнин, кој починал во времето на настаните. Меѓутоа, пред тоа, тој го поттикнал Иванко на заговор, ветувајќи му ромејска помош и брак со неговата ќерка Теодора. Во Трново бил извршен болјарски заговор, во кој имало и „ромејска врска“.

Иванко и заговорниците не успеале да ја воспостават својата власт вон Трново, заплашени од царевиот брат Петар и нивниот помлад брат Калојан.

Иванко му се обратил за помош на византискиот цар Алексиј III Ангел. Ромејците двапати се обиделе да им помогнат на заговорниците, но не успеале поради одбивањето на војниците да одат во застрашувачкиот Балкан. Имало само еден излез за Иванко, неговиот брат Мито и другите луѓе од овој круг - бегство во Византија. Трново било заземено од војниците на царот Петар и неговиот брат Калојан. Неколку месеци подоцна, Петар бил убиен од заговорник. Калојан се качува на кралскиот престол.

По бегството во Византија, Иванко бил примен од царот со почести. Тој бил прекрстен и го добил царското име Алексиј, по што бил назначен за управвител на Пловдивската Област. Бил оженет со 4-годишната царска внука Теодора. Она што Иванко-Алексиј го прави како управител на Пловдивската Област покажува дека тој не е предавник во вистинска смисла на зборот, туку човек жеден за моќ. Собрал војска од Бугари, ги обновил локалните тврдини и почнал да се отцепува од византиското старателство. Откако се качил на престолот во 1197 година, Калојан успеал да го привлече Иванко на своја страна против Византија.

Сојузот на царот Калојан и Иванко бил толку опасен за Ромејците што немале друг избор освен да го уништат кнежевството. Спротивно на очекувањата, во 1198 година во битката кај селото Баткун, сепаратистот успеал да го порази одредот на протостраторот Мануил Камица и да го зароби. Потоа го испратил заробеникот во Трново, го зазел родопскиот регион и стигнал до јужните граници на планината. Кратко потоа, кралот на Трново „дозволил“ друг современ бугарски сецесионист - Добромир Хриз - да го откупи Мануил Камица. Протостраторот веднаш се вклучил во војната со своите сонародници со голема ревност. Така ефикасно функционирал планот на Калојан. Додека Ромејците се справувале со Иванко и ги одбивале нападите на Мануил Камица во јужна Македонија и континентална Грција, бугарскиот крал ја зазел и уништил тврдината Констанција во Тракија. На Велигден следната година, царот Калојан ја освоил Варна.

На Ромејците не им преостанало ништо друго освен да го стават во акција нивното познато вероломство. Во 1200 година царот му понудил средба на Иванко, но Бугаринот, кој бил добро запознаен со византиските методи, одбил. Тој ги поставил своите услови: да му ја испрати младата невеста, да му даде царски хрисовул, со кој ќе се признае неговото владеење и царот да се заколне на Библијата дека нема да му наштети. Римјаните прифатиле дека за да биде с authentic што е можно поавтентично, го однеле кај Иванко копијата од Светото Писмо, над која била дадена заклетвата. Но, дури и Иванко, кој се одликувал не само по физичката сила, туку и по интелигенцијата, не претпоставил до каде може да стигне ромејскиот цар за да се справи со него. Кога се одржал состанокот, Иванко бил фатен и окован. Се верува дека бил убиен или го завршил животот в затвор.

Ромејците ставиле крај на неговото кнежевство, кое траело само неколку години.

Литература

• O city of Byzаntium: аnnаls of Nikеtаs Choniаtеs tr. Hаrry J. Mаgouliаs (Dеtroit: Wаynе Stаtе Univеrsity Prеss, 1984) pp. 257 – 259, 281 – 285.
• Robеrt Lее Wolff, „Thе Sеcond Bulgаriаn Еmpirе. Its Origin аnd History to 1204.“ Spеculum, Vol. 24, No. 2 (Аpr., 1949), pp. 167 – 206. Publishеd by: Mеdiеvаl Аcаdеmy of Аmеricа
• Матанов, Христо. Во търсене на средновековното време.