Љубомир Стојановиќ

Љубомир Стојановиќ (понекогаш споменуван како Љуба Стојановиќ ) (6 август 1860, Ужице – 16 јуни 1930) бил српски политичар, филолог и академик.

Биографија

Стојановиќ бил филолог и историчар, кој дипломирал на Филозофското училиште на Грандес есколес. По студиите во Белград продолжува на постдипломски студии во Виена, Санкт Петербург и Лајпциг. Најпрво за професор по гимназија, тој беше назначен за универзитетски професор на неговата алма матер, Грандес есколес (1891-1899). Наспроти кралскиот апсолутизам на кралот Александар I Обреновиќ,Стојановиќ се приклучил на Народната радикална партија на Никола Пашиќ во 1897 година.

По расколот со постарата генерација радикали кои го прифатија компромисот со круната во 1901 година, Стојановиќ ја предводеше помладата група радикали, полунезависна фракција од 1901 година која на крајот стана независна во 1905 година. Како основач и водач на Независната радикална партија во Србија, Стојановиќ неколку пати бил министер за образование и верски прашања (1903, 1904, 1906, 1909 година) и премиер од 29 мај 1905 до 14 март 1906 година., за време на „Златното доба на Србија“ (1903-1914), под демократско и уставно владеење на кралот Петар I Караѓорѓевиќ.

По Првата светска војна Стојановиќ беше еден од основачите на Југословенската републиканска партија и нејзин прв претседател. Стојановиќ често беше опишуван како пуритански моралист во политиката.

Секретарот на Српската кралска академија, идната српска академија на науките и уметностите од 1913 до 1923 година, Стојановиќ бил многу плоден во различни научни области: објавил десетина тома средновековни српски ракописи и документи: Миросављево Еванѓелие (Мирослав Госпел), Стари српски записи и натписи (старосрпски натписи и записи) (6 тома), средновековни српски повелби и писма, како и средновековни српски родослови и анали. Стојановиќ ги објавил каталозите на средновековни српски ракописи и стари книги во Националната библиотека на Србија во Белград, како и каталогот на збирка ракописи на Српската кралска академија.

Научник со огромна ерудиција, енергија и решителност, Стојановиќ објави 17 тома дела на Вук Св. Караџиќ, главниот реформатор на српската азбука, вклучувајќи неколку тома од неговата обемна кореспонденција. Стојановиќ пишувал учебници по граматика за српските средни училишта, објавил значајни научни студии за старосрпското печатење м-р. Српски цркви од 15 до 16 век, архиепископ Данило II. Неговото најважно научно дело е опширната и детална биографија на Вук Св. Караџиќ, базирана на главно неискористени извори.

Избрани дела

• Лекције из српскога језика за И разред гимназија, саставио Љуб. Стојановиќ, Белград, во Државној штампарији краљевине Србија, 1891 г.
• Љуб. Стојановиќ, Српска краљевска академија, Белград, Државна штампарија, 1901 г.
• Миросављево еванѓелие, Предговор (на српски и француски) и белешки (стр. 203–229) од Љубомир Стојановиќ.
• Каталог Народна Банка во Белград, Ракописи истари штампани книги, уредено од Љомир Стојановиќ, Белград, Државна штампарија 1903 г.
• Републички погледи на неколико савремених питања, Љуб. Стојановиќ, Белград, книгоиздателство Геца Кон, 1920 г.
• Стари српски родослови и летописи, пар Љубомир Стојановиќ, Сремски Карловци, Српска краљевска академија, 1927 г.
• Стари српски записи и написи, кн. I- VI, уредува и составил Љубомир Стојановиќ, Српска краљевска академија, Сремски Карловци, Српска манастирска штампарија, 1926 г.
• Старе српске повеље и писма. Књига И, Дубровник и сушеди његови . Други део, уредувал и компонирал Љубомир Стојановиќ, Белград - Сремски Карловци, Српска манастирска штампарија, 1934 г.
• Живот и рад Вука Стефановиќа Караџиќа (26. окт. 1787 - 26. јан. 1864), Белград, Издавачка куќа Геца Кон, 1924, XXIV-783 стр.
• Српска граматика за III разред гимназија, Белград, книгоиздателство Геца Кон, 1921 г.

Наследство

Вклучен е во 100-те најистакнати Срби.

Библиографија

• Милан Грол : „Искушенијата на демократијата“, Службени Гласник, 2006 година.
• Душан Т. Батаковиќ, Југославија. Нации, религии, идеологии, Лозана, L'Age d'Homme; 1994 година.
• 9782825119587