Јавни пензии во Грција

Од Википедија — слободната енциклопедија
Грчката полиција ја чува Националната банка на Грција за време на воведувањето на контрола на капиталот

Јавните пензии во Грција се дизајнирани да обезбедат приходи на грчките пензионери по заминувањето во пензија. Со децении се знаело дека пензиите во Грција се меѓу најдарежливите во Европската Унија, дозволувајќи им на многу пензионери да се пензионираат порано од пензионерите во другите европски земји.[1] Ова ставило голем товар на грчките јавни финансии кои (заедно со стареењето на работната сила) ја направиле грчката држава сè поранлива на надворешни економски шокови, што кулминирало со рецесија поради Финансиската криза во 2008 година и последователната Европска должничка криза. Оваа серија кризи ја принудило грчката влада да спроведе економски реформи насочени кон реструктуирање на пензискиот систем и елиминирање на неефикасноста во него.[2] Мерките во грчките пакети за штедење наметнати врз грчките граѓани од страна на Европската централна банка постигнале одреден успех во реформирањето на пензискиот систем и покрај тоа што имало остри последици за животниот стандард во Грција, кој забележил силен пад од почетокот на кризата.[3]

Во однос на нивниот БДП, грчката влада историски трошела повеќе за нивниот пензиски систем отколку другите европски земји. Во 2014 година Грција потрошила околу четиринаесет милијарди евра од државниот буџет за пензискиот систем. Оваа сума изнесувала 7 (или повеќе) проценти од нејзиниот годишен БДП.[4] И покрај зголемените нивоа на државни трошења за пензиската политика, сепак се очекувало грчките работници многу да придонесат за своите пензии. Комбинацијата на вклученост на владата и придонесите на работниците создало Бизмаркова[5] социјална држава во која фокусот бил на одржување на приходот врз основа на придонесот на вработените и работодавачите (наместо спречување на сиромаштијата). Мешавината на економската криза и неефикасната социјална прераспределба концентрирана на пензиите ја десеткувале способноста на Грција да продолжи со други форми на социјално осигурување. Грција троши 2 % од својот БДП на бенефиции како што се домување, семејство и олеснување на сиромаштијата,[6] што значи дека грчката влада троши околу 3,5 пати повеќе на јавниот пензиски систем отколку на други форми на социјална помош и социјално осигурување. Понатаму, значителен дел од грчкото население се потпира на своите пензии како главна форма на приход за своето семејство. Од 2017 година, речиси секое второ семејство во Грција изјавило дека парите од пензиите се доминантен извор на плата.[7]

Додека Грција историски давала дарежливи пензии на возраст за рана пензија во споредба со европскиот просек, таа исто така историски страдала од нееднаква распределба на пензиите и социјалните бенефиции со веќе добро платени работници кои имаат голема предност.[8] Пред економската криза, во 2008 година, прераспределбата на социјалното богатство најмногу им била од корист на пензионерите и програмите за социјално осигурување, додека семејствата со ниски приходи добивале помалку од 10% од расположливите парични надоместоци.[9] Со оглед на тоа што пензиските реформи од 2010 година ставиле дополнително финансиско оптоварување на осиромашената и остарена демографија, целосниот опсег на реформите не можело да се спроведе поради страв од натамошно исклучување и осиромашување.[10] Грчката пензиска реформа во 2016 година била делумно наменета за решавање на овие прашања,[8][11] и некои аналитичари предвидуваат дека ја отворило вратата за понатамошни реформи во блиска иднина.[12]

Примарната пензиска шема[уреди | уреди извор]

Јавните пензии во Грција се обезбедуваат од јавните фондови и пензионерските придонеси во текот на работните години. Придобивките се одредуваат со комбинација на фактори: број на работени години (преку придонеси) и години на престој во Грција.[13] Примарната пензиска шема се состои од две компоненти: компонента со придонеси и дополнителна компонента заснована на жителство.

Првата компонента на шемата е целосно финансирана од пензионерските придонеси.[14] Тоа поттикнува подолги периоди на придонес преку обезбедување повисоки пресметковни стапки (стапка по која пензијата се акумулира годишно) за пензионерите кои работеле подолго време. Пензионерите со придонеси од петнаесет години или помалку ги добиваат своите пензии само со пресметковна стапка од 0,77 %, со што инкасираат помалку кога ќе наполнат возраст за пензионирање. Оваа стапка прогресивно се зголемува врз основа на бројот на работени години до максимум 2 % за оние кои придонеле минимум 40 години.[13] Овие пензионери се наградени со тоа што ќе можат да се пензионираат на минималната возраст за пензионирање од 62 години, додека ги наплатуваат своите пензии со максималната горенаведена стапка од 2 %, наместо да собираат целосни пензиски бенефиции на нормалната возраст за пензионирање од 67 години.

Другата компонента е државно финансирана национална пензија врз основа на години на престој. Износите на пензијата се определуваат според бројот на години на живеење од петнаесетгодишна возраст до минималната возраст дозволена за примање пензија (62 години).[15] Максимален износ на месечна исплата од 384 евра се доделува на пензионери со четириесет години жителство и со придонесна историја од дваесет години.[16] Минимална месечна исплата од 345,50 евра се доделува за пензионери со стаж од петнаесет години придонеси. Намалување од 2 % (2 % годишно под 20 години потрошени за придонеси) на максималната исплата се применува на пензиите што ги собираат пензионери со историја меѓу петнаесет и дваесет години потрошени за придонеси.[17]

Историски стапки[уреди | уреди извор]

Пред 2010 година, повеќето вработени имале стапка на придонес од 6,67 %, додека работодавачите учествувале со 13,33 % (двојно од стапката на вработените), со повисока стапка за опасни занимања. Почнувајќи од 2016 година, кога грчката влада ја реформирала пензиската шема, на секторот на самовработените и на другите сектори им биле изедначени и унифицирани соодветните стапки на придонеси, кои изнесуваат 20 % од нивниот годишен приход (без оглед на претпоставената заработка).[18]

Европски влијанија[уреди | уреди извор]

Европските влијанија и домашната политика одиграле значајна улога во реформите на социјалната држава што се случиле во Грција во изминатите дваесет и пет години.[19] Иако приватните интереси и бирократските механизми се спротивставиле на широко распространетата реформа во системот на благосостојба, влијанието на ЕУ било сеприсутно што ги опфаќало политиките, вклучително и социјалната помош и јавните пензии.[19] Грција страдала од висок јавен долг и дефицит што не била во можност да ги надмине и покрај силниот економски раст во годините пред должничката криза.[20] Финансирањето на буџетот на грчката влада и неговите дефицити создале силна потреба за задолжување на меѓународните пазари и Грција влегла во Меморандум за разбирање со нејзините потенцијални заемодавачи, што довело до спроведување на реформите што ги барале Европската комисија, Европската централна банка и Меѓународниот монетарен фонд.[20] Усвојувањето на мерките за штедење и пропазарните реформи создале значителни предизвици за грчката економија, кои економистите ги опишале како „политичка економија на генерализирана несигурност“.[19] Влијанието што овие реформи го имале врз и онака кревката семејна капиталистичка економија само ја продлабочила европската криза на државниот долг.[19]

Со економијата преплавена со дефект од над 15 %, Грција се обратила за помош кон своите европски сојузници и успеала да обезбеди 110 милијарди евра.[21] Иако владата се соочила со критики за нејзината одлука да ги усвои мерките за штедење, без препорачаните економски реформи, особено намалувањето на трошоците и реформите на програмите за социјална заштита, вклучително и јавните пензии, се стравувало дека Грција нема способност да ги отплати овие заеми и наскоро ќе биде во слична или полоша економска положба, неспособна да ја финансира својата влада.[21] Ефектот на овие реформи врз пензиите, вклучително и зголемување на стапката на придонеси на грчките пензионери и промена на возраста за подобност за собирање пензии.[22] Економските придобивки од овие промени вклучуваат забавување на порастот на стапката на зависност на постарите лица на пензискиот систем и намалување на бројот на години во кои пензионерите собираат пензии, стратегија дизајнирана за успешно решавање на проблемот со намалувањето на работната сила.[22] Грчките економисти и нивните европски и меѓународни партнери предвидувале краток период на рецесија како резултат на овие прилагодувања, проследен со период на одржлив економски раст.[23] Делотворноста на овие прилагодувања на јавниот пензиски систем сè уште е оспорувана, иако се тврди дека нивниот неуспех да го постигнат проектираниот раст е резултат на систематските слабости во грчката економија наспроти ефикасноста на мерките.[23]

Ефекти врз грчкото население[уреди | уреди извор]

Јавниот пензиски систем (и пакетите за штедење кои произлегле од пензиската шема) нанеле голема штета на населението во Грција севкупно. Континуираното кратење на пензискиот систем и намалувањето на БДП ја уништиле популацијата на пензионери, при што се проценува дека 1,5 милиони пензионери паднале под прагот на сиромаштија и вкупна загуба на приход од 70 %.[24] Дополнително, повиците за балансирање на буџетите и дефицитите преку кратења на штедење довеле до намалување на буџетот за другите клучни социјални програми. Бидејќи грчката влада се фокусира на финансирање на пензиската шема, настрадале програмите како што се здравствената заштита, бенефициите за невработеност и образованието. Во однос на здравствената заштита, грчкиот буџет за јавните болници бил намален за 25 % помеѓу 2009 и 2011 година, оставајќи до 1 милион граѓани без пристап до доволно здравствена заштита.[25] Грчката влада, исто така, не можела да обезбеди бенефиции за невработеност и можности за невработените да се реинтегрираат во работната сила, бидејќи студиите покажуваат дека девет од десет невработени грчки работници не добиваат бенефиции за невработеност, а 74 отсто од невработените остануваат без работа минимум 12 месеци.[26] Образованието (и основното и средното) ја почувствувало тежината на фокусот на пензиите и штедењето, исто така, создавајќи недостаток на квалификувани работници за грчката економија. По сметководството за инфлацијата, образовниот систем во Грција се соочил со слични буџетски намалувања како и здравствениот систем, кои се движат од 20 до 25 % (од 2011 година).[27] Сите овие буџетски намалувања довеле до тоа оценката за субјективна благосостојба на Грција да се намали за вкупно еден поен во изминатата деценија на скалата на ОЕЦД (рангирана од 0 до 10); поостро намалување од која било друга земја на ОЕЦД.[28]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ „Why they are a flashpoint“. The Economist. 2015-06-18. Посетено на 2017-12-08.
  2. ↑ „European Central Bank confirms Greece bailout deal“. POLITICO (англиски). 2017-05-02. Посетено на 2017-12-08.
  3. ↑ Rodgers, Lucy; Stylianou, Nassos (2015-07-16). „How bad are things for the Greeks?“. BBC News (англиски). Посетено на 2017-12-09.
  4. ↑ Hayes, Brian (2015-07-02). „What's the issue with Greece's pension system?“. The Journal.ie (англиски). Посетено на 2018-12-10.
  5. ↑ Bonoli, Giuliano (1997). „Classifying Welfare States: A Two-Dimensional Approach“. Journal of Social Policy (англиски). 26 (3): 357. doi:10.1017/S0047279497005059.
  6. ↑ Stamouli, Nektaria (2018-01-02). „Greeks Lean Heavily on Grandparents' Pensions“. The Wall Street Journal (англиски). Посетено на 2018-12-10.
  7. ↑ Manifava, Dimitra (2017-01-24). „Half of families in Greece live on pensions“. ekathimerini.com (англиски). Посетено на 2018-12-12.
  8. ↑ 8,0 8,1 Matsaganis, Manos (2011). „The welfare state and the crisis: the case of Greece“. Journal of European Social Policy. 21 (5): 510. doi:10.1177/0958928711418858.
  9. ↑ Zambarloukou, Stella (2015). „Greece After the Crisis: Still a south European welfare model?“. European Societies. 17 (5): 657. doi:10.1080/14616696.2015.1103887.
  10. ↑ Georgios, Symeonidis (2016). „The Greek Pension Reform Strategy 2010–2015“ (англиски): 23–25. Наводот journal бара |journal= (help)
  11. ↑ Georgios, Symeonidis (2016). „The Greek Pension Reform Strategy 2010–2015“ (англиски): 25–27. Наводот journal бара |journal= (help)
  12. ↑ Georgios, Symeonidis (2016). „The Greek Pension Reform Strategy 2010–2015“. World Bank (англиски): 27.
  13. ↑ 13,0 13,1 OECD (2017). 2017: OECD and G20 Indicators. OECD Pensions at a Glance (англиски). doi:10.1787/pension_glance-2017-en. ISBN 9789264287495.
  14. ↑ „Pension system in Greece – Pension Funds Online“. www.pensionfundsonline.co.uk (англиски). Посетено на 2017-12-08.
  15. ↑ „OECD Economic Surveys: Greece, Books / OECD Economic Surveys: Greece / 2016“ (PDF). www.oecd-ilibrary.org (англиски). Посетено на 2017-12-08.[мртва врска]
  16. ↑ „Social Security Programs Throughout the World: Europe, 2016 - Greece“. www.ssa.gov (англиски). Посетено на 2017-12-08.
  17. ↑ „OECD Economic Surveys: Greece, Books / OECD Economic Surveys: Greece / 2016“ (PDF). www.oecd-ilibrary.org (англиски). Посетено на 2017-12-08.[мртва врска]
  18. ↑ Georgios, Symeonidis (2016). „The Greek Pension Reform Strategy 2010–2016“ (англиски): 25–26. Наводот journal бара |journal= (help)
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 Sotiropoulos, Dimitri (2004). „The EU 'S Impact on the Greek Welfare State: Europeanization on paper?“. Journal of European Social Policy. 14 (3): 267–284. doi:10.1177/0958928704044627.
  20. ↑ 20,0 20,1 Guillen, Ana; Pavolini, Emmanuele (2015). „Welfare States under Strain in Southern Europe: Overview of the Special Issue“. European Journal of Social Security. 17 (2): 147–157. doi:10.1177/138826271501700201.
  21. ↑ 21,0 21,1 Monastiriotis, Vassilis; Hardiman, Niamh; Regan, Aidan; Goretti, Chiara; Landi, Lucio; Ignacio Conde-Ruiz, J; Marín, Carmen; Cabral, Ricardo (2013). „Austerity measures in crisis countries — results and impact on mid-term development“. Intereconomics. 48 (1): 4–32. doi:10.1007/s10272-013-0441-3. |hdl-access= бара |hdl= (help)[мртва врска]
  22. ↑ 22,0 22,1 Heller, Peter (2017). „IEO Background Paper No. BP/17/01-01“ (PDF). Washington: International Monetary Fund. Архивирано од изворникот (PDF) на 2018-05-05. Посетено на 2022-04-22.
  23. ↑ 23,0 23,1 Kotios, A.; Galanos, G. (2017). „How Greece's Systemic Weaknesses Limited the Effectiveness of the Adjustment Programmes“ (PDF). Intereconomics. 52 (5): 293–301. doi:10.1007/s10272-017-0692-5. |hdl-access= бара |hdl= (help)
  24. ↑ The National Herald (2017-06-11). „Benefits Being Cut 70%, Greek Pensioners Can't Make Ends Meet“. The National Herald (англиски). Архивирано од изворникот на 2018-12-15. Посетено на 2018-12-12.
  25. ↑ Cooper, Charles (2014-02-24). „Tough austerity measures in Greece leave nearly a million people with no access to healthcare, leading to soaring infant mortality, HIV infection and suicide“. Independent (англиски). Посетено на 2018-12-12.
  26. ↑ Ekathimerini (2016-12-19). „Nine in 10 jobless Greeks receive no unemployment benefit“. Ekathimerini (англиски). Посетено на 2018-12-12.
  27. ↑ Butrymowicz, Sarah (2012-02-22). „What Do the Greek Austerity Measures Mean for Education?“. Huffington Post (англиски). Посетено на 2018-12-12.
  28. ↑ OECD (2017). „How's Life in Greece?“ (PDF) (англиски): 2. Наводот journal бара |journal= (help)
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Јавни_пензии_во_Грција&oldid=4872383“