Царски рез

Од Википедија — слободната енциклопедија

Царски рез — хируршка процедура со која едно или повеќе бебиња се раѓаат преку рез во стомакот на мајката, често се изведуваат доколку постои ризик по бебето или мајката од вагиналното породување.[1] Причините за операцијата вклучуваат попречено породување, бременост со близнаци, висок крвен притисок кај мајката, породување со шипка и проблеми со плацентата или папочната врвца.[1][2] Породувањето со царски рез може да се изврши врз основа на обликот на карлицата на мајката или историјата на претходен царски рез.[1][2] Може да биде можно тестирање на вагинално раѓање по царски рез.[1] Светската здравствена организација препорачува царски рез да се прави само кога е медицински неопходно.[2][3] Некои царски резови се прават без медицинска причина, по барање на мајката.[1]

Царскиот рез обично трае од 45 минути до еден час.[1] Може да се направи со блокада на ’рбетот, каде жената е будна или под општа анестезија.[1] Се користи уринарен катетер за одвод на мочниот меур, а кожата на абдоменот потоа се чисти со антисептик.[1] Засек од околу 15 см (6 инчи) потоа обично се прави преку долниот дел на стомакот на мајката.[1] Матката потоа се отвора со втор засек и се породува бебето.[1] Засеците потоа се шијат.[1] Жената обично може да започне со доење веднаш штом ќе излезе од операционата сала и ќе се разбуди.[4] Честопати, потребни се неколку дена во болница за да се опорави доволно за да се врати дома.[1]

Царските резови резултираат со мало севкупно зголемување на лошите резултати кај нискоризичните бремености.[2] Тие, исто така, обично бараат подолго време за да заздрават од, околу шест недели, отколку вагиналното раѓање.[1] Зголемените ризици вклучуваат проблеми со дишењето кај бебето и емболија на плодова вода и постпородилно крварење кај мајката.[2] Воспоставените упатства препорачуваат царски рез да не се користи пред 39 недела од бременоста без медицинска причина.[5] Изгледа дека начинот на породување нема ефект врз последователната сексуална функција.[6]

Во 2012 година, на глобално ниво биле направени околу 23 милиони царски резови.[7] Меѓународната здравствена заедница претходно сметала дека стапката од 10 % и 15 % е идеална за царски рез.[3] Некои докази откриваат дека повисока стапка од 19 % може да резултира со подобри резултати. Повеќе од 45 земји на глобално ниво имаат стапки на царски рез помали од 7,5 %, додека повеќе од 50 имаат стапки поголеми од 27 %. Се прават напори и да се подобри пристапот и да се намали употребата на царски рез.[7] Во САД од 2017 година, околу 32 % од породувањата се со царски рез.[8] Операцијата била извршена барем во далечната 715 година п.н.е., по смртта на мајката, при што бебето повремено преживувало.[9] Описите на преживеаните мајки датираат од 1500 година, со претходни сведоштва за античко време (вклучувајќи го и апокрифниот извештај за Јулиј Цезар дека е роден со царски рез, најчесто наведено потекло на терминот).[9] Со воведувањето на антисептиците и анестетиците во XIX век, преживувањето и на мајката и на бебето, а со тоа и на процедурата, стана значително почеста појава.[9][10]

 

Употреби[уреди | уреди извор]

Лузна од царски рез стара 7 недели и нигра видливи кај 31-годишна мајка: надолжните засеци сè уште се користат понекогаш.

Царски рез се препорачува кога вагиналното породување може да претставува ризик за мајката или бебето. Царските резови се прават и од лични и социјални причини на барање на мајката во некои земји.

Медицинска употреба[уреди | уреди извор]

Компликациите на породувањето и факторите што го зголемуваат ризикот поврзани со вагинално породување вклучуваат:

Други компликации на бременоста, веќе постоечки состојби и истовремена болест вклучуваат:

  • Претходен (висок ризик) фетус
  • ХИВ инфекција на мајката со високо вирусно оптоварување (ХИВ со мало вирусно оптоварување на мајката не е нужно индикација за царски рез)
  • Појава на генитален херпес во третиот триместар [12] (што може да предизвика инфекција кај бебето ако се роди вагинално)
  • Претходен класичен (надолжен) царски рез
  • Претходна руптура на матката
  • Претходни проблеми со заздравувањето на перинеумот (од претходно породување или Кронова болест)
  • Бирожна матка
  • Ретки случаи на постхумно раѓање по смртта на мајката

Друго

  • Намалување на искуството на акушеурите со менаџирање на презентација на пробив. Иако акушерите и бабиците се интензивно обучени за правилни процедури за породување со пробив со користење на симулациски модели, се намалува искуството со вистинското вагинално породување, што може да го зголеми ризикот.[13]

Ризици[уреди | уреди извор]

Несакани исходи кај нискоризичните бремености се јавуваат кај 8,6% од вагиналните породувања и 9,2% од породувањата со царски рез.[2]

Мајка[уреди | уреди извор]

Кај оние кои се со низок ризик, ризикот од смрт за царски рез е 13 на 100.000 наспроти вагинално раѓање 3,5 на 100.000 во развиениот свет.[2] Националната здравствена служба на Обединетото Кралство предвидува ризик од смрт за мајката трипати поголем од вагинално раѓање.[14]

Во Канада, разликата во сериозниот морбидитет или морталитет за мајката (на пр. срцев удар, хематом на рана или хистеректомија) беше 1,8 дополнителни случаи на 100.[15] Разликата во смртноста на мајките во болница не беше значајна.[15]

Трансвагинална ултрасонографија на матка неколку години по царски рез, покажувајќи го карактеристичното формирање на лузна во нејзиниот преден дел

Царскиот рез е поврзан со ризик од постоперативни адхезии, инцизионални хернии (кои може да бараат хируршка корекција) и инфекции на рани.[16] Ако царски рез се изврши во итен случај, ризикот од операцијата може да се зголеми поради голем број фактори. Стомакот на пациентот може да не е празен, што го зголемува ризикот од анестезија.[17] Други ризици вклучуваат тешка загуба на крв (која може да бара трансфузија на крв) и главоболки од ансетезијата примена преку ’рбетниот столб со постдурална пункција.[16]

Инфекциите на рани се јавуваат по царски рез со стапка од 3-15%.[18] Присуството на хориоамнионитис и прекумерна тежина ја предиспонира жената да развие инфекција на хируршката локација.[18]

Жените кои имале царски рез имаат поголема веројатност да имаат проблеми со подоцнежната бременост, а жените кои сакаат поголеми семејства не треба да бараат елективен царски рез освен ако не постојат медицински индикации за тоа. Ризикот од плацента акрета, потенцијално опасна по живот состојба која е поверојатно да се развие таму каде што жената имала претходен царски рез, е 0,13% по два царски резови, но се зголемува на 2,13% по четири, а потоа на 6,74% по шест или повеќе. Заедно со ова е сличен пораст на ризикот од итни хистеректомии при породувањето.[19]

Мајките може да доживеат зголемена инциденца на постнатална депресија и може да доживеат значителна психолошка траума и тековно посттрауматско стресно нарушување поврзано со раѓање по акушерската интервенција за време на процесот на породување.[20] Факторите како болка во првата фаза од породувањето, чувството на немоќ, наметливата итна акушерска интервенција се важни во последователниот развој на психолошките проблеми поврзани со породувањето и породувањето.[20]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 „Pregnancy Labor and Birth“. Office on Women’s Health, U.S. Department of Health and Human Services. 1 February 2017. Архивирано од изворникот на 28 July 2017. Посетено на 15 July 2017. Грешка во наводот: Неважечка ознака <ref>; називот „NIH2010“ е зададен повеќепати со различна содржина.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 „Safe Prevention of the Primary Cesarean Delivery“. American Congress of Obstetricians and Gynecologists and the Society for Maternal-Fetal Medicine. March 2014. Архивирано од изворникот на 2 March 2014. Посетено на 20 February 2014. Грешка во наводот: Неважечка ознака <ref>; називот „ACOG2014“ е зададен повеќепати со различна содржина.
  3. ↑ 3,0 3,1 „WHO Statement on Caesarean Section Rates“ (PDF). 2015. Архивирано од изворникот (PDF) на 1 May 2015. Посетено на 6 May 2015. Грешка во наводот: Неважечка ознака <ref>; називот „WHO2015“ е зададен повеќепати со различна содржина.
  4. ↑ Lauwers, Judith; Swisher, Anna (2010). Counseling the Nursing Mother: A Lactation Consultant's Guide (англиски). Jones & Bartlett Publishers. стр. 274. ISBN 9781449619480. Архивирано од изворникот на 11 September 2017.
  5. ↑ American Congress of Obstetricians and Gynecologists, „Five Things Physicians and Patients Should Question“, Choosing Wisely: an initiative of the ABIM Foundation, American Congress of Obstetricians and Gynecologists, Архивирано од изворникот на 1 September 2013, Посетено на 1 August 2013
  6. ↑ Yeniel, AO; Petri, E (January 2014). „Pregnancy, childbirth, and sexual function: perceptions and facts“. International Urogynecology Journal. 25 (1): 5–14. doi:10.1007/s00192-013-2118-7. PMID 23812577.
  7. ↑ 7,0 7,1 Molina, G; Weiser, TG; Lipsitz, SR; Esquivel, MM; Uribe-Leitz, T; Azad, T; Shah, N; Semrau, K; Berry, WR (1 December 2015). „Relationship Between Cesarean Delivery Rate and Maternal and Neonatal Mortality“. JAMA. 314 (21): 2263–70. doi:10.1001/jama.2015.15553. PMID 26624825.
  8. ↑ „Births: Provisional Data for 2017“ (PDF). CDC. May 2018. Посетено на 18 May 2018.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Moore, Michele C.; Costa, Caroline M. de (2004). Cesarean Section: Understanding and Celebrating Your Baby's Birth (англиски). JHU Press. стр. Chapter 2. ISBN 9780801881336.
  10. ↑ „The Truth About Julius Caesar and "Caesarean" Sections“. 25 October 2013.
  11. ↑ Turner R (1990). „Caesarean Section Rates, Reasons for Operations Vary Between Countries“. Family Planning Perspectives. 22 (6): 281–2. doi:10.2307/2135690. JSTOR 2135690.
  12. ↑ „Management of Genital Herpes in Pregnancy“. ACOG. May 2020. Архивирано од изворникот на 16 January 2021. Посетено на 3 May 2020.
  13. ↑ Savage W (2007). „The rising Caesarean section rate: a loss of obstetric skill?“. Journal of Obstetrics and Gynaecology. 27 (4): 339–46. doi:10.1080/01443610701337916. PMID 17654182.
  14. ↑ „Caesarean Section“. NHS Direct. Архивирано од изворникот на 1 February 2009. Посетено на 26 July 2006.
  15. ↑ 15,0 15,1 „Maternal mortality and severe morbidity associated with low-risk planned cesarean delivery versus planned vaginal delivery at term“. Canadian Medical Association Journal. 176 (4): 455–60. 2007. doi:10.1503/cmaj.060870. PMC 1800583. PMID 17296957.
  16. ↑ 16,0 16,1 Pai, Madhukar (2000). „Medical Interventions: Caesarean Sections as a Case Study“. Economic and Political Weekly. 35 (31): 2755–61.
  17. ↑ „Why are Caesareans Done?“. Gynaecworld. Архивирано од изворникот на 3 December 2008. Посетено на 26 July 2006.
  18. ↑ 18,0 18,1 Saeed, Khalid B M; Greene, Richard A; Corcoran, Paul; O'Neill, Sinéad M (11 January 2017). „Incidence of surgical site infection following caesarean section: a systematic review and meta-analysis protocol“. BMJ Open. 7 (1): e013037. doi:10.1136/bmjopen-2016-013037. PMC 5253548. PMID 28077411.
  19. ↑ Silver, Robert M.; Landon, Mark B.; Rouse, Dwight J.; Leveno, Kenneth J.; Spong, Catherine Y.; Thom, Elizabeth A.; Moawad, Atef H.; Caritis, Steve N.; Harper, Margaret (June 2006). „Maternal Morbidity Associated With Multiple Repeat Cesarean Deliveries“. Obstetrics & Gynecology. 107 (6): 1226–1232. doi:10.1097/01.AOG.0000219750.79480.84. PMID 16738145. Краток опис – WebMD.
  20. ↑ 20,0 20,1 „Post-traumatic stress following childbirth: a review“. Clinical Psychology Review. 26 (1): 1–16. January 2006. doi:10.1016/j.cpr.2005.07.002. PMID 16176853. |hdl-access= бара |hdl= (help)
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Царски_рез&oldid=5102230“