Украинците во Казахстан
Украинските Казахстанци се етничко малцинство во Казахстан, кое според пописот од 1989 година опфаќало 896.000 луѓе, или 5,4% од населението. Поради емиграцијата во Русија и Украина, овој број се намалил и стигнал до 796.000 до 1998 година и на 456.997 на пописот во 2009 година.[1]
Украинците повремено ги нарекувале земјите во Северен Казахстан и Западен Сибир како Сива Украина (украински: Сірий Клин).[2]
Историја[уреди | уреди извор]
Почнувајќи од крајот на 18 век, неколку бранови на доброволни и неволни украински доселеници дошле во Казахстан. Првите Украинци кои пристигнале биле прогонетите Хаидамакс, членови на паравоените украински селански и козачки бендови, кои биле испратени од руската влада во Казахстан по нивното неуспешно востание во 1768 година.[1]
Позначајни во однос на нивниот придонес за украинската етничка група во Казахстан бил големиот бран доселеници кои почнувајќи од крајот на деветнаесеттиот век пристигнале од речиси сите региони на Украина кои во тоа време биле дел од Руската империја. Барајќи повеќе можности и слободна земја, овие доброволни емигранти биле приближно 100.000 луѓе во Казахстан и соседните региони на Русија до крајот на векот. Ова движење значително ескалирало по земјоделските реформи на рускиот премиер Пјотр Столипин на почетокот на 20 век. Помеѓу 1897 и 1917 година, процентот на населението на Казахстан што било од украинско етничко потекло се зголемил од 1,9% на 10,5%. Тие имале тенденција да се населат во регионите на Казахстан кои најмногу личеле на Украина, во северниот дел на Казахстан. До 1917 година, Украинците сочинувале приближно 29,5% од населението на провинцијата Акмола и 21,5% од населението во провинцијата Тургаи. До 1926 година, според пописот, Казахстан бил дом на 860.000 Украинци.[1]
Во 1930-тите години, за време на советскиот процес на колективизација, приближно 64.000 украински кулачки семејства (релативно богати селани) биле насилно преселени во Казахстан.[1] Украинците во Казахстан имале втора највисока пропорционална стапка на смртност поради казахстанскиот глад од 1930 до 1933 година, по самите Казахстанци. Украинското население во Казахстан се намалило од 859.396 на 549.859[3] (намалување од речиси 36% од вкупното нивно население), додека другите етнички малцинства во Казахстан изгубиле 12% и 30% од нивното население.[3]
Првите западни Украинци биле насилно депортирани во Казахстан од регионите Галиција и Волинија кога Советскиот Сојуз ја анектирал западна Украина во 1939-1940 година. По нив следеле повеќе депортирани од западна Украина, луѓе кои биле обвинети или биле членови на Организацијата на украинските националисти. Приближно 8.000 од вторите биле испратени во Гулаг по име Карлаг и многу од нив останале таму по отслужувањето на казната.[1] Потомците на украинските имигранти по Втората светска војна имале тенденција да доминираат со персоналот во бројните украински културни центри во Казахстан.[4]
Општество и култура[уреди | уреди извор]
Во обид да ги разликува украинската и руската заедница во Казахстан, казахстанската влада активно ги поддржувала украинските културни аспирации.[4] Финансирала украински весник. Украинските организации работат слободно во Казахстан, а во моментов има 20 украински културни центри кои спонзорираат неделни училишта, хорови и групи за народни танци. Главниот град на Казахстан, Астана, има украинско средно училиште и неделно училиште.[5] Заедничките страдања на казахстанскиот и украинскиот народ од рацете на Советите се нагласени од казахстанско-украинските активисти.[4]
Иако украинскиот јазик е значаен во руралните области со компактна украинска населба, и е активно поддржуван од казахстанската влада,[4] рускиот јазик најмногу се употребува во рамките на украинската заедница во Казахстан. Поради асимилација со руската култура, процентот на украинското население во Казахстан кое го прогласило украинскиот јазик за мајчин јазик се намалило од 78,7% во 1926 година на само 36,6% денес.[1] Повеќето Украинци во Казахстан, кога се соочуваат со притисок од мнозинството Казахстанци, имаат тенденција да се поврзат со Русите. Така, постои донекаде културен јаз во украинската заедница во Казахстан помеѓу оние кои одржуваат украински политички и културен идентитет (главно потомци на имигрантите од средината на 20 век) и оние кои станале културно и јазично русифицирани (потомци на оние кои мигрирале во Казахстан порано).[4]
Украинската грчко-католичка црква го започнала своето постоење во Казахстан кога првите западни Украинци биле прогонети таму за време на Втората светска војна и по неа. Со центар во Караганда, црковните служби се вршеле во домовите на луѓето до 1978 г., кога била изградена првата римокатоличка црква. Првата украинска грчко-католичка црква била изградена во 1996. Во моментов, Казахстан има девет парохии на Украинската грчко-католичка црква. Украинската грчко-католичка заедница била посетена во 2002 година од поглаварот на Украинската грчко-католичка црква, мајорот архиепископ Лубомир Хусар.[6]
Исто така види[уреди | уреди извор]
- Односите меѓу Казахстан и Украина
- Русите во Казахстан
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Ukrainian World Coordinating Council Website
- ↑ Енциклопедія українознавства. Словникова частина (ЕУ-II). — Париж, Нью-Йорк, 1973. — Т. 7. — С. 2704, С. 2842
- ↑ 3,0 3,1 Isabelle, Ohayon (13 January 2016). „The Kazakh Famine: The Beginnings of Sedentarization“.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Bhavna Dave. (2007). Kazakhstan: ethnicity, language and power . Psychology Press, pp.133-134
- ↑ Ukraine - Kazakhstan Relations, taken from the website of the Ukrainian Embassy in the Russian Federation, accessed March 2009.
- ↑ Website of the Ukrainian Catholic Church of Kazakhstan, accessed March 21, 2009