Принцип „Загадувачот плаќа“

Од Википедија — слободната енциклопедија

Во законот за животна средина, принципот „Загадувачот плаќа“ бил донесен за да се направи земјата или странката одговорна за загадувањето стане одговорна за плаќање на штетата направена на природната средина. Овој принцип се користи и за да се стават трошоците за спречување на загадувањето на загадувачот. [1] Се смета за регионален обичај поради силната поддршка што ја добил во повеќето земји од Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД) и во Европската Унија. [2] Тоа е основен принцип во американското право за животна средина. [3]

Историја[уреди | уреди извор]

Според францускиот историчар на животната средина Жан-Батист Фресо, финансиската компензација (во тоа време не била именувана како принцип „Загадувачот плаќа“) веќе е регулационен принцип на загадувањето што го фаворизираа индустриите во деветнаесеттиот век. [4] Тој напишал дека: „Овој принцип, кој сега се нуди како ново решение, всушност го придружуваше процесот на индустријализација и беше наменет од самите производители“. [4]

Принципот „Загадувачот плаќа“ има основа во економијата. Неокласичните економски принципи диктираат дека социјалните трошоци, како и оние што се јавуваат поради штети на животната средина, се важен фактор во одредувањето на економските трошоци. [5]

Примени во законот за животна средина[уреди | уреди извор]

Екотаксата им овозможува на владите подобро да управуваат со загадувањето предизвикано директно или индиректно од индустријата.

Принципот ја поткрепува политиката за животна средина, како што е екотаксата, која, доколку биде донесена од владата, ги одвраќа и суштински ги намалува емисиите на стакленички гасови. Овој принцип се заснова на фактот дека колку што загадувањето е неизбежно, лицето или индустријата што е одговорна за загадувањето мора да плати пари за санација на загадената животна средина.

Австралија[уреди | уреди извор]

Државата Нов Јужен Велс во Австралија го вклучила принципот загадувач плаќа со другите принципи на еколошки одржлив развој во целите на Управата за заштита на животната средина.[6]

Канада[уреди | уреди извор]

Канадскиот регулатор за енергетика наложува нафтените компании да платат за какви било влијанија врз животната средина од излевање. Овој мандат бара нафтените компании да платат за штетите, без разлика дали излевањето е нивна вина или не.[7]

Европска унија[уреди | уреди извор]

Принципот е утврден во Договорот за функционирање на Европската унија[8] и Директивата 2004/35/ЕЗ на Европскиот парламент и на Советот од 21 април 2004 година за одговорност за животната средина во однос на спречување и санирање на штетите на животната средина се засноваат на овој принцип. Директивата стапила во сила на 30 април 2004 година; На земјите-членки им било дозволено три години да ја транспонираат директивата во нивното домашно законодавство и до јули 2010 година сите земји-членки го завршија тоа.[2]

Франција[уреди | уреди извор]

Во Франција, Повелбата за животна средина содржи формулација на принципот (член 4):

Од секој ќе се бара, во условите предвидени со закон, да придонесе за да се надомести секоја штета што може да ја нанел на животната средина..[9]

Гана[уреди | уреди извор]

Во Гана, принципот бил усвоен во 2011 година.[10]

Шведска[уреди | уреди извор]

Принципот е исто така познат како проширена одговорност на производителот (EPR). Ова е концепт кој веројатно првпат бил опишан од Томас Линдквист за шведската влада во 1990 година.[11] ИПР се обидува да ја префрли одговорноста за справување со отпадот од владите (а со тоа, даночните обврзници и општеството во целина) на ентитетите кои го произведуваат. Всушност, ги интернализираше трошоците за отстранување на отпадот во трошоците за производот, што теоретски значи дека производителите ќе го подобрат профилот на отпадот на нивните производи, со што ќе го намалат отпадот и ќе ги зголемат можностите за повторна употреба и рециклирање.

Организацијата за економска соработка и развој ја дефинира проширената одговорност на производителот како:

концепт каде производителите и увозниците на производи треба да сносат значителен степен на одговорност за влијанијата врз животната средина на нивните производи во текот на животниот циклус на производот, вклучувајќи ги и влијанијата нагоре што се својствени за изборот на материјали за производите, влијанијата од самиот производствен процес на производителите, и низводно влијанија од употребата и отстранувањето на производите. Производителите ја прифаќаат својата одговорност кога ги дизајнираат нивните производи за да ги минимизираат влијанијата врз животната средина од животниот циклус, и кога прифаќаат правна, физичка или социо-економска одговорност за влијанијата врз животната средина кои не можат да се елиминираат со дизајнот.[12]

Обединето Кралство[уреди | уреди извор]

Делот IIA од Законот за заштита на животната средина од 1990 година го воспоставил функционирањето на принципот. Ова било дополнително изградено со регулативите за еколошка штета (превенција и санација) 2009 година (за Англија) и регулативите за еколошка штета (превенција и санација) од 2009 година (за Велс).[13]

САД[уреди | уреди извор]

Принципот е употребен во сите главни закони за контрола на загадувањето во САД: Закон за чист воздух,[14][15], Закон за чиста вода,[16] Закон за зачувување и обновување на ресурсите (управување со цврст отпад и опасен отпад),[3] и Суперфон (чистење на напуштени места за отпад).[3]

Некои еко-даноци поткрепени со принципот загадувачот плаќа вклучуваат:

  • таксата за гас гузлер за моторни возила
  • Корпоративна просечна економија на гориво (CAFE), казна „загадувачот плаќа“.
  • Законот за Суперфонд бара од загадувачите да плаќаат за чистење на локациите со опасен отпад, кога може да се идентификуваат загадувачите.[17]

Принципот на ограничувања на загадувачот плаќа[уреди | уреди извор]

Американската агенција за заштита на животната средина (ЕПА) забележува дека принципот обично не е целосно имплементиран во законите и програмите на САД. На пример, услугите за третман на вода за пиење и отпадни води се субвенционираат и постојат ограничени механизми за целосна проценка на загадувачите за трошоците за третман.[18]

Зимбабве[уреди | уреди извор]

Законот за управување со животната средина на Зимбабве од 2002 година забранува испуштање на загадувачи во животната средина. Во согласност со принципот „Загадувачот плаќа“, Законот бара од загадувачот да ги подмири трошоците за деконтаминација на загадената средина[19].

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ OECD (2008). The Polluter Pays Principle: Definition, Analysis, Implementation (англиски). Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development. doi:10.1787/9789264044845-en.
  2. ↑ 2,0 2,1 European Commission, Environmental Liability, accessed 29 October 2017
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 „Waste, Chemical, and Cleanup Enforcement“. EPA. 2016-01-07.
  4. ↑ 4,0 4,1 (на француски) Nic Ulmi, "Aux origines de la crise écologique" Архивирано на 7 ноември 2017 г. [The origins of the ecological crisis], Le temps, 18 October 2016 (page visited on 22 October 2016).
  5. ↑ Ambec, Stefan; Ehlers, Lars (2014-12-24). „Regulation via the Polluter‐pays Principle“. The Economic Journal. Oxford University Press. 126 (523): 884–906. doi:10.1111/ecoj.12184.
  6. ↑ Protection of the Environment Administration Act 1991, section 6(2)(d)(i)[1].
  7. ↑ Government of Canada, Canada Energy Regulator (2023-03-14). „CER – Emergency Management and the Polluter Pay Principle“. www.cer-rec.gc.ca. Посетено на 2023-03-21.
  8. ↑ Article 191(2) TFEU
  9. ↑ Charter for the Environment, Constitutional Council (page visited on 28 August 2016).
  10. ↑ Ghana Business News, Cabinet approves Polluter Pays Principle, 8 December 2011, accessed 29 October 2017
  11. ↑ The International Institute for Industrial Environmental Economics at Lund University, Sweden (2000)."Extended Producer Responsibility in Cleaner Production" Архивирано на 13 мај 2014 г. Doctoral Dissertation (2000)
  12. ↑ Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD). Environment Directorate, Paris, France (2006)."Extended Producer Responsibility." Project Fact Sheet.
  13. ↑ The Environmental Damage Regulations: Preventing and Remedying Environmental Damage, accessed 29 October 2017
  14. ↑ Billings, Leon G. (2005-03-09). „Cleaning America's Air: Progress and Challenges“. Bethany Beach, DE: Edmund S. Muskie Foundation. Speech at the University of Tennessee, Knoxville.
  15. ↑ „Air Enforcement“. Washington, D.C.: US Environmental Protection Agency (EPA). 2015-12-01.
  16. ↑ „Water Enforcement“. EPA. 2015-12-14.
  17. ↑ The Buck Stops Here: Polluters are Paying for Most Hazardous Waste Cleanups. Superfund Today (Newsletter) (Report). EPA. June 1996. EPA-540-K-96/004.
  18. ↑ Water and Wastewater Pricing: An Informational Overview (PDF) (Report). EPA. 2003. EPA-832-F-03-027.
  19. ↑ The Herald (Harare), Polluter pays as environmental management principle, 18 May 2016, accessed 6 November 2017
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Принцип_„Загадувачот_плаќа“&oldid=5014371“