Антихелминтик

Антихелминтик (од анти- и старогрчки: ἕλμινς, hélmins „црв“) или вермицид (од латински vermis "црв“ и -цид што стои за "уништувачки“) — лек за инфекции предизвикани од црви. Најчесто станува збор за супстанци кои специфично го напаѓаат метаболизмот на хелминтите.

Механизми на дејство

Човечките патогени црви може да се поделат на тении (цестоди), цевчести црви (нематоди) и метили (трематоди).

Антихелминтиците делуваат преку закочување на енергетскиот метаболизам на црвите или пак доведуваат до парализа на црвите преку запирање на преносот помеѓу нервните клетки во црвите.

Се разликуваат средства кои се орално биодостапни и можат да се користат кај системски инфекции со црви и средства кои не се апсорбираат од гастроинтестиналниот тракт и затоа се индицирани при наезда на црви во цревата.

Бензимидазолите како мебендазол и албендазол се првенствено ефикасни против цевчестите црви. Ефектот се јавува преку прикачување за микротубулите на црвната клетка со што се нарушуваат процесите на интраклеточен транспорт како на пример преземањето на гликоза. Како резултат на тоа, дигестивниот тракт на црвите дегенерира и тие умираат. Празиквантел е ефикасен против тенија и метили. Празиквантелот ги отвора калциумовите канали во клеточната мембрана на црвната клетка. Калциумот посредува во мускулната контракција. Со навлегување на калциум во клетката доаѓа до трајна контракција на мускулната цевка (спастична парализа) на телото на црвот.

Супстанции

Збирна табела за некои активни супстанции што се користат како антихелминтици:

активна состојка	област на примена	начин на дејствување	спектар на дејство	група на хемиски супстанци
албендазол	човечка, ветеринарна	системски	Цевчести црви, некои тении	бензимидазоли
диетилкарбамазин	човечка, ветеринарна	системски	Цевчести црви ( округли црви, очни црви, Onchocerca volvulus )	пиперазини
Епсипрантел	ветеринарна	локално	тенија	Хинолини и сродни супстанции
фебантел	ветеринарна	системски	Цевчести црви, тенија	бензимидазоли
фенбендазол	ветеринарна	системски	Цевчести црви, некои тении	бензимидазоли
флубендазол	ветеринарна	системски	Цевчести црви, некои тении	бензимидазоли
ивермектин	човечка, ветеринарна	системски	Цевчести црви	макролиди
левамизол	ветеринарна	системски	Цевчести црви	имидазотиазоли
мебендазол	човечка	системски	Цевчести црви, некои тении	бензимидазоли
метрифонат	хумани	системски	Флукс ( пар метили )	органофосфати
никлосамид	човечка, ветеринарна	локално	тенија	салициланилид
оксамникин	човечка	системски	Метили (цревни метили)	Хинолини и сродни супстанции
оксантел	човечка	локално	Цевчести црви (камшик)	тетрахидропиримидини
пиперазин	човечка, ветеринарна	системски	Ascaris lumbricoides, Enterobius vermicularis	пиперазини
празиквантел	човечка, ветеринарна	системски	тенија	Хинолини и сродни супстанции
пирантел	човечка, ветеринарна	локално	Цевчести црви (Ascaris lumbricoides, Enterobius vermicularis. Ancylostomatidae	тетрахидропиримидини
пирвиниум	човечка	локално	Enterobius vermicularis	соли на хинолиниум
тиабендазол	човечка, ветеринарна	системски	Цевчести црви	бензимидазоли