Угар
Угар[1][2] или прелог[3][4] — древна метода во земјоделството. Се применува за да се врати плодноста на земјиштето и да се обноват хранливите материи, па се вели дека земјиштето е оставено „на угар“.[5] Одморот на земјоделската почва може да трае година или две. Зборот е образуван од у + прасловенскиот гар, во денешниот руски гар' е „спалено место во шума“.[6][7] Разликата меѓу угар и прелог е што з угарот е изоран, а прелогот е неизоран.
Во минатото, ова бил важен метод за одржување на плодноста на почвата.[5] Битен е плодоредот. Обновувањето на плодноста се врши со природна насобирање на хумус и азот. Одморањето на почвата се вршело со цел да се избегне штетната појава во почвата, т.н. „замор на почвата“.[8] Интензивното земјоделство, воведувањето современа механизација, опрема и употребата на хемиски средства во зафатите за одгледување растенија и добиток доведло до исчезнување на угарот.[5] Можностите за обилно ѓубрење и фитозаштита му ја одзеле првобитната улога на угарот, што довело до тоа истиот да се гледа како запуштена област која не носи никаква добивка, бидејќи производството на неа е со долг прекин. Ова е искривена слика и Програмата за непосредни плаќања го става угарот во еколошки значајни области. Со него се добива дополнителен поттик и се нагласува еколошката вредност и неопходност.[8] Земјата се остава на угар и заради тоа што на него не можело да се спроведат агротехнички мерки во оптимален рок. Ова време без земјоделско производство може да се искористи за мерки за поправка на почвата и спроведување на мерки за калцификација, хумификација и мелиорација, доколку е потребно.[9] Ако изникне растителна покривка, дозволено е да се прекрива, да се помине со брана, плитко да се ора, да се коси, но не и да се сузбива со хербициди.[9]
Мирувањето никако не значи запуштање на земјиштето. Ако се дозволи обработливата нива да зарасне во плевел и плевелот пушти семе, ќе се прошири на неа и на соседните ораници. Плевелите се домаќини на бројни растителни болести. Покрај тоа, неодржуваната честичка е извор на штетници, бидејќи инсектите, глодачите и другите животни се размножуваат непречено.[9] Доколку не се одржува, земјиштето се смета за неземјоделско.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „угар“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „угар“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „прелог“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „прелог“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Poljoprivredna i šumarska Savjetodavna služba u Republici Hrvatskoj Tatjana Međimurec: Ugar, 7. kolovoza 2015. (pristupljeno 12. prosinca 2016.)
- ↑ Hrvatski jezični portal úgar (pristupljeno 12. prosinca 2016.)
- ↑ Hrvatski jezični portal gȃr (pristupljeno 12. prosinca 2016.)
- ↑ 8,0 8,1 R kao ruralno Архивирано на 21. prosinca 2016.. Nikolina Štefuljak: Ugar – odmor prijeko potreban zemlji, 26. lipnja 2016. (pristupljeno 12. prosinca 2016.)
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Poljoprivredna i šumarska Savjetodavna služba u Republici Hrvatskoj Tatjana Međimurec: Ugar – kako ga održavati?, 21. srpnja 2016. (pristupljeno 12. prosinca 2016.)