Како вода за чоколадо (роман)
Како вода за чоколадa (шпански: Como agua para chocolate) е роман на мексиканската писателка Лаура Ескивел. Во романот се работи за младата девојка Тита и нејзината забранета љубов кон Педро поради крутите обичаи кои налагаат најмладата ќерка да не може да се омажи затоа што мора да се грижи за нејзината мајка. Тита ја изразува целата своја љубов, страст и чувства низ готвењето, а секој што ги пробува нејзините јадења го доживува она што таа го чувствува. Романот станал многу популарен и бил преведен на триесет јазици. Напишан е во стилот на магичен реализам, што се рефлектира во љубовта на Тита кон готвењето.[1]
Во 1992 година бил снимен и истоимен филм кој освоил 11 награди од Мексиканската филмска академија.[1]
Значењето на насловот[уреди | уреди извор]
Целосниот наслов е: Како вода за чоколадо: роман на месечни рати со рецепти, љубовни и народни лекови. Изразот Како вода за чоколадо доаѓа од шпанската Como Agua para chocolate. Оваа фраза е вообичаен израз во некои земји од шпанско говорно подрачје и биле инспирација за насловот на романот на Лаура Ескивел и значи дека некој е многу лут. Во некои земји од Латинска Америка, како што е Мексико, топлото чоколадо не се прави од млеко, туку од делумно зовриена вода. Тоа е сличност за да се опише состојба на страст или сексуална возбуда (на пример: топла и вжештена ). Тоа би ја опишувало занесната страст што Тита и Педро ја чувствуваат еден за друг низ целата книга.
Структура[уреди | уреди извор]
Романот е поделен на 12 поглавја и секое од нив го носи името на месецот во годината, почнувајќи од јануари. Секое поглавје започнува со мексикански рецепт. Поглавјето дополнително го објаснува начинот на подготовка, кој секогаш е поврзан со некој настан од животот на главниот лик.[2]
Насилство и суровост[уреди | уреди извор]
Кога Тита првпат се осмелила отворено да и одговори на мајка си, Елена ја удрила со дрвена лажица по лицето и и го скршила носот. Меѓутоа, овој тип на секојдневно насилство, за жал, не е невообичаен за тоа време и условите во кои вдовицата морала да се заштити себеси и своето семејство од банди и револуционери.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Тита де ла Гарса – главниот лик на овој роман. Таа расте во кујна со слугинки. Најмладата ќерка во семејството. Жртва на традицијата и нејзината мајка Елена. Таа е принудена да се откаже од својата среќа и да и ја остави на нејзината најстара сестра.
- Педро Мускис – откако ја запознава Тита, се вљубува во неа, но поради мајката на Тита и традицијата на семејството Де ла Гарза, тој мора да се откаже од својата љубов. Тој се жени со нејзината најстара сестра за да биде во близина на жената што ја сака.
- Елена де ла Гарса (мама Елена) – мајка на три ќерки. Рано останува без сопругот. Отсекогаш тајно страдала поради невозвратената љубов на нејзиното моминство. Таа ја принудува својата најмлада ќерка Тита да се откаже од својата среќа и да се грижи за неа до крајот на животот.
- Нача – главна готвачка. За Тита таа е како втора мајка. Најголемата поддршка на Тита.
- Ченча – готвачка за семејството Де ла Гарза. Ја запознава љубовта на својот живот по трагичен настан.
- Росаура де ла Гарса – најстарата сестра во семејството. Таа е мажена за љубовта на нејзината сестра, Педро. Не успева да биде среќна во бракот. Ќе роди две деца.
- Гертруда де ла Гарса – средната ќерка на мама Елена. Полусестрата на Тита и Росаура. Таа е плод на неверството на мама Елена. Бега од дома во потрага по љубов и страст. Таа го запознава Хуан, во кој се вљубува. Животот ги разделува, но повторно се среќаваат и основаат семејство.
- Роберт Мускис – син на Росарио и Педро. Тој е воспитуван од Тита, додека не се пресели кај неговите родители. Умира многу рано.
- Есперанса Мускис –ќерка на Росарио и Педро. Според традицијата, таа е одговорна да се грижи за својата мајка до крајот на животот. Со помош на Тита и Педро, успева да и се спротивстави на мајка си и се омажи за Алекс.
- Алекс Браун – син на докторот Џон. Тој се заљубува во Есперанса на прв поглед.
- Џон Браун – вдовец, доктор на семејството Де ла Гарза. Тој се вљубува во Тита и сака да се ожени со неа.
- Хуан Алехандрес –генерал, ја киднапира Гертруда. Тој на крајот создава семејство со неа.
Ликови[уреди | уреди извор]
Најочигледните форми на насилство се гледаат во однесувањето на мама Елена кон Тита. Таа често прибегнува кон сурови мерки за да ја принуди својата најмлада ќерка да послуша. Очигледен доказ за тоа се многуте задачи и работни места кои и ги дава, особено оние поврзани со свадбата на Педро и Росаура. Тие ја зголемуваат и нагласуваат болката што Тита ја чувствува поради изгубената љубов. Мама Елена го дочекува најмалиот знак на протестот на Тита со гнев и агресивност, дури и ако само се сомнева во нејзината послушност.
Мама Елена е лик што предизвикува страв во овој роман. Сите ќерки се плашат од неа. [2]
Храната е исто така една од главните теми на оваа приказна. Вешто се користи за креативно опишување на чувствата и ситуациите во кои се наоѓаат ликовите. Претставува и начин на комуникација и пренесување на мислите меѓу ликовите, особено меѓу Тита и Педро. Со еден оброк Тита му ги признава на Педро чувствата, љубовта и страста. Со друга, тој го пренесува својот копнеж и страдање на гостите на свадбата на Росаура и Педро. Храната ја претставува и традицијата на работа, како и начин да се пренесе историјата и сеќавањата на семејството Де ла Гарза. Впрочем, кујната е местото каде што децата се раѓаат, таму се одгледуваат и хранат. Рецептите им биле пренесени на идните генерации, а со нив и семејните приказни.
Литература[уреди | уреди извор]
Храна[уреди | уреди извор]
Еден од клучните мотиви што доминира во романот Како вода за чоколадо е формирањето и откривањето на личноста на главниот лик Тита де ла Гарса. За време на нејзиното растење, Тита наидува на отпор од нејзината мајка во остварувањето на нејзините животни цели. На овој начин, нејзиниот однос со нејзината мајка станува важен фактор кој ја кочи и ја спречува да се развива како независна личност. Имено, од раѓањето на Тита, кое било прерано и по ненадејната смрт на нејзиниот татко, мајката на Елена гради далечна и ладна врска со својата ќерка. Поради ова, Тита расте покрај семејната готвачка Нача. Недостигот на внимание на мајката има влијание врз нејзиниот понатамошен развој. Своето засолниште го наоѓа во кујната, каде што ги искажува сите свои чувства преку силната врска со храната. Подготовката на храна станува нејзина поддршка и излез во тешките моменти, а Нача е важна фигура во нејзиниот живот. Со текот на годините, Тита сè повеќе ги открива своите потреби и аспирации за индивидуалност и постепено се ослободува од оковите на потчинување на мајка си. Всушност, Тита со текот на времето учи како да ги изразува своите чувства и верувања и да се спротивстави на доминантното однесување на нејзината мајка.
Традиција[уреди | уреди извор]
Во романот преовладуваат традиционални верувања и ставови. Мама Елена им кажува на сите дека судбината на Тита е веќе однапред одредена и дека како најмлада ќерка мора да се грижи за неа до крајот на животот. Таа нагласува и дека тоа е семејна традиција која мора да се почитува без прашање. Покрај тоа, во романот е претставено и карактеристично домаќинство во кое доминираат жените, како и нивната положба во него. Тие многу се грижат за семејството и честа, што можеме да го заклучиме од реакцијата на мајката на Елена де ла Гарс кога бунтовниците го нападнале имотот. Во тој сегмент од романот е поставена и Мексиканската револуција, која напредува во тоа време. Луѓето како мама Елена претставуваат препотентни луѓе, додека Тита ги застапува оние кои се принудени да ги почитуваат одлуките и правилата што им се наметнуваат.
Наводи[уреди | уреди извор]
- Ескивел, Лаура, Како вода за чоколадо, Белград 1989 година. година, Друштво за издавачка дејност „Просвета“