Долно Броди

Координати: 41°16.28′N 23°45.22′E / 41.27133° СГШ; 23.75367° ИГД / 41.27133; 23.75367
Од Википедија — слободната енциклопедија
Долно Броди
Κάτω Βροντού
Поглед на Долно Броди од планината Сминица
Поглед на Долно Броди од планината Сминица
Долно Броди is located in Грција
Долно Броди
Долно Броди
Местоположба во областа
Долно Броди во рамките на Неврокоп (Егејска Македонија)
Долно Броди
Местоположба на Долно Броди во Неврокоп и областа Источна Македонија и Тракија
Координати: 41°16.28′N 23°45.22′E / 41.27133° СГШ; 23.75367° ИГД / 41.27133; 23.75367
ЗемјаГрција
ОбластИсточна Македонија и Тракија
ОкругДрамски
ОпштинаНеврокоп
Надм. вис.&10000000000000650000000650 м
Население (2021)[1]
 • Вкупно287
Час. појасEET (UTC+2)
 • Лете (ЛСВ)EEST (UTC+3)

Долно Броди (грчки: Κάτω Βροντού, Като Вронду) — село во Драмско, Егејска Македонија, денес во општината Неврокоп на Драмскиот округ, Грција. Сè до 1920-тите било населено со Македонци-христијани и Македонци-муслимани. Второспоменатите во изворите погрешно се водат како „Турци“.[2]

Географија[уреди | уреди извор]

Селото се наоѓа историско-географската област Мрвачко, во југоисточното подножје на планината Црна Гора. Лежи на 17 км југозападно од Зрново и 10 км југоисточно од Горно Броди во Серско. Сместено е меѓу врвовите Горно Драган и Штудер.[3]

Историја[уреди | уреди извор]

Среден век[уреди | уреди извор]

Броди за првпат се спомнува во XIV век во заповед на српскиот цар Стефан Душан до велможата Рајко, управител Вронду (Броди) и Трилисион (Трлис).[4]

Во Отоманското Царство[уреди | уреди извор]

Црквата „Св. Тодор“ во Долно Броди

Во османлиски дефтер од 1478 г. се гледа дека тогаш Долно Броди имало 179 христијански домакинства и 6 домаќинства на „Туркмени“-муслимани.[5] Второспоменатите како многу малобројни се претопиле во месното македонско население.

Во немирните години од подоцнежниот период еден дел од населението го примило исламот.[2] Во XIX век Долно Броди било релативно големо село во Неврокопската каза на Серскиот санџак чие македонско население било верски мешано (христијани и муслимани). Било типично мрвачко село, каде до почетокот на XIX век се добивало многи руда во т.н. задми (јами) по течението на реката Опека — Османаговата, Топалмихаљовата, Ицвехтовата, Тоњовата, Граматиковата, Каравеликовата, Коешиновата, Капчината и Камбурамедовата. Жителите на селото не не оделе на печалба и во текот на целата година копале руда во присуство на вода и ако времето не било премногу студено. Единствени занаети биле печкарството и коваштвото – работата во печките и ковачниците, каде се преработувало добиеното железо. Сопствениците на задмите поседувале делови од шумата за добивање на јаглен. Најмногу јаглен се вадел во Шипајково, Алмалак и Криви Дол. Кон крајот на XIX век по реката имало само три печки во кои се топел магнетитниот песок — Долната печка (најблиску до селото), Средната и Горната.[3] До 1900 г. опстанал и последниот самоков, сопственост на селскиот чорбаџија Иван Коџабашев.[6]

По замирањето на железарството селаните почнале да се занимаваат со земјоделство и повеќе со сточарство.[6]

Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника се вели дека во 1873 г. Долне Броди (Dolné-brodi) било село со 230 домаќинства на 480 Македонци и 180 муслимани.[7][8]

Во 1889 г. Стефан Верковиќ („Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи“) го обележал Долно Броди како село со 133 македонски и 70 „турски“ куќи.[7][9] Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. селото имало вкупно 1.570 жители, од кои 800 Македонци-христијани и 770 „Турци“.[7][10]

По 1904 г. во грчкото училиште во селото предавале учителката В. Пасхали и учителите Г. Зјогас, Георгиос Тријандафилидис, Л. Јоанидис и ќерка му Јоаниду.[11]

Во 1905 г. селото било под врховенството на Бугарската егзархија и во него работела бугарската пропаганда. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Долно Броди живееле 1696 Макдонци егзархисти.[7] Имало бугарско основно училиште со 2 учители и 92 ученици.[12]

Во извештај до митрополитот Иларион Неврокопски од 1909 г. пишува за селото:

„ С. Долно Броди... се намира наоѓа во пазувите на Црна Гора. Спроти селото е клисурата на св. Константин, каде исто така се добива шума. Има убави плодни земјишта кои даваат добра пченица и житни растенија.

Селото има македонски 200 куќи со 1.020 жители и турски 100 куќи со 500 лица.[7] Селяните се занимават със земеделие и скотовъдство. Черквата и училището са на високо място над селото. Черквата е хубаво здание, при което има камбанария и часовник. Училището е полупропаднато здание, кое е несоодветно.[13]

“

Во Грција[уреди | уреди извор]

За време на Првата балканска војна селото е окупирано од бугарска војска, а по Втората балканска војна во 1913 г. е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Истата година селото имало околу 250 христијански и 140 муслимански семејства,[3] вкупно 1.437 жители.[2]

Во 1913, 1918 и 1925 г. христијанското население на селото се преселило во Бугарија.[6] Во 1920 г. во Долно Броди се попишани 1.102 лица,[2] кои потоа продолжиле да се иселуваат. Во 1923 г. Македонците-муслимани се иселени во Турција по сила на Лозанскиот договор.[2] Последниот голем бран на иселување во Бугарија се случил по крвавиот Трлиски инцидент од јули 1924 г. кога се иселиле 749 лица.[2] Во селото останале само 4 гркомански семејства. Денес најмногу потомци на бегалците од Долно Броди живеат во Неврокопско, Пловдив, Кричим, Пазарџик, Софија.[6] Во 1928 г. Долно Броди е попишано како чисто дојденско село со 690 жители (183 семејства).[14] Во 1940 г. во селото се заваедени 1.980 души, од кои 1263 мажи, што значи дека биле вкучени војниците од пограничниот гарнизон.[2]

Селото настрадало и во Втората светска и Граѓанската војна. По војните настапило иселување во поголемите градови.

Жителите одгледуваат жито, тутун, компири и други земојделски производи, а се занимаваат и со сточарство.[2]

Прекръстени с официален указ местности в община Долно Броди на 13 януари 1969 година
Име Грчки Ново име Грчки Опис
Узун[15] Οὐζούν Микрорема Μικρόρρεμα[16] река ЮИ от Долно Броди[15]
Чамлик[15] Τσαμλίκ Певка Πεῦκα[16] местност Ю от Долно Броди край река Узун[15]
Јурта[15] Γιούρτα Авго Αβγό[16] връх (1063,4 м) ЮЗ от Долно Броди[15]
Склијанова[15] Σκλιάνοβα Ксиротопос Ξηρότοπος[16] местност СИ от Долно Броди[15]
Чатал Чешме[15] Τσατάλ Τσεσμὲ Врисес Βρῦσες[16] гора Ю от Долно Броди[15]
Кукули Баир[15] Κουκούλι Μπαΐρ Гимнолофос Γυμνόλοφος[16] връх (767,6 м) С от Долно Броди[15]

Културни и природни знаменитости[уреди | уреди извор]

Население[уреди | уреди извор]

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 2021
Население 1.980а 817 939 613 483 401 538 554 287
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

а Вбројани се војници од пограничниот гарнизон во селото.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ „Попис на населението од 2021 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). I дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 156–157. ISBN 9989-9819-5-7.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 11.
  4. ↑ Живојиновић, Драгић (2011), „Простагма краља Душана кефалији Рајку“, Стари српски архив, књ. 10: 35
  5. ↑ Радушев, Евгени (1998). „Демографски и етнорелигиозни процеси в Западните Родопи през XV-XVIII век (Опит за преосмисляне на устойчиви историографски модели)“. Историческо бъдеще. 1: 73. ISSN 1311-0144.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 12.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  8. ↑ Македония и Одринско : Статистика на населението от 1873 г. София: Македонски научен институт – София, Македонска библиотека № 33. 1995. стр. 126–127. ISBN 954-8187-21-3.
  9. ↑ Верковичъ, Стефанъ (1889). Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи (PDF). С. Петербургъ: Военная Типографія (въ зданіи Главнаго Штаба). стр. 234–235.
  10. ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 194. ISBN 954430424X.
  11. ↑ Παπάζογλου, Χρ. „Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗ ΔΡΑΜΑ KAΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ από το 1800 και μετά“. Yauna Takabara. Посетено на 23 ноември 2014.
  12. ↑ Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 112–113.
  13. ↑ Рапорт за положението и въвеждането на учебното дело през първото полугодие на 1908 - 1909 г. в Неврокопска каза – В: Извори за българската етнография, том 3: Етнография на Македония. Материали из архивното наследство. София: Македонски научен институт, Етнографски институт с музей, Академично издателство „Проф. Марин Дринов“. 1998. стр. 82.
  14. ↑ Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
  15. ↑ 15,00 15,01 15,02 15,03 15,04 15,05 15,06 15,07 15,08 15,09 15,10 15,11 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 „Διατάγματα. Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 12. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 3): 19. 1969. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)
Населени места во општината Неврокоп
ОЕ Неврокоп
Историски
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Долно_Броди&oldid=5202714“