Фонетика и фонологија на старословенскиот јазик

Старословенскиот гласовен систем ги опфаќа согласките и самогласкит во овој изумрен јазик. Дополнително, оваа област го проучува начинот на создавање на гласовите.

Самогласки[уреди | уреди извор]

Старословенската азбука се состоела од 38 букви со кои се обележувале словенските гласови, и тоа 11 самогласки, а дугите за согласки. Самогласките се обележувале со овие букви: , , (і, ) o (), , , , , , , . Од нив тврди (од заден ред) се: , , (), , , , а меки (од преден ред) се: , (i,), , и . Во фонетиката општо самогласките се делат на самогласки од преден ред т.е. такви што се образуваат во предниот дел на устата (со врвот на јазикот кој се движи кон предното непце и на самогласки од заден ред, т.е. такви што се образуваат во задниот дел на устата, со задниот дел на јазикот.

Покрај чистите самогласки имало и двогласки: , , , и . Како што се гледа, за одбележување на гласот и имало три, а за о и у по два знака, но во нивното читање немало разлика. Подоцна во некои јазици (како македонскиот) се извршило едначење меѓу нив, додека кај некои останале да се употребуваат 2-3 од нив.

Самогласките , , , , и се читале на следниов начин:

Старословенските гласови и биле полугласови. Тоа значи дека биле редуцирани, односно мошне кратки гласови, пократки од кратките самогласки и . бил од заден, а од преден ред. Тоа може да се види од фактот што согласките пред не смекнувале, а пред смекнувале, како во , а се озговарало како „н“, а во како „њ“.

Првиот полуглас

се вика „јор“ и се изговарал помеѓу

и

.

Полугласот

се вика „јер“ и се изговарал помеѓу

и

. Примери за тоа се:

,

. Можеле да стојат и во средината и на крајот од зборот, зад согласка.

Гласот се изговарал како носно о, односно о^н: , , . Се нарекува „носно о“ или „голема носовка“.
Гласот се изговарал како носно e, односно како е^н: , , , . Се вика „носно е“ или „мала носовка“.
Гласот се изговарал како среден глас помеѓу е и а (e^а): , , . Се вика „јат“.
Гласот се вика јери и се изговарал помеѓу и и ъ, слично на руското ы: , , . Тој самогласка е од заден ред.