Џералд Финци

Од Википедија — слободната енциклопедија

Џералд Рафаел Финци (14 јули 1901 – 27 септември 1956) бил британски композитор. Финзи познат како хорски композитор кој пишувал и во други жанрови. Големите композиции на Финзи ја вклучуваат кантатата „Dies natalis" за соло глас и гудачки оркестар и неговите концерти за виолончело и кларинет.

Животот[уреди | уреди извор]

Џералд Финци е роден во Лондон, како син на Џон Абрахам (Џек) Финци и Елиза Ема (Лизи) Леверсон. Финзи стана еден од најкарактеристичнте англиски композитори на неговата генерација. И покрај тоа што е агностик со еврејско потекло, неколку од неговите хорски дела вклучуваат христијански текстови.

Таткото на Финзи бил успешен бродопродавач. Тој починал две недели пред осмиот роденден на неговиот син.[1] Финзи се школувал приватно. За време на Првата светска војна, семејството се населило во Харогејт, каде Финзи почнал да учи музика во Христовата црква, под водство на Ернест Фарар од 1915 година.[2] Фарар, поранешен ученик на Стенфорд, кој тогаш имал триесет години го опишал Финзи како „многу срамежлив, но полн со поезија“.[2] Смртта на Фарар на Западниот фронт длабоко го погодило.

Во тоа време Финзи претрпел и загуба на тројца негови браќа, што придонело за мрачниот поглед на животот. Утеха нашол во поезијата на Томас Трахерн, неговиот миленик Томас Харди и Кристина Росеит чии песни го внеле во музиката. Во поезијата на Харди, Трахерн и Вилијам Вордсворт, Финзи бил привлечен од повторливиот мотив на невиноста на детството расипана од возрасните. Од самиот почеток, поголемиот дел од неговата музика била со елегијален тон.

Финзи одредено време бил и вегетаријанец, но се откажал од тоа затоа што сакал јајца, риба, а понекогаш сланина и пилешко.[3]

1918–33: Студии и рани композиции[уреди | уреди извор]

По смртта на Фарар, Финзи студирал приватно во Јорк Минстер кај оргуларот и хормастерот Едвард Баирстоу, строг учител во споредба со Фарар. Во 1922 година, по пет години студирање со Баирстоу, Финзи се преселил во Пејнсвик во Глостершир, каде што започнал сериозно да компонира. Неговите први поставки на Харди, и оркестарското дело A Severn Rhapsody, наскоро беа изведени во Лондон.

Во 1925 година, по предлог на Адријан Булт, Финзи тргнал на курс во контрапункт со РО Морис, а потоа се преселил во Лондон, каде што се спријателувал со Хауард Фергусон и Едмунд Рубра.[4] Тој бил запознаен и со Густав Холст, Артур Блис и Ралф Вон Вилијамс. Вон Вилијамс му обезбедил наставно место (1930–1933) на Кралската академија за музика.

1933–39: Музички развој[уреди | уреди извор]

Финзи никогаш не се чувствувал како дома во Лондон, и откако се оженил со уметникот Џојс Блек, со неа се деоселил во Олдбурн, Вилтшир, каде што се посветил на компонирање и одгледување јаболка, спасувајќи голем број ретки англиски сорти на јаболка од изумирање. Тој, исто така, собрал голема библиотека од околу 3.000 тома англиска поезија, филозофија и литература, која сега се чуваат на Универзитетот во Ридинг, и збирка (околу 700 тома вклучувајќи книги, ракописи и печатени партитури) на англиска музика од 18 век, која сега се чува во Универзитетот во Сент Ендрјус.[5]

Во текот на 1930-тите, Финзи компонирал само неколку дела, но токму во нив, особено кантатата Dies natalis (1939) според текстови од Томас Трахерн, го развил неговиот стил. Тој, исто така, работел во име на поетот-композитор Ајвор Гарни, кој бил сместен во душевна болница. Финзи и неговата сопруга ги каталогизирале и уредувале делата на Гарни за објавување. Тие, исто така, проучувале и објавувале англиска народна музика и музика од постари англиски композитори како Вилијам Бојс, Кејпел Бонд, Џон Гарт, Ричард Маџ, Џон Стенли и Чарлс Весли.

Во 1939 година, Финци се преселил во Ашмансворт во Хемпшир, го основал Newbury String Players, аматерски камерен оркестар во кој диригирал до неговата смрт, оживувајќи ја гудачката музика од 18 век, како и давајќи премиери на дела од неговите современици и прикажувајќи талентирани млади музичари како Џулијан Брем и Кенет Лејтон.

1939–56: Раст на угледот[уреди | уреди извор]

Избувнувањето на Втората светска војна го одложила првота изведба на Dies natalis на фестивалот „Три хорови“, настан што можел да го организира Финзи како главен композитор. Бил упатен да работи во Министерството за воен транспорт и во својот дом сместил германски и чешки бегалци. По војната, тој станал нешто попродуктивен од порано, напишал неколку хорски дела, како и Концертот за кларинет (1949), што е можеби неговото најпопуларно дело.

Дотогаш, делата на Финци биле често изведувани на фестивалот „Три хорови“ и на други места. Но, таа среќа не траела долго. Во 1951 година дознал дека боледувал од тогаш неизлечивата Хочкинова болест и дека имал најмногу уште десет години живот. Неговите чувства по тоа откровение веројатно се рефлектирале во агонизираниот прв став на неговиот Концерт за виолончело (1955), последното големо дело на Финци. Меѓутоа, неговиот втор дел, првично наменет како музички портрет на неговата сопруга, бил посмирен.

Во 1956 година, по екскурзија во близина на Глостер со Вон Вилијамс, Финзи развил херпес зостер, веројатно како резултат на имунолошка супресија предизвикана од Хочкиновата болест. Биографиите упатуваат на тоа дека последователно развил варичела, која преминала во „тешко воспаление на мозокот“. Тоа веројатно значело дека неговата херпес зостер се развила во дисеминирана ќерамида, која наликувала на сипаница и била влошена од енцефалитис. Набргу починал на 55-годишна возраст, во амбулантата Редклиф, Оксфорд, а првата изведба на неговиот концерт за виолончело била дадена на радио претходната вечер. Неговата пепел била расфрлана на Меј Хил во близина на Глостер во 1973 година[6].

Дела[уреди | уреди извор]

Појавата на Финзи вклучува девет циклуси на песни, шест од нив се поеми на Томас Харди. Првиот од нив, „By Footpath and Stile“ (1922), е за гласовно и гудачки квартет; другите, вклучително и „A Young Man's Exhortation“ и „Earth and Air and Rain“, за глас и пијано. Меѓу другите негови песни, најпознати се поставките на песните на Шекспир во циклусот „Let Us Garlands Bring“(1942). Тој, исто така, напишал инцидентна музика на Шекспировиот „ Love's Labour's Lost“ (1946). За глас и оркестар ги компонирал гореспоменатите „Dies natalis“ и пацифистот „Farewell to Arms“ (1944).

Хорската музика на Финзи ги вклучувало и популарните химни „Ло, целосната, последна жртва“ и „Бог е горе“, како и песни без придружба, но тој исто така напишал хорски дела од поголеми размери, како што се „За Света Сесилија“ (текст на Едмунд Бланден), „Интимации на бесмртноста“ (Вилијам Вордсворт) и божиќната сцена „In terra pax“ (Роберт Бриџис и Евангелието по Лука), сите во последните десет години од неговиот живот.

Мал е бројот на чисто инструменталните дела на Финци, тој трпел големи маки поради нив во почетокот на својата кариера. Тој го започнал она што се верува дека било наменето како концерт за пијано. Ова никогаш не било завршено, но по неговата смрт неговиот издавач дал имиња на две од поединечните движења и ги објавил како посебни дела „Еклог и Голема фантазија“ и „Токата“. Вторoто го покажувало восхитот на Финци кон Јохан Себастијан Бах, како и кон швајцарско-американскиот композитор Ернест Блох. Направил и концерт за виолина кој бил изведен во Лондон под диригентот Вон Вилијамс, но не бил задоволен и ги повлекол двете надворешни движења; преживеаното средно движење се нарекува Introit. Така, овој концерт ја добил само втората изведба во 1999 година, а неговата прва снимка сега е на Чандос. Концертот за кларинет на Финзи и неговиот концерт за виолончело се веројатно неговите најпознати и најчесто изведувани инструментални дела, изведби од овие дела биле направени од кларинетистот Џон Денман и младиот Јо-Јо Ма.

Од неколкуте камерни дела на Финци, на редовниот репертоар останале само петте багатели за кларинет и пијано, објавени во 1945 година. Прелудиумот и фугата за гудачко трио (1938) е неговото единствено дело за гудачки камерен ансамбл. Напишано е како почит на RO Morris и го споделува строгото и меланхолично расположение на музиката на неговиот учител.[7]

Финзи имал долгогодишно пријателство со композиторот Хауард Фергусон кој го советувал за неговите дела во текот на неговиот живот, помогнал и во уредувањето на неколку постхумни дела на Финци.

Наследство[уреди | уреди извор]

Постариот син на Финци, Кристофер, станал диригент и експонент на музиката на неговиот татко. Помладиот син на Финзи, Најџел, бил виолинист и соработувал со неговата мајка во промовирањето на музиката на неговиот татко.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ McVeagh, p. 6
  2. ↑ 2,0 2,1 McVeagh, p. 9
  3. ↑ McVeagh, Diana. (2013). Gerald Finzi: His Life and Music. Boydell Press. p. 74; ISBN 978-1843836025
  4. ↑ Michael Hurd and Howard Ferguson (ed). Letters of Gerald Finzi and Howard Ferguson (2001)
  5. ↑ „Finzi Collection“. University of St Andrews. Архивирано од изворникот на 12 December 2008. Посетено на 3 May 2018.
  6. ↑ Diana M. McVeagh: Gerald Finzi: his life and music (Woodbridge, Suffolk: Boydell Press, 2005), p. 251.
  7. ↑ 'British String Trios', reviewed at MusicWeb International

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Џералд_Финци&oldid=5133288“