Соборна црква во Подгорица

Црквата Христово Воскресение во Подгорица е главната и најголемата православна црква во Подгорица.

Како соборна црква, таа е централен храм на Митрополата на Црногорско-приморската Српска Православна Црква.

Историја[уреди | уреди извор]

Голем број угледни епископи на Руската православна црква го посетиле Соборниот храм во Подгорица. Блаженството Митрополитот Волколамски Питирим, тогашниот претседател на Одделот за надворешни црковни односи на Руската православна црква Митрополитот Волколамски Иларион, архиепископот Екатеринбург Викентиј, архиепископот Краснојарски Антониј, архиепископот Гроднски Артемиј и Волколамски од Белорусија, Архиепископот Мужхородорех од Украина и други.

Идејното решение на храмот го изработил архитектот д-р Предраг Ристиќ, со благослов на митрополитот црногорско приморје Амфилохи. По долги преговори и добивање одобрение од надлежните органи, со благослов на митрополитот Амфилохи, во 1993 година почнал да се гради Соборниот храм „Воскресение Христово“ во Подгорица 1993 година.

Осветување на црквата Воскресение Христово на 7 октомври 2013 година, на стариот хиландарски метох, кој со векови го чувал споменот на големите ктитори, српскиот и светогорски дух, верувале дека ќе се исполни уште еден заветот на нивните предци. Свети Симеон Мироточиви, како родоначалник на родот Свето Семејство на Немањиќ, ктитор и градител на манастирот Хиландара, на кого исто така му подарил имот во местото на неговото раѓање, во прекрасната подгоричка црква „Воскресение Христово“ и во неговата литургиска песна, на татковата земја, прославувајќи го својот деветстоти роденден, продолжува да живее и продолжува во молитвениот подвиг и напор на народот чиј вечен, непопустлив и неуморен застапник пред Бога, Творецот вселенски.

На темелите на црквата Воскресение Христово на стариот Хиландарски метох во Момишиќи.На мај 1994 година во 9 часот, двајца патријарши, архиепископи и многубројно свештенство почнале да служат Соборна света Литургија, најефективно и највитално покажувајќи го суштинското значење на духовното единство на двата братски православни народи. За време на Велигден, на крајот од богослужбата на првата света архиерејска литургија на местото каде што се градела новата црква, посветена на Воскресението Христово, митрополитот Црногорски и приморски г. Амфилохиј и Патријархот Московски и на цела Русија, господин Алексeј Втори.

За важноста и соборниот карактер на црквата „Воскресение Христово“ во Подгорица говорат и посетите на високи претставници на православниот свет, кои за првпат во историјата ја посетиле Црна Гора. Покрај првиот патријарх по чест во Православната црква, Неговата Светост Вартоломеј, Вселенскиот Патријарх, кој ги осветил темелите на храмот, и Неговата Светост блажено упокоениот патријарх московски и на цела Русија Алексеј II, кој бил придружуван од тогашниот Смоленскиот митрополит Кирил, сегашниот руски патријарх и други патријарши и православни архиепископи ја посетиле црквата Воскресение за време на нејзината изградба.

Папата и патријархот Александриски, кој ја носи и титулата судија на вселената, Петар VII, со неговата придружба од тројца митрополити, го посетиле храмот на 4. мај 2002 година. За време на посетата, голем број подгорчани се собрале да го добијат благословот на овој архиереј од древната александриска црква основана од светиот апостол и евангелист Марко, која е на второто место во диптихот на помесните православни цркви.

На 11 септември 2001 година, храмот го посетил архиепископот Атински и вселенски Христодул со својата висока делегација од четворица митрополити. По тој повод, Неговото Блаженство Архиепископот Христодул донирал петнаесет милиони драхми во името на Атинската архиепископија за изградба на иконостасот во храмот.

Неговата Светост Архиепископот Печки, Митрополитот Белград-Карловички и Патријарх српски Иринеј, неколку месеци по неговиот избор на престолот на Свети Сава, за време на неговата посета на Митрополитот на Црногорското Приморје на Лучиндан 2010 година го посетил и Соборниот храм во Подгорица.

Покрај верските собири, во криптата почнале да се одржуваат и други духовни настани: Светосавски и други духовни академии, предавања, концерти на духовна музика, детски програми, промоции на книги итн.

Духовниот живот што бил изграден заедно со физичката изградба на храмот на Воскресението имал многубројни плодови. Во скромните простории до храмот за време на неговата изградба се одвивале активности како: православното младинско братство Свети Симеон Мироточиви, веронаука за деца и млади, курсеви за странски јазици, детски хор и хор Свети Марко. Во храмот во 2010 година се отворила и првата Национална кујна во Црна Гора.

По основањето на Соборниот храм започнало празнувањето на најрадосниот празник Рождество Христово. Најпрвин Бадник се поставува на Бадник во ископаната дупка за темелот и идната крипта, потоа по завршувањето на грубата работа во криптата посветена на ден на сите светци, на Божик започнула богослужбата на светата Литургија, а полагањето на Бадник пред Соборниот храм за време на нејзината изградба станал најмасовниот годишен собир на народот во Подгорица и Црна Гора.

Како што растела изградбата на храмот, така и богослужбите во него станувале се почести и побројни. Со создавањето услови, завршувањето на грубите градежни работи, а особено со украсувањето и завршувањето на работите во криптата на храмот, сè повеќе почнала да се развива желбата да се крстат и да се венчаат под сводовите на овој величествен храм. Така, до денот на осветувањето на Храмот, во него се крстиле 900 души и 700 брачни парови влегле во Светата Тајна со склучување на брак.

Со завршувањето на изградбата и при крај со уметничките творби во криптата на Сите Свети, се добил посебен простор за кој со години се очекувало во црковниот живот во Подгорица. Криптата посветена на сите светци, со површина од околу 1000 м², станало централно место за одбележување на сите значајни настани од духовниот живот на Подгорица и на Митрополата.

Во 2008 година во криптата, каде што се собрале голем број верници, почнале и редовните неделни и празнични богослужби, а со благослов на Високиот митрополит г. Амфилохи, поради духовните потреби на верниците, бројот на свештениците во Соборниот храм се зголемил.

На големите празнични богослужби на Велигден, Божик, Богојавление и празникот Свети Симеон Миромирисниот, често се хиротонија во чинот на презвитерите и ѓаконите. Во храмот на Воскресението имало петнаесет презвитеријални и ѓаконски хиротонија, како и епископска хиротонија на игуменот на Острог, Јован Пуриќ на 4 јули 2004 година, со што се вратила античката титула епископ на Диоклецијан.

Осветување на црквата Воскресение Христово се одржало на 7 октомври 2013 година, на стариот метод Хиландер, кој со векови го чува споменот на големите ктитори, српскиот и светогорски дух, ќе се исполни уште еден завет на предците. Свети Симеон Мироточиви, како родоначалник на родот Свето Семејство на Немањиќ, ктитор и градител на манастирот Хиландара, на кого исто така му подарил имот во местото на неговото раѓање, во прекрасната подгоричка црква „Воскресение Христово“ и во неговата литургиска песна, на татковата земја, прославувајќи го својот деветстоти роденден, продолжува да живее и продолжува во молитвениот подвиг и напор на народот чиј вечен, непопустлив и неуморен застапник пред Бога, Творецот на вселената.

Најголемиот молитвен собир што се одржал пред Соборниот храм во годините на нејзината изградба била молитвата за спас на Косово и Метохија одржана во февруари 2008 година.

Криптата била осветена на Ден на сите светци 2013 година. Со чинот на осветувањето и на светата протоерејска литургија чиноначалствувале цетинскиот архиепископ, митрополитот Црногорско-приморски г. Амфилохие, во сослужение на епископите Будамљанско-Нишичќи, Јоаники, Полошко-кумановскиотЈоаким, презвитери и ѓакони и полна крипта со Божјиот народ.

„Црквата Христово Воскресение во Подгорица, покрај својата суштинска намена, покрај тоа што го воскреснува сето она што христијанската традиција го оставила низ вековите на нашите простори, покрај тоа што го обновува споменот за животот на Црквата Христова, од апостолските времиња до нашево време, покрај целта што требало да ги собере околу и во себе блиското и далечното, имала и една суштинска функција и суштинско значење - таа е, и треба да биде повик за помирување“, рекол митрополитот Амфилохиј во изјава за Радио „Светигора“.