Фрaнц Ајзенхут

Фрaнц Ајзенхут
Фрaнц Ајзенхут
Роден(а)	Eisenhut Ferenc; 25 јануари 1857; Бачка Паланка, Австриско Царство
Починал(а)	2 јуни 1903 (возр. 46); Минхен, Кралство Баварија
Националност	Германец
Образование	Академија на уметност, Минхен
Познат(а) по	сликарство
Значајни дела	Смртта на Ѓул Баба (1886); Битката кај Зента (1896)
Правец	реализам, ориентализам

Франц Ајзенхут (унгарски: Eisenhut Ferenc, српска кирилица: Франц Ајзенхут , 25 јануари 1857 – 2 јуни 1903) бил истакнат Дунавско Швабски реалист и ориенталистички сликар. Тој се смета за еден од најголемите академски сликари на Австроунгарија во втората половина на 19 век. Неговите најпознати и препознатливи слики се Смртта на Ѓул Баба , Битката кај Зента , трговијата со робови и борбите на кокошките и многу други, на кои главно се претставени мотивите од Ориентот. Неговите дела можат да се најдат во многу европски музеи ширум континентот.

Животопис[уреди | уреди извор]

Франц Ајзенхут е роден во Нова Паланка, во војводството на Србија и Банат од Темшевар , Австриска Империја (денес Бачка Паланка , провинција Војводина , Србија ) во едно германско семејство. Неговиот татко, Георг Ајзенхут бил од Паланка, а неговата мајка Терезија Сомер била од Букин (денес Младеновo,Србија).

Неговиот татко се надевал дека Франц ќе стане трговец, но унгарскиот сликар Телепи Кароли го открил неговиот талент за сликање. Влијателни граѓани на Паланка во тоа време, предводени од адвокатот Карл Мезе и фармацевтот Карло Харликовиќ, собрале пари за неговите студии. Студирал во Унгарското кралско училиште за цртање во Будимпешта од 1875 до 1877 година. Потоа, тој станал студент на Кралската академија за ликовни уметности во Минхен . Тој студирал таму до 1883 во клас со Ѓула Бенцур , унгарски сликар.

По завршувањето на Академијата за првпат отишол на Ориентот, во посета на Кавказ . Следната година, ја одржал својата прва изложба во Будимпешта. Ориентот стана негов главен извор на инспирација, а ориенталистичките слики ќе станат негови најпознати дела. Во 1883 и 1884 година повторно отишол на Кавказ, во посета на Тбилиси и Баку . Во 1886 и 1887, тој отпатувал од Неапол во Тунис и Алжир. Неговиот прв голем успех била сликата „Исцелување преку Куранот во Бејрут" од 1886 година.

Многу од неговите слики биле репродуцирани од дрвени работилници ширум Европа, бидејќи, како што тврдел неговиот пријател Лика Кароли, „неговите слики покажаа автентичен Ориент“. Лика Кароли, исто така, даде детален опис на студиото на Ајзенхут во Минхен, кој се наоѓаше на Моцартштраз 13/4. Уште една позната слика направена во тоа време беше смртта на Ѓул Баба , за што тој освоил златен медал на изложбата во Будимпешта. Потоа, имал изложби во Минхен , Париз и Мадрид . Во 1894 година тој ја насликал внатрешноста на Њујоршката палата во Будимпешта.

Најпознатото дело на Франц Ајзенхут е сликата „Битката кај Зента“, направена во 1896 за Унгарската милениумска изложба, прославувајќи 1000 години од унгарската населба на Панонската низина . Сликата била нарачана од страна на округот BACS-Bodrog и сè уште е изложена во градското собрание во Сомбор, поради тоа што Сомбор било главно седиште во тоа време. Оваа слика, со димензии 7х4 метри, е најголема слика со масло на Балканот денес.

Во 1897 година се вратил во Паланка, каде што се оженил со Адријана Рајхл, ќерка на Фридрих Рајхл, сопственик на фабрика за цемент во Ној-Паланка и брат на познатиот архитект од Апатин, Франц Рајхл. Во 1898 година имале ќерка, која наскоро потоа починала на пат кон Самарканд , кога семејството се враќало од Емиратот Бухара . Ајзенхут бил поканет лично од емирот Абд ал-Ахад Кан . Во 1901 година е родена нивната втора ќерка Џудит, а во 1903 година неговиот единствен син, Франц Георг, кој подоцна бил основач на индустријата за преработка на кожа Меркур во Бачка Паланка. Сепак, Франц сериозно се разболел додека бил во Минхен и починал на 2 јуни 1903 година. Бил погребан на гробиштата Остифрид во Минхен. Една улица во Паланка била прогласена за „Ајзенхутгаз“ по него.