Едрилец

Од Википедија — слободната енциклопедија
Едрилец
Научна класификација
Царство: Животни
Колено: Членконоги
Класа: Инсекти
Ред: Пеперуги
Семејство: Papilionidae
Род: Iphiclides
Вид: I. podalirius
Научен назив
Iphiclides podalirius
(Linnaeus, 1758)

Едрилец (лат. Iphiclides podalirius L.) — вид дневна пеперуга[1]. Лета карактеристично, како да едри[1]. Има крилја со жолто-црни (тигрови) шари[1]. Живее претежно на отворени нерамни терени, во грмушки и на ливади. Се храни со нектар[1]. Во периодот на парење се собира во поголеми населенија. Презимува во стадиум на кукла. Распространета е во Средна и Јужна Европа. Во Македонија се јавува во две генерации од април до септември[1]. Позната е како мигрант.

Подвидови[уреди | уреди извор]

Подвидови се:[2]

Iphiclides podalirius feisthamelii е понекогаш сметана како валиден вид, Iphiclides feisthamelii.[3]

Примерок на Едрилец

Растространетост[уреди | уреди извор]

Овој вид е доста чест. Овој вид е широко распространет на источниот Палеоарктик и во поголемиот дел од Европа со исклучок на северните делови. Нејзиниот опсег се протега на север до Долна Лужица и централна Полска и на исток низ Мала Азија и Закавказје до Арапскиот Полуостров, Пакистан, Индија и западна НР Кина.[2][4] Неколку примероци од видот се пријавени од средна Шведска и Обединетото Кралство, но тие веројатно биле само скитници, а не и мигранти.

Живеалиште[уреди | уреди извор]

Овие видови од семејството Papilionidae живеат во градини, градови, како и на селата, во ниви и отворени шумски места. Се среќаваат на места со трнинки и особено овоштарници. Во Алпите може да бидат најдени до надморска височина од 2000 м, но обично претпочитаат подножја и пониски места.[5][3]

Присуството на едрилецот во поплавната рамнина на реката Морава во Словачка, се покажало дека е добар показател за релативно добро зачуван ксеротермички пасишни живеалишта со шумско-степска вегетација, кои немаат историја на сечење.[6]

Статус[уреди | уреди извор]

Во некои години, едрилецот е доста изобилен. Едрилецот станува се поретко додека се расчистуваат трнинките. Пеперутката сега е заштитена со закон во Чешка, Словачка, Германија, Унгарија, Луксембург, Русија, [[Украина] ] и Полска.[7] Се смета за редок и загрозен и заштитен во некои сојузни покраини во Австрија и со неопределен статус низ цела Европа. Во Ерменија, видот покажува стабилен тренд на населението и е оценет како најмала загриженост.[8] Иако некои власти го нарекуваат статус „ранлив“,[6]:46[9] сепак не е наведен во Црвениот список на МСЗП.[10]

Опис[уреди | уреди извор]

Едрилецот има распон на крилјата од 60-80 мм кај мажјаците, од 62-90 мм кај женките. Тоа е многу голема карактеристична пеперутка. Бојата на позадината на крилата е кремасто бела или бледо жолта. На предните крила има шест тигарски ленти и ознаки во облик на клин. На надворешниот раб на задните крила има сини ознаки на полумесечина, со долгнавеста, портокалова дамка на задниот агол и релативно долга опашка.[3][5]

Овој вид е доста сличен со ластовичкината опашка, Papilio hospiton, Алексаноровиот едрилец и Protographium marcellus.

Галерија[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Крпач, Владимир Т. (2009). „Едрилец“. Во Ристовски, Блаже (уред.). Македонска енциклопедија. 1. Скопје: МАНУ. стр. 517. Занемарен непознатиот параметар |coauthors= (се препорачува |author=) (help)CS1-одржување: користи параметар editors (link)
  2. 2,0 2,1 "Iphiclides Hübner, [1819]" at Markku Savela's Lepidoptera and Some Other Life Forms
  3. 3,0 3,1 3,2 Euro Butterflies by Matt Rowlings
  4. Fauna europaea
  5. 5,0 5,1 „Captain's European Butterfly Guide“. Архивирано од изворникот на 2008-07-04. Посетено на 13 јули 2023.
  6. 6,0 6,1 Kulfan, Miroslav; Degma, Peter; Kalivoda, Henrik (1995). „Lepidoptera of different grassland types across the Morava floodplain“ (PDF). Journal of Research on the Lepidoptera. 34: 39–47. Архивирано од изворникот (PDF) на 23 July 2011. Посетено на 27 October 2010.
  7. Collins, N. Mark; Morris, Michael G. (1985). „Iphiclides podalirius (Linnaeus, 1758)“. Threatened Swallowtail Butterflies of the World: The IUCN Red Data Book. Gland & Cambridge: IUCN. стр. 45. ISBN 978-2-88032-603-6 – преку Biodiversity Heritage Library.
  8. Butterfly Conservation Armenia. „The State of Iphiclides podalirius (Linnaeus, 1758) in Armenia“. Butterfly Conservation Armenia. TSE NGO. Посетено на 13 јули 2023.
  9. Popov, 1989. On research of Lepidoptera, Rhopalocera population of Carpathian State Reserve. /S.G. Popov// Information Report of thesis, IV Conference of young scientists. 1-3 of June 1989 devoted to 70 Anniversary of YCL. Uzhgorod, 1989:138.
  10. A search for "Iphiclides" in the search facility of the IUCN Red List web site provides no result. Пристапено на 13 јули 2023.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]