Бела чао
| „Bella ciao“ | |
|---|---|
| Песна | |
| Јазик | италијански јазик |
| Наслов на англиски | Збогум убавице! |
| Композитор(и) | традиционална |
| Текстописец | анонимен |
Бела чао (Bella chao), „Збогум убавице“, е италијанска партизанска песна која потекнува од времето на италијанската граѓанска војна. Низ светот се користи како химна на слободата и отпорот.
Историја[уреди | уреди извор]
 Џована Дафини YouTube |
Песната „Бела чао“ била пеена од анти-фашистичкото движење на отпорот во Италија меѓу 1943 и 1945 година. Авторот на стиховите не е познат, а музиката и духот на песната се врз основа на народната песна што ја пееле работници покрај реката По на почеток на 20 век – „Само што станав утрово“ („Alla mattina appena alzata“). Една верзија на оваа песна е снимена од италијанската народна пејачка Џована Дафини од 1962 година.[1] Останатите слични верзии на песните што претходеле на „Бела чао“ се појавувале со текот на годините. Првата верзија најверојатно е компонирана кон крајот на 19 век.[2] Првата пишана верзија датира од 1906 година, и доаѓа од Верчели, Пиемонт.[3]
Меѓународни верзии[уреди | уреди извор]
| Мила знај (Bella Ciao) | |
| Мила знај - Звонко & другарите YouTube |
После италијанската верзија, оваа песна е снимена на многу јазици од различни изведувачи, меѓу кои и бретонски, каталански, кинески, хрватски, дански, англиски, есперанто, фински, германски, унгарски, јапонски, курдиш, норвешки, руски, српски, словенечки, шпански, тагалог, телугу, таи, тибетски, турски и украински.
- Азербејџанскиот пејач Муслим Магомајев ја изведувал оваа песна и тврдел дека е омилена песна на Брежњев.[4][5]
- Верзија на оваа песна е снимена од панк групата „Дог фејсд херманс“ (Dog Faced Hermans)[6] издадена на нивниот албум „Секојдневна времеска бомба“ (Every Day Time Bomb).
- Бившата панк рок група од Југославија КУД Идиоти, а подоцна и Гоблини имаат снимена верзија на песната.
- Унгарската панк рок група „Аурора“ ја изведува оваа песна.
- Филк музичарот Лесли Фиш има изведено неколку верзии на песната, а една од нив може да се најде на албумот „Чадена риба“ (Smoked Fish).
- Пејачот Ману Чао има снимена верзија на песнава.
- Курдскиот пејач Циван Хако ја вклучил оваа песна во албумот Çaw Bella од 1989 година.[7]
- Турската група „Груп Јорум“ (Grup Yorum) снимиле турски превод на песнава во нивниот албум од 1987 година.
- Турската група „Бандиста“ (Bandista) снимиле турска верзија на песнава, („Hoşçakal“), за нивниот албум од 2001 година (Daima!).[8]
- Босанскиот музичар Горан Бреговиќ има верзија на песнава во албумот „Шампањ за Циганите“ (Champagne for Gypsies) (2012).[9]
- Германско фолклорно дуо (Zupfgeigenhansel) има снимено слободна верзија на песната во нивниот албум од 1982 година (Miteinander)[10] во која, наместо опејување на смртта на партизанот, го отсликуваат како анти-херој кој е исплашен и ја презира војната, но не гледа друг избор.[11]
- Финската група Ристетит (Riistetyt) има снимена верзија на песнава.
Како химна на слободата која е позната низ светот, често се изведува на разни настани, како на пример студентските протести во Англија од 2010 година, потоа во 2011 година на настанот Окупирајте го Вол Стрит во Њујорк, во текот на протестите во Турција од 2013–2014 година, во текот на закопот на жртвите од инцидентот во Шарли Ебдо во Париз (јануари 2015), во Грција во 2015 година при политичката кампања на Коалиција на радикалната левица (SYRIZA)[12] и во Сирија од страна на Курдите.[13][14]
Текстот на песната[уреди | уреди извор]
| На италијански | На македонски | Препев на македонски |
|---|---|---|
| Bella ciao | Збогум убавице | Мила знај[15] |
| Una mattina mi son svegliato,
o bella, ciao! bella, ciao! bella, ciao, ciao, ciao! Una mattina mi son svegliato e ho trovato l'invasor. O partigiano, portami via, o bella, ciao! bella, ciao! bella, ciao, ciao, ciao! O partigiano, portami via, ché mi sento di morir. E se io muoio da partigiano, o bella, ciao! bella, ciao! bella, ciao, ciao, ciao! E se io muoio da partigiano, tu mi devi seppellir. Mi seppellirai lassù in montagna, o bella, ciao! bella, ciao! bella, ciao, ciao, ciao! Mi seppellirai lassù in montagna sotto l'ombra di un bel fior. E le genti che passeranno o bella, ciao! bella, ciao! bella, ciao, ciao, ciao! E le genti che passeranno Ti diranno «Che bel fior!» «È questo il fiore del partigiano», o bella, ciao! bella, ciao! bella, ciao, ciao, ciao! «È questo il fiore del partigiano morto per la libertà!» |
Едно утро се разбудив,
О, убавице збогум! Убавице, збогум! Убавице, збогум, збогум, збогум! Едно утро се разбудив и непријателот беше тука. О партизани, водете ме, О, убавице збогум! Убавице, збогум! Убавице, збогум, збогум, збогум! О партизани, водете ме, чувствувам дека ќе умрам И ако умрам како партизан, О, убавице збогум! Убавице, збогум! Убавице, збогум, збогум, збогум! И ако умрам како партизан, ти мораш да ме закопаш. Закопај ме горе во планините, О, убавице збогум! Убавице, збогум! Убавице, збогум, збогум, збогум! Закопај ме горе во планините, под сенката на убавиот цвет. И луѓето кои ќе минуваат О, убавице збогум! Убавице, збогум! Убавице, збогум, збогум, збогум! И луѓето кои ќе минуваат ќе ти речат „Колку убав цвет!“ „И ова е цвет на партизан“ О, убавице збогум! Убавице, збогум! Убавице, збогум, збогум, збогум! „И ова е цвет на партизан кој умрел за слободата“ |
Во мрачно утро, во зора рана
О мила дај, мила знај, мила нема крај Те најдох тебе, се гледам себе на планина изрована. Во партизани, мила ќе одам О мила дај, мила знај, мила нема крај Во партизани, мила ќе одам за слобода ќе се борам. И ќе ти умрам со партизани О мила дај, мила знај, мила нема крај И ќе ти умрам со партизани низ ровови закопани. Со твојте солзи, покриј ме мене О мила дај, мила знај, мила нема крај Цо твојте солзи, покриј ме мене За убав цвет да изникне. И цвет ќе никне, вода ќе бликне О бела чао, бела чао, бела чао, чао, чао И цвет ќе никне, вода ќе бликне За сите жедни, за слобода. И цвет ќе никне, вода ќе бликне За сите жедни, за слобода! che morto per la liberta! |
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Recording made by musicologists Gianni Bosio and Roberto Leydi in 1962. Giovanna Daffini: "Alla mattina appena alzata", from the CD: Giovanna Daffini: L’amata genitrice (1991)
- ↑ Bermani, Cesare (2003). „Guerra guerra ai palazzi e alle chiese“. Odradek Edizioni. Отсутно или празно
|url=(help);|access-date=бара|url=(help) - ↑ D. Massa, R. Palazzi and S. Vittone: Riseri d'al me coeur
- ↑ Magomayev interview at "Russian Week", 2005.
- ↑ „Bella Ciao - Muslim Magomaev“. YouTube. 2008-10-03. Посетено на 2014-05-07.
- ↑ „Dog Faced Hermans“. Pyduc.com. 2010-05-27. Архивирано од изворникот на 2008-11-21. Посетено на 2014-05-07.
- ↑ „Çaw Bella“. Ciwan Haco. Архивирано од изворникот на 2016-04-06. Посетено на 2014-05-07.
- ↑ „Bandista“. Tayfabandista.org. Архивирано од изворникот на 2011-09-21. Посетено на 2014-05-07.
- ↑ „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2013-03-08. Посетено на 2015-12-30.
- ↑ „Zupfgeigenhansel - Miteinander (Vinyl, LP, Album) at Discogs“. Discogs.com. Посетено на 2014-05-07.
- ↑ „Canzoni contro la guerra - Bella Ciao“. Antiwarsongs.org. Архивирано од изворникот на 2015-10-24. Посетено на 2014-05-07.
- ↑ http://www.youtube.com/watch?v=AStrn7jDqtE
- ↑ „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2020-04-20. Посетено на 2015-12-30.
- ↑ http://video.corriere.it/bella-ciao-tutte-lingue-mondo-cosi-canto-partigiani-diventato-global/24c02342-a38b-11e4-808e-442fa7f91611
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=dffa5u0ifqA
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- текстот на Бела чао Архивирано на 24 октомври 2015 г. на 30 јазици
- Алтернативно потекло на Бела чао
- – Горан Бреговиќ, на концерт во Париз, 2013, YouTube.com
- Оригиналната песна, врз чија основа е испеана „Бела чао“. Архивирано на 24 јануари 2018 г.
- Бела чао испеана на 9 јазици