Звучна забна струјна согласка: Разлика помеѓу преработките

Звучна забна струјна согласка
Слика
МФА-бр.	131
Шифрирање
X-SAMPA	D
Киршенбаум	D
Звук
	преглед; разговор; уреди;

Интерактивен преглед на историјата

[непроверена преработка]

[проверена преработка]

← Постаро уредување Поново уредување →

Избришана содржина Додадена содржина

НагледноВикитекст

Во редови

Преработка од 18:56, 11 април 2010

Звучниот дентален фрикатив (звучна забна нешушкава струјна согласка) е вид на согласен звук кој се користи во некои јазици. Знакот според МФА е ð, а еквивалентиот знак по X-SAMPA е D. Забните фрикативи се нарекуваат уште и „меѓузабни“ (интердентални) бидејќи тие често се изговараат со јазикот помеѓу горните и долните заби, а не само со притискање на задниот дел од забите, како кај другите забни (дентални) согласки.

Карактеристики

Карактеристики на звучниот забен фрикатив:

Начинот на творба е фрикативен, што значи дека се изговара со стеснување на воздушниот проток преку тесен канал на местото на творба, предизвикуваќи турбуленција.
Место на творба е забно што значи дека се изговара со јазикот наспроти задниот дел од долниот, горниот или обата реда заби.
Неговиот тип на фонација е звучен, што значи дека гласните жици вибрираат при артикулација.
Ова е усна согласка, што значи дека воздухот тече низ устата.
Ова е централна согласка, што значи дека воздухот тече по средината на јазикот, а не по страните.
Иницијацијата е градно егресивна, што значи дека се иницира со истискање на воздух од дробовите и преку грлото, а не преку глотисот или устата.

Јазици

Во следниве транскрипции, подредниот дијакритички знак може да се употреби за означување на апроксимант [ð̞].

Јазик		Збор	МФА	Значење	Белешки
Албански		i verdhë	[i vɛːɾð]	'злато'
Алеутски	Аткански дијалект	dax̂	[ðɑχ]	'око'
Англиски		this	[ðɪs]	'ова'	Видете Фонологија на англискиот јазик
Арапски	Стандарден^[1]	ذهب	[ðaˈhab]	'злато'	Видете Фонологија на арапскиот јазик
Берта		[fɛ̀ːðɑ̀nɑ́]		'мете'
Велшки		bardd	[bɑrð]	'бард'
Гвич'ин		niidhàn	[niːðân]	'сакаш'
Грчки		δάφνη	[ˈðafni]	'дафина', 'ловор'	Видете Фонологија на грчкиот јазик
Дански		vide	[ˈʋiːðə]	'знае'	Видете Фонологија на данскиот јазик
Елфдалски		baiða	[ˈbaɪða]	'чека'
Западен неоарамејски		?	[aħːað]	'еден'
Кабилски		ḏuḇ	[ðuβ]	'истоштен'
Каталонски^[2]		cadàver	[kəˈðaβə]	'мртовец'	Видете Фонологија на каталонскиот јазик
Окситански	Гасконски	que divi	[ke ˈðiwi]	'што јас треба...'
Португалски	Европски^[3]	nada	[ˡnaðɐ]	'ништо'	Северни и централни дијалекти.^[4] Видете Фонологија ан португалскиот јазик
Сардински		nidu	[ˡniðu]	'гнездо'
Свахили		dhambi	[ðɑmbi]	'грев'
Сиу	Лакота	?	[ˈðaptã]	'пет'
Тамилски		ஒன்பது	[onbʌðɯ]	'девет'	Видете Фонологија на тамилскиот јазик
Танана		dhet	[ðet]	'џигер'
Тучоне	Северен	edhó	[eðǒ]	'кожа'
Тучоне	Јужен	adhǜ	[aðɨ̂]	'кожа'
Фиџиски		ciwa	[ðiwa]	align="center"\| 'девет'
Хан		ë̀dhä̀	[ə̂ðɑ̂]	'кожа'
Харсуси		[ðebeːr]		'пчела'
Шпански^[5]		dedo	[ˈd̪e̞ð̞o̞]	'прст'	Видете Фонологија на шпанскиот јазик

Видете исто така


п р у Табела на белодробни согласки по МФА аудио
По место →	Уснени				Преднојазични								Среднојазични						Заднојазични				Гласилни
↓ По начин	Двоуснени		Уснено-забни		Забни		Венечни		Задно-венеч.		Свиени		Предно-непчени		Заднонепчени		Ресични		Голтнички		Надгласилни		Гласилни
Носни	m̥	m		ɱ		n̪	n̥	n		n̠		ɳ	ɲ̥	ɲ	ŋ̊	ŋ		ɴ
Избувни	p	b	p̪	b̪	t̪	d̪	t	d			ʈ	ɖ	c	ɟ	k	ɡ	q	ɢ			ʡ		ʔ
Струјни	ɸ	β	f	v	θ	ð	s	z	ʃ	ʒ	ʂ	ʐ	ç	ʝ	x	ɣ	χ	ʁ	ħ	ʕ	ʜ	ʢ	h	ɦ
Приближни				ʋ				ɹ				ɻ		j		ɰ
Трепетни		ʙ						r				ɽ͡r						ʀ				я *
Едноударни		ⱱ̟		ⱱ				ɾ				ɽ						ɢ̆				ʡ̯
Стран. струј.							ɬ	ɮ			ɭ˔̊		ʎ̥˔	ʎ˔	ʟ̝̊	ʟ̝
Стран. прибл.								l				ɭ		ʎ		ʟ
Стран. едноуд.								ɺ				ɺ̠		ʎ̯

**Небелодробни согласки**
Чкрапави	ʘ	ǀ	ǃ		ǂ		ǁ
Чкрапави	ʘ̃	ʘ̃ˀ	ʘ͡q		ʘ͡qʼ
Уфрлени	ɓ	ɗ	ʄ	ᶑ	ɠ		ʛ
Исфрлени	pʼ	tʼ	cʼ	ʈʼ	kʼ		qʼ
	fʼ	θʼ	sʼ	ɬʼ	xʼ		χʼ
	tsʼ	tɬʼ	cʎ̝̥ʼ	tʃʼ	ʈʂʼ	kxʼ	kʟ̝̊ʼ

**Слеани согласки**
p̪f	b̪v	ts	dz	tʃ	dʒ	tɕ	dʑ	ʈʂ	ɖʐ
		tɬ	dɮ	cç	ɟʝ	cʎ̥˔	ɟʎ˔	kʟ̝̊	ɡʟ̝

**Сложени согласки**
Незаградни	ʍ	w	ɥ	ɧ
Заградни	k͡p	ɡ͡b	ŋ͡m

Табелава содржи фонетски симболи што може да не се прикажат правилно кај некои прелистувачи. [Помош]

Онаму кајшто симболите се дадени во парови, „лев—десен“ претставува „безвучна—звучна“ согласка.

Исенчените полиња претставуваат неизводливи гласовни творби.

* Симболот го нема во МФА.

↑ Thelwall (1990:37)
↑ Carbonell & Llisterri (1992:55)
↑ Cruz-Ferreira (1995:92)
↑ Mateus & d'Andrade (2000:11)
↑ Martínez-Celdrán et al (2003:255)

[1] Thelwall (1990:37)

[2] Carbonell & Llisterri (1992:55)

[3] Cruz-Ferreira (1995:92)

[4] Mateus & d'Andrade (2000:11)

[5] Martínez-Celdrán et al (2003:255)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Ред 2: / Ред 2: @@
 '''Звучниот дентален фрикатив''' ('''звучна забна нешушкава струјна согласка''') е вид на [[согласка|согласен]] звук  кој се користи во некои јазици. Знакот според [[МФА]] е {{IPA|ð}}, а еквивалентиот знак по [[X-SAMPA]] е <tt>D</tt>. Забните фрикативи се нарекуваат уште и „меѓузабни“ (интердентални) бидејќи тие често се изговараат со јазикот помеѓу горните и долните [[заби]], а не само со притискање на задниот дел од забите, како кај другите [[забна согласка|забни (дентални) согласки]].
-==Карактеристики==
+== Карактеристики ==
 Карактеристики на звучниот забен фрикатив:
 * [[Начин на творба|Начинот на творба]] е [[фрикатив|фрикативен]], што значи дека се изговара со стеснување на воздушниот проток преку тесен канал на местото на [[артикулација|творба]], предизвикуваќи [[турбуленција]].
-* [[Место на творба|Место на творба]] е [[забна согласка|забно]] што значи дека се изговара со јазикот наспроти задниот дел од долниот, горниот или обата реда заби.
+* [[Место на творба]] е [[забна согласка|забно]] што значи дека се изговара со јазикот наспроти задниот дел од долниот, горниот или обата реда заби.
 * Неговиот тип на [[фонација]] е звучен, што значи дека гласните жици вибрираат при артикулација.
 * Ова е [[усна согласка]], што значи дека воздухот тече низ устата.
@@ Ред 13: / Ред 13: @@
 * [[Иницијација (фонетика)|Иницијацијата]] е [[градна егресива|градно егресивна]], што значи дека се иницира со истискање на воздух од [[дроб]]овите и преку грлото, а не преку [[глотис]]от или устата.
-==Јазици==
+== Јазици ==
 Во следниве транскрипции, подредниот дијакритички знак може да се употреби за означување на [[апроксимант]] {{IPA|[ð̞]}}.
 {| class="wikitable"
 ! colspan="2"|Јазик !! Збор !! [[МФА]]!! Значење !! Белешки
 |-
-| colspan="2" align="center"| [[Албански јазик|Албански]]||align="center"|  [[Албанска азбука| ''i ver'''dh'''ë'']] ||align="center"|  {{IPA|[i vɛːɾð]}}||align="center"|   'злато'||
+| colspan="2" align="center"| [[Албански јазик|Албански]]||align="center"|   [[Албанска азбука|''i ver'''dh'''ë'']] ||align="center"|  {{IPA|[i vɛːɾð]}}||align="center"|   'злато'||
 |-
 | align="center"| [[Алеутски јазик|Алеутски]] || align="center"| Аткански дијалект||align="center"|  [[Латиница|{{Unicode|'''''d'''ax̂''}}]] ||align="center"|  {{IPA|[ðɑχ] }}||align="center"| 'око' ||
 |-
-| colspan="2" align="center"| [[Англиски јазик|Англиски]] ||align="center"|  [[Правопис на англискиот јазик| '''''th'''is'']] ||align="center"| {{IPA|[ðɪs]}}||align="center"|  'ова'||  Видете [[Фонологија на англискиот јазик]]
+| colspan="2" align="center"| [[Англиски јазик|Англиски]] ||align="center"|   [[Правопис на англискиот јазик|'''''th'''is'']] ||align="center"| {{IPA|[ðɪs]}}||align="center"|  'ова'||  Видете [[Фонологија на англискиот јазик]]
 |-
 | align="center"| [[Арапски јазик|Арапски]]||align="center"|  Стандарден<ref>{{Harvcoltxt|Thelwall|1990|p=37}}</ref> ||align="center"|  [[Арапска азбука|ذهب]] ||align="center"| {{IPA|[ðaˈhab]}}||align="center"| 'злато'||  Видете [[Фонологија на арапскиот јазик]]
@@ Ред 30: / Ред 30: @@
 | colspan="2" align="center"| [[Велшки јазик|Велшки]] ||align="center"|  [[Велшка азбука|''bar'''dd''''']] ||align="center"| {{IPA|[bɑrð]}}   ||align="center"| 'бард'||
 |-
-| colspan="2" align="center"| [[Гвич'ин (јазик)|Гвич'ин]] ||align="center"|  [[Латиница| ''nii'''dh'''àn'']] ||align="center"|  {{IPA|[niːðân]}}||align="center"| 'сакаш' ||
+| colspan="2" align="center"| [[Гвич'ин (јазик)|Гвич'ин]] ||align="center"|   [[Латиница|''nii'''dh'''àn'']] ||align="center"|  {{IPA|[niːðân]}}||align="center"| 'сакаш' ||
 |-
-| colspan="2" align="center"| [[Грчки јазик|Грчки]] ||align="center"|  [[Грчка азбука| '''δ'''άφνη]] ||align="center"| {{IPA|[ˈðafni]}}||align="center"|   'дафина', 'ловор'||  Видете [[Фонологија на грчкиот јазик]]
+| colspan="2" align="center"| [[Грчки јазик|Грчки]] ||align="center"|   [[Грчка азбука|'''δ'''άφνη]] ||align="center"| {{IPA|[ˈðafni]}}||align="center"|   'дафина', 'ловор'||  Видете [[Фонологија на грчкиот јазик]]
 |-
 | colspan="2" align="center"| [[Дански јазик|Дански]]||align="center"|  [[Данска азбука|''vi'''d'''e'']] ||align="center"| {{IPA|[ˈʋiːðə]}}||align="center"| 'знае'|| Видете [[Фонологија на данскиот јазик]]
@@ Ред 44: / Ред 44: @@
 | colspan="2" align="center"| [[Каталонски јазик|Каталонски]]<ref>{{Harvcoltxt|Carbonell & Llisterri|1992|p=55}}</ref>||align="center"|  [[Правопис на каталонскиот јазик|''ca'''d'''àver'']] ||align="center"| {{IPA|[kəˈðaβə]}}||align="center"| 'мртовец'|| Видете [[Фонологија на каталонскиот јазик]]
 |-
-| align="center"| [[Окситански јазик|Окситански]] || align="center"| [[Гасконски јазик|Гасконски]] ||align="center"|  [[Латиница| ''que'' '''''d'''ivi'']] ||align="center"|  {{IPA|[ke ˈðiwi]}}||align="center"|   'што јас треба...'||
+| align="center"| [[Окситански јазик|Окситански]] || align="center"| [[Гасконски јазик|Гасконски]] ||align="center"|   [[Латиница|''que'' '''''d'''ivi'']] ||align="center"|  {{IPA|[ke ˈðiwi]}}||align="center"|   'што јас треба...'||
 |-
 | align="center"| [[Португалски јазик|Португалски]] || align="center"|[[Европски португалски јазик|Европски]]<ref>{{Harvcoltxt|Cruz-Ferreira|1995|p=92}}</ref> ||align="center"|  [[Правопис на португалскиот јазик|''na'''d'''a'']] ||align="center"|  {{IPA|[ˡnaðɐ]}}||align="center"|  'ништо'||  Северни и централни дијалекти.<ref>{{Harvcoltxt|Mateus & d'Andrade|2000|p=11}}</ref> Видете [[Фонологија ан португалскиот јазик]]
 |-
-| colspan="2" align="center"| [[Сардински јазик|Сардински]] ||align="center"|  [[Сардински јазик| ''ni'''d'''u'']] ||align="center"| {{IPA|[ˡniðu]}}||align="center"|  'гнездо'||
+| colspan="2" align="center"| [[Сардински јазик|Сардински]] ||align="center"|   [[Сардински јазик|''ni'''d'''u'']] ||align="center"| {{IPA|[ˡniðu]}}||align="center"|  'гнездо'||
 |-
-| colspan="2" align="center"| [[Свахили]]||align="center"|  [[Латиница| '''''dh'''ambi'']] ||align="center"|  {{IPA|[ðɑmbi]}}|| align="center"|  'грев'||
+| colspan="2" align="center"| [[Свахили]]||align="center"|   [[Латиница|'''''dh'''ambi'']] ||align="center"|  {{IPA|[ðɑmbi]}}|| align="center"|  'грев'||
 |-
 | align="center"| [[Сиу (јазик)|Сиу]] || align="center"|[[Лакота (јазик)|Лакота]]||align="center"|  [[Латиница|?]] ||align="center"|  {{IPA|[ˈðaptã]}}||align="center"|'пет'||
@@ Ред 60: / Ред 60: @@
 | rowspan="2" align="center"| [[Тучоне (јазик)|Тучоне]]||align="center"| [[Северен тучоне|Северен]]||align="center"|  [[Латиница|''e'''dh'''ó'']] ||align="center"|  {{IPA|[eðǒ]}}||rowspan="2" align="center"|  'кожа'||
 |-
-| align="center"| [[Јужен тучоне|Јужен]]||align="center"|  [[Латиница| ''a'''dh'''ǜ'']] ||align="center"|  {{IPA|[aðɨ̂]}} ||
+| align="center"| [[Јужен тучоне|Јужен]]||align="center"|   [[Латиница|''a'''dh'''ǜ'']] ||align="center"|  {{IPA|[aðɨ̂]}} ||
 |-
 | colspan="2" align="center"| [[Фиџиски јазик|Фиџиски]] ||align="center"|  [[Латиница|'''''c'''iwa'']] ||align="center"|  {{IPA|[ðiwa]}}
@@ Ред 72: / Ред 72: @@
 |}
-==Видете исто така==
+== Видете исто така ==
-*[[Листа на фонетски теми]]
+* [[Листа на фонетски теми]]
-*[[Безвучен дентален фрикатив]]
+* [[Безвучен дентален фрикатив]]