Список на меѓуѕвездени и околуѕвездени молекули: Разлика помеѓу преработките

Од Википедија — слободната енциклопедија
Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
Ред 267: Ред 267:
[[File:Formaldehyde-3D-vdW.png|right|thumb|[[Формалдехид]] е органска молекула која е нашироко распостранета во меѓуѕвездената средина.<ref name=prl61/>]]
[[File:Formaldehyde-3D-vdW.png|right|thumb|[[Формалдехид]] е органска молекула која е нашироко распостранета во меѓуѕвездената средина.<ref name=prl61/>]]
===Четириатомски (30)===
===Четириатомски (30)===
{| class="wikitable sortable"
!style="width: 6em;"|Молекула!!style="width: 16em;"|Ознака!!style="width: 4em;"|Маса!!style="width: 8em;"|Јони
|-
|align="center"|CH<sub>3</sub>||[[Метил радикал]]<ref name=apj535_2/>
|align="center"|15||align="center"|—
|-
|align="center"|''l''-C<sub>3</sub>H||[[Пропинилидин]]<ref name="Ziurys06" /><ref name="mnotrs16"/>
|align="center"|37||align="center"|''l''-C<sub>3</sub>H<sup>+</sup><ref name="PetyEtAl2012"/>
|-
|align="center"|''c''-C<sub>3</sub>H||[[Циклопропинилидин]]<ref name=aaa239/>
|align="center"|37||align="center"|—
|-
|align="center"|C<sub>3</sub>N||[[Полин|Цијаноетинил]]<ref name=apj438b/>
|align="center"|50||align="center"|C<sub>3</sub>N<sup>−</sup><ref name=apj677t/>
|-
|align="center"|C<sub>3</sub>O||[[Тријаглерод моноксид]]<ref name="mnotrs16" />
|align="center"|52||align="center"|—
|-
|align="center"|C<sub>3</sub>S||[[Тријаглерод сулфид]]<ref name="Ziurys06" /><ref name="alac26" />
|align="center"|68||align="center"|—
|-
|align="center"|—||[[Хидрониум]]
|align="center"|19||align="center"|H<sub>3</sub>O<sup>+</sup><ref name=apj380/>
|-
|align="center"|C<sub>2</sub>H<sub>2</sub>||[[Ацетилен]]<ref name="nat264"/>
|align="center"|26||align="center"|—
|-
|align="center"|H<sub>2</sub>CN||[[Метилинска група|Метилен]] [[амидоген]]<ref name=apj427/>
|align="center"|28||align="center"|H<sub>2</sub>CN<sup>+</sup><ref name="ptotrsol324" />
|-
|align="center"|H<sub>2</sub>NC||[[Аминокарбин]]<ref name=Cabezas2021/>
|align="center"|28||align="center"|—
|-
|align="center"|H<sub>2</sub>CO||[[Меѓуѕвезден формалдехид|Формалдехид]]<ref name=prl61/>
|align="center"|30||align="center"|—
|-
|align="center"|H<sub>2</sub>CS||[[1,3,5-Тритиан|Тиоформалдехид]]<ref name=aaa244a/>
|align="center"|46||align="center"|—
|-
|align="center"|HCCN||—<ref name=aaa244b/>
|align="center"|39||align="center"|—
|-
|align="center"|HCCO||[[Кетинил]]<ref name="AgundezEtAl2015"/>
|align="center"|41||align="center"|—
|-
|align="center"|—||[[HCNH+|Протонизиран водороден цијанид]]
|align="center"|28||align="center"|[[HCNH+|HCNH<sup>+</sup>]]<ref name="apj420" />
|-
|align="center"|—||[[Протонација|Протонизиран]] [[јаглероден диоксид]]
|align="center"|45||align="center"|HOCO<sup>+</sup><ref name=apj334m/>
|-
|align="center"|HCNO||[[Фулмидна киселина]]<ref name=apj690/>
|align="center"|43||align="center"|—
|-
|align="center"|HOCN||[[Изоцијанидна киселина|Цијанидна киселина]]<ref name="BrünkenEtAl2010"/>
|align="center"|43||align="center"|—
|-
|align="center"|CNCN|| [[Изоцијаноген]]<ref>{{cite journal|bibcode=2018ApJ...861L..22A|doi=10.3847/2041-8213/aad089|pmid=30186588|pmc=6120679|arxiv=1806.10328|title=Discovery of Interstellar Isocyanogen (CNCN): Further Evidence that Dicyanopolyynes Are Abundant in Space|journal=The Astrophysical Journal|volume=861|issue=2|pages=L22|year=2018|last1=Agúndez|first1=M|last2=Marcelino|first2=N|last3=Cernicharo|first3=J}}</ref>
|align="center"|52||align="center"|—
|-
|align="center"|HOOH||[[Водороден пероксид]]<ref name="BergmanEtAl2011">{{Citation | author1 = Bergman | author2 = Parise | author3 = Liseau | author4 = Larsson | author5 = Olofsson | author6 = Menten | author7 = Güsten | title = Detection of interstellar hydrogen peroxide | doi = 10.1051/0004-6361/201117170 | date = 2011 | journal = Astronomy & Astrophysics | volume = 531 | pages = L8 | arxiv = 1105.5799 | postscript = .|bibcode = 2011A&A...531L...8B | s2cid = 54611741 }}</ref>
|align="center"|34||align="center"|—
|-
|align="center"|HNCO||[[Изоцијанидна киселина]]<ref name="aa130" />
|align="center"|43||align="center"|—
|-
|align="center"|HNCN||[[Цијаномидил]] радикал<ref name=rivilla2021 />
|align="center"|41||align="center"|—
|-
|align="center"|HNCS||[[Тиоцијанидна киселина|Изотиоцијанидна киселина]]<ref name=apj234f/>
|align="center"|59||align="center"|—
|-
|align="center"|NH<sub>3</sub>||[[Амонијак]]<ref name="Ziurys06" /><ref name="aa138"/>
|align="center"|17||align="center"|—
|-
|align="center"|HSCN||[[Тиоцијанидна киселина]]<ref name=apjl702/>
|align="center"|59||align="center"|—
|-
|align="center"|SiC<sub>3</sub>||[[Силициум трикарбид]]<ref name="Ziurys06" />&nbsp;
|align="center"|64||align="center"|—
|-
|align="center"|HMgNC||[[Хидромагнезиум изоцијанид]]<ref name="CabezasEtAl2013" />&nbsp;
|align="center"|51.3||align="center"|—
|-
|align="center"|HNO<sub>2</sub>||[[Азотеста киселнина]]<ref name=hono/>
|align="center"|47||align="center"|—
|}

[[File:Methane-3D-space-filling.svg|right|thumb|[[Метан]], главната состојка на [[природен гас|природниот гас]], исто така е забележан кај [[комета|кометите]] и во атмосферата на неколку [[планета|планети]] во [[Сончев Систем|Сончевиот систем]].<ref name=mnras347/>]]
===Петатомски (20)===


== Поврзано ==
== Поврзано ==

Преработка од 21:34, 7 јануари 2022

Ова е список на молекули кои се откриени во меѓуѕвездената средина и околуѕвездeните обвивки, групирани според бројот на составните атоми. Хемиската формула е наведена за секое забележано соединение, заедно за секој забележан јонизиран облик.

 

Позадина

Сите молекулите наведени во табелите се откриени преку астрономска спектроскопија . Нивните спектрални карактеристики се јавуваат затоа што молекулите или впиваат или оддаваат фотон на светлина кога преминуваат помеѓу две различни нивоа на молекуларната енергија. Енергијата (а со тоа и брановата должина ) на фотонот се совпаѓа со енергетската разлика помеѓу споменатите нивоа. Молекуларните електронски премини се случуваат кога еден од електроните на молекулата се движи помеѓу молекуларните орбитали, создавајќи спектрална линија во ултравиолетовите, оптичките или блиску инфрацрвените делови од електромагнетниот спектар . Дополнително, вибрационен премин пренесува кванти на енергија на (или од) вибрациите на молекуларните врски, создавајќи записи во средното или далечното инфрацрвено подрачје. Молекулите од гасната фаза, исто така, имаат квантизирани вртежни нивоа, што доведува до премините да се случуваат при микробранови или радио бранови должини.[1]

Понекогаш преминот може да вклучува повеќе од еден од овие типови на нивоа на енергија, на пр. вртежно-вибрациската спектроскопија ги менува вртежното и вибрационото ниво на енергија. Повремено сите три се појавуваат заедно, како кај Филипсовиот опсег на C2 (диатомски јаглерод), во кој електронскиот премин создава линија во блиската инфрацрвена светлина, која потоа се дели на неколку вибрациони појаси при истовремена промена на вибрационото ниво, што пак повторно ќе се поделат на вртежните гранки.[2]

Спектарот на одредена молекула е регулиран од правилата на квантната хемија и молекуларната симетрија. Некои молекули имаат едноставни спектри кои лесно се препознатливи, додека други (дури и некои мали молекули) имаат крајно сложени спектри со ток кој е распространет меѓу многу различни линии, што прави нивното забележување да биде посложено.[3] Заемнодејството помеѓу атомските јадра и електроните понекогаш предизвикува дополнителна хиперфина структура на спектралните линии. Ако молекулата постои во повеќе изотополози (типови молекули кои содржат различни атомски изотопи), спектарот дополнително се усложнува со изотопското поместување.

Откривањето на нова меѓуѕвездена или околуѕвездена молекула побарува препознавање на соодветно астрономско тело каде постои веројатност за присуство на таа молекула, а потоа и негово набљудување со телескоп опремен со спектрограф кој работи на потребната бранова должина, со соодветна спектрална разделна моќ и чувствителност. Првата молекула откриена во меѓуѕвездената средина беше радикалот метилидин (CH•) во 1937 година, преку силниот електронски премин на 4300 ангстреми (во оптичката светлина).[4] Напредокот во астрономските инструменти доведе до зголемен број на нови откритија. Од 1950-тите па наваму, радиоастрономијата почнува да доминира при забележувањата на нови молекули, а и подмилиметарската астрономија, исто така, станува важна од 1990-тите.[3]

Списокот на откриени молекули е крајно пристрасен кон одредени типови молекули чие забележување е полесно па така на пр. радиоастрономијата е најчувствителна на мали линиски молекули со висок молекуларен дипол.[3] Најчеста молекула во универзумот е H2 ( молекуларен водород) која пак е целосно невидлива за радиотелескопите поради фактот што нема дипол;[3] неговите електронски премини се премногу енергични за оптичките телескопи, ова значи дека за забележувањето на молекулата H2 потребно е да се користи ултравиолетово набљудување со метеоролошка ракета.[5] Вибрационите линии често не се специфични за поединечна молекула, што овозможува да се препознае само општата класа. На пример, вибрационите линии на полицикличните ароматични јаглеводороди (ПАЈ) биле препознаени во 1984 година,[6] со што се утврдило дека оваа класа на молекули е многу честа појава во вселената,[7] но било потребно до 2021 година да се препознаат сите специфични ПАЈ преку нивните вртежни линии.[8][9]

Еден од најбогатите извори за откривање на меѓуѕвездени молекули е Стрелец B2 (Sgr B2), џиновски молекуларен облак во близина на центарот на Млечниот Пат. Околу половина од молекулите наведени во табелите за прв пат се пронајдени во Sgr B2, а повеќето и од другите молекули подоцна се откриени во истиот облак.[10] Богат извор на околуѕвездени молекули е CW Лав (позната и како IRC+10216), блиска јаглеродна ѕвезда, каде што се препознаени околу 50 молекули.[11] Не постои јасна граница помеѓу меѓуѕвездената и околуѕвездената средина, и од таа причина и двете се вклучени во табелите подолу.

Астрохемијата го вклучува и разбирањето за тоа како се образуваат овие молекули и го објаснува нивното изобилство. Крајно малата густина на меѓуѕвездената средина не е погодна за образување на молекули, што ги прави неефикасни вообичаените реакции во гасната фаза помеѓу неутралните единки (атоми или молекули). Многу области, исто така, имаат многу ниски температури (обично 10 келвини во молекуларен облак), што дополнително ги намалува стапките на реакција или пак постоење на високо ултравиолетово зрачни полиња, кои ги уништуваат молекулите преку фотохемијата.[12] Објаснувањето на забележаното изобилство на меѓуѕвездени молекули побарува пресметување на рамнотежата помеѓу стапките на формирање и уништување на молекулите со помош гасно-фазната јонска хемија (честопати предизвикана од космичките зраци), површинската хемија на космичката прашина, зрачниот пренос вклучувајќи го и меѓуѕвездено згаснување и сложени реакциони мрежи.[13]

Повеќе информации: Молекуларна астрофизика

Молекули

Во следниве табели се наведени молекулите ки биле забележани во меѓуѕвездената средина или околуѕвездениот материјал, групирани според бројот на делови атоми. Неутралните молекули и нивните молекуларни јони се подредени во одделни колони; доколку не постои запис во молекуларната колона, забележана е само јонскиот облик на молекулата. Ознаките (имињата на молекулите) се оние кои се користат во научната литература за нивниот опис и забележување; доколку не постои запис полето е оставено празно. Масата е изразена во атомски единици за маса. Деутериумските молекули, кои содржат најмалку еден атом на деутериум (2H), имаат малку поинакви маси и се наведени во посебна табела. Вкупниот број на посебни видови, вклучувајќи ги тука и јонизираните состојби, се назначени во секој од насловите.

Повеќето од молекулите кои се забележани се органски молекули. Единствената забележана неорганска молекула со пет или повеќе атоми е SiH4.[14] Молекулите со поголем број на атоми во својот состав го вклучуваат еден атом на јаглерод, без присуство на N−N или O−O врски.[14]

Јаглероден моноксид честопати се користи за да се определи распределбата на масата во молекуларниот облак.[15]

Диатомски (43)

Молекула Ознака Маса Јони
AlCl Алуминиум монохлорид[16][17] 62.5 —
AlF Алуминиум монофлурид[16][18] 46 —
AlO Алуминиум моноксид[19] 43 —
— Аргониум[20][21] 37[note 1] ArH+
C2 Диатомски јаглерод[22][23] 24 —
— Флурометилидиниум 31 CF+[24]
CH Метилидин радикал[25][26] 13 CH+[27]
CN Цијано радикал[16][26][28][29] 26 CN+,[30] CN−[31]
CO Јаглероден моноксид[16][32][33] 28 CO+[34]
CP Јаглероден монофосфид[29] 43 —
CS Јаглероден моносулфид[16] 44 —
FeO Железо (II) оксид[35] 82 —
— Хелиумхидриден јон[36][37] 5 HeH+
H2 Молекуларен водород[5] 2 —
HCl Водороден хлорид[38] 36.5 HCl+[39]
HF Водороден флурид[40] 20 —
HO Хидроксил радикал[16] 17 OH+[41]
KCl Калиум хлорид[16][17] 75.5 —
NH Имидоген радикал[42][43] 15 —
N2 Молекуларен азот[44][45] 28 —
NO Азотен оксид[46] 30 NO+[30]
NS Сулфур мононитрид[16] 46 —
NaCl Натриум хлорид[16][17] 58.5 —
— Магнезиум монохидрид катјон 25.3 MgH+[30]
O2 Молекуларен кислород[47] 32 —
PN Фосфорен мононитрид[48][49] 45 —
PO Фосфорен моноксид[50] 47 —
SH Сулфур монохидрид[51] 33 SH+[52]
SO Сулфур моноксид[16] 48 SO+[27]
SiC Карборундум[16][53] 40 —
SiN –[54] 42 —
SiO Силициум моноксид[16] 44 —
SiS Силициум моносулфид[16] 60 —
TiO Титаниум (II) оксид[55] 63.9 —
The H+
3 катјонот е еден од најзастапените јони во универзумот. За првпат е забележан во 1993 година.[56][57]

Триатомски (44)

Молекула Ознака Маса Јони
AlNC Алуминиум изоцијанид[16] 53 —
AlOH Алуминиум хидроксид[58] 44 —
C3 Тријаглерод[59][60] 36 —
C2H Етинил радикал[16][28] 25 —
CCN [[Цијанометилидин][61] 38 —
C2O Дијаглерод монокид[62] 40 —
C2S Тиоксоетенилиден[63] 56 —
C2P —[64] 55 —
CO2 Јаглероден диоксид[65] 44 —
CaNC Калциум изоцијанид[66] 92 —
FeCN Железо цијанид[67] 82 —
— Триводороден катјон 3 H+
3[56][57]
H2C Метилен радикал[68] 14 —
— Хлорниум 37.5 H2Cl+[69]
H2O Вода[70] 18 H2O+[71]
HO2 Хидропероксил[72] 33 —
H2S Водороден сулфид[16] 34 —
HCN Водороден цијанид[16][28][73] 27 —
HNC Водороден изоцијанид[74][75] 27 —
HCO Формил радикал[76] 29 HCO+[27][76][77]
HCP Фосфаетин[78] 44 —
HCS Тиоформил[79] 45 HCS+[27][77]
— Диазенилиум[77][27][80] 29 HN+
2
HNO Нитроксил[81] 31 —
— Изоформил 29 HOC+[28]
HSC Изотиоформил[79] 45 —
KCN Калиум цијанид[16] 65 —
MgCN Магнезиум цијанид[16] 50 —
MgNC Магнезиум изоцијанид[16] 50 —
NH2 Амино радикал[82] 16 —
N2O Диазотен оксид[83] 44 —
NaCN Натриум цијанид[16] 49 —
NaOH Натриум хидрооксид[84] 40 —
OCS Карбонил сулфид[85] 60 —
O3 Озон[86] 48 —
SO2 Сулфур диоксид[16][87] 64 —
c-SiC2 c-Силициум дикарбид[16][53] 52 —
SiCSi Дисилициум карбид[88] 68 —
SiCN Силициум јаглероднитрид[89] 54 —
SiNC [90] 54 —
TiO2 Титаниум диоксид[55] 79.9 —
Формалдехид е органска молекула која е нашироко распостранета во меѓуѕвездената средина.[91]

Четириатомски (30)

Молекула Ознака Маса Јони
CH3 Метил радикал[92] 15 —
l-C3H Пропинилидин[16][93] 37 l-C3H+[94]
c-C3H Циклопропинилидин[95] 37 —
C3N Цијаноетинил[96] 50 C3N−[97]
C3O Тријаглерод моноксид[93] 52 —
C3S Тријаглерод сулфид[16][63] 68 —
— Хидрониум 19 H3O+[98]
C2H2 Ацетилен[99] 26 —
H2CN Метилен амидоген[100] 28 H2CN+[27]
H2NC Аминокарбин[101] 28 —
H2CO Формалдехид[91] 30 —
H2CS Тиоформалдехид[102] 46 —
HCCN —[103] 39 —
HCCO Кетинил[104] 41 —
— Протонизиран водороден цијанид 28 HCNH+[77]
— Протонизиран јаглероден диоксид 45 HOCO+[105]
HCNO Фулмидна киселина[106] 43 —
HOCN Цијанидна киселина[107] 43 —
CNCN Изоцијаноген[108] 52 —
HOOH Водороден пероксид[109] 34 —
HNCO Изоцијанидна киселина[87] 43 —
HNCN Цијаномидил радикал[110] 41 —
HNCS Изотиоцијанидна киселина[111] 59 —
NH3 Амонијак[16][112] 17 —
HSCN Тиоцијанидна киселина[113] 59 —
SiC3 Силициум трикарбид[16]  64 —
HMgNC Хидромагнезиум изоцијанид[114]  51.3 —
HNO2 Азотеста киселнина[115] 47 —
Метан, главната состојка на природниот гас, исто така е забележан кај кометите и во атмосферата на неколку планети во Сончевиот систем.[116]

Петатомски (20)

Поврзано

Наводи

  1. ↑ Shu, Frank H. (1982), The Physical Universe: An Introduction to Astronomy, University Science Books, ISBN 978-0-935702-05-7
  2. ↑ Chaffee, Frederick H.; Lutz, Barry L.; Black, John H.; Vanden Bout, Paul A.; Snell, Ronald L. (1980). „Rotational fine-structure lines of interstellar C2 toward Zeta Persei“. The Astrophysical Journal. 236: 474. Bibcode:1980ApJ...236..474C. doi:10.1086/157764.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 McGuire, Brett A. (2018). „2018 Census of Interstellar, Circumstellar, Extragalactic, Protoplanetary Disk, and Exoplanetary Molecules“. The Astrophysical Journal Supplement Series. 239 (2): 17. arXiv:1809.09132. Bibcode:2018ApJS..239...17M. doi:10.3847/1538-4365/aae5d2.
  4. ↑ Woon, D. E. (May 2005), Methylidyne radical, The Astrochemist, Посетено на 2007-02-13
  5. ↑ 5,0 5,1 Carruthers, George R. (1970), „Rocket Observation of Interstellar Molecular Hydrogen“, Astrophysical Journal, 161: L81–L85, Bibcode:1970ApJ...161L..81C, doi:10.1086/180575
  6. ↑ Leger, A.; Puget, J. L. (1984). „Identification of the "unidentified" IR emission features of interstellar dust ?“. Astronomy and Astrophysics. 137: L5. Bibcode:1984A&A...137L...5L.
  7. ↑ Tielens, A.G.G.M. (2008). „Interstellar Polycyclic Aromatic Hydrocarbon Molecules“. Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 46: 289–337. Bibcode:2008ARA&A..46..289T. doi:10.1146/annurev.astro.46.060407.145211.
  8. ↑ McGuire, Brett A.; Loomis, Ryan A.; Burkhardt, Andrew M.; Lee, Kin Long Kelvin; Shingledecker, Christopher N.; Charnley, Steven B.; Cooke, Ilsa R.; Cordiner, Martin A.; Herbst, Eric; Kalenskii, Sergei; Siebert, Mark A.; Willis, Eric R.; Xue, Ci; Remijan, Anthony J.; McCarthy, Michael C. (19 March 2021). „Detection of two interstellar polycyclic aromatic hydrocarbons via spectral matched filtering“. Science. 371 (6535): 1265–1269. arXiv:2103.09984. Bibcode:2021Sci...371.1265M. doi:10.1126/science.abb7535. PMID 33737489 Проверете ја вредноста |pmid= (help). S2CID 232269920 Проверете ја вредноста |s2cid= (help).
  9. ↑ Burkhardt, Andrew M.; Long Kelvin Lee, Kin; Bryan Changala, P.; Shingledecker, Christopher N.; Cooke, Ilsa R.; Loomis, Ryan A.; Wei, Hongji; Charnley, Steven B.; Herbst, Eric; McCarthy, Michael C.; McGuire, Brett A. (1 June 2021). „Discovery of the Pure Polycyclic Aromatic Hydrocarbon Indene (c-C9H8) with GOTHAM Observations of TMC-1“. The Astrophysical Journal Letters. 913 (2): L18. arXiv:2104.15117. Bibcode:2021ApJ...913L..18B. doi:10.3847/2041-8213/abfd3a. S2CID 233476519 Проверете ја вредноста |s2cid= (help).
  10. ↑ Cummins, S. E.; Linke, R. A.; Thaddeus, P. (1986), „A survey of the millimeter-wave spectrum of Sagittarius B2“, Astrophysical Journal Supplement Series, 60: 819–878, Bibcode:1986ApJS...60..819C, doi:10.1086/191102
  11. ↑ Kaler, James B. (2002), The hundred greatest stars, Copernicus Series, Springer, ISBN 978-0-387-95436-3, Посетено на 2011-05-09
  12. ↑ Brown, Laurie M.; Pais, Abraham; Pippard, A. B. (1995), „The physics of the interstellar medium“, Twentieth Century Physics (2nd. изд.), CRC Press, стр. 1765, ISBN 978-0-7503-0310-1
  13. ↑ Dalgarno, A. (2006), „Interstellar Chemistry Special Feature: The galactic cosmic ray ionization rate“, Proceedings of the National Academy of Sciences, 103 (33): 12269–12273, Bibcode:2006PNAS..10312269D, doi:10.1073/pnas.0602117103, PMC 1567869, PMID 16894166
  14. ↑ 14,0 14,1 Klemperer, William (2011), „Astronomical Chemistry“, Annual Review of Physical Chemistry, 62: 173–184, Bibcode:2011ARPC...62..173K, doi:10.1146/annurev-physchem-032210-103332, PMID 21128763
  15. ↑ The Structure of Molecular Cloud Cores, Centre for Astrophysics and Planetary Science, University of Kent, Посетено на 2007-02-16
  16. ↑ 16,00 16,01 16,02 16,03 16,04 16,05 16,06 16,07 16,08 16,09 16,10 16,11 16,12 16,13 16,14 16,15 16,16 16,17 16,18 16,19 16,20 16,21 16,22 16,23 16,24 16,25 16,26 Ziurys, Lucy M. (2006), „The chemistry in circumstellar envelopes of evolved stars: Following the origin of the elements to the origin of life“, Proceedings of the National Academy of Sciences, 103 (33): 12274–12279, Bibcode:2006PNAS..10312274Z, doi:10.1073/pnas.0602277103, PMC 1567870, PMID 16894164
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Cernicharo, J.; Guelin, M. (1987), „Metals in IRC+10216 - Detection of NaCl, AlCl, and KCl, and tentative detection of AlF“, Astronomy and Astrophysics, 183 (1): L10–L12, Bibcode:1987A&A...183L..10C
  18. ↑ Ziurys, L. M.; Apponi, A. J.; Phillips, T. G. (1994), „Exotic fluoride molecules in IRC +10216: Confirmation of AlF and searches for MgF and CaF“, Astrophysical Journal, 433 (2): 729–732, Bibcode:1994ApJ...433..729Z, doi:10.1086/174682
  19. ↑ Tenenbaum, E. D.; Ziurys, L. M. (2009), „Millimeter Detection of AlO (X2Σ+): Metal Oxide Chemistry in the Envelope of VY Canis Majoris“, Astrophysical Journal, 694 (1): L59–L63, Bibcode:2009ApJ...694L..59T, doi:10.1088/0004-637X/694/1/L59
  20. ↑ Barlow, M. J.; Swinyard, B. M.; Owen, P. J.; Cernicharo, J.; Gomez, H. L.; Ivison, R. J.; Lim, T. L.; Matsuura, M.; Miller, S.; Olofsson, G.; Polehampton, E. T. (2013), „Detection of a Noble Gas Molecular Ion, 36ArH+, in the Crab Nebula“, Science (journal), 342 (6164): 1343–1345, arXiv:1312.4843, Bibcode:2013Sci...342.1343B, doi:10.1126/science.1243582, PMID 24337290, S2CID 37578581
  21. ↑ Quenqua, Douglas (13 December 2013). „Noble Molecules Found in Space“. New York Times. Посетено на 13 December 2013.
  22. ↑ Souza, S. P; Lutz, B. L (1977). „Detection of C2 in the interstellar spectrum of Cygnus OB2 number 12 /VI Cygni number 12/“. The Astrophysical Journal. 216: L49. Bibcode:1977ApJ...216L..49S. doi:10.1086/182507.
  23. ↑ Lambert, D. L.; Sheffer, Y.; Federman, S. R. (1995), „Hubble Space Telescope observations of C2 molecules in diffuse interstellar clouds“, Astrophysical Journal, 438: 740–749, Bibcode:1995ApJ...438..740L, doi:10.1086/175119
  24. ↑ Neufeld, D. A.; и др. (2006), „Discovery of interstellar CF+“, Astronomy and Astrophysics, 454 (2): L37–L40, arXiv:astro-ph/0603201, Bibcode:2006A&A...454L..37N, doi:10.1051/0004-6361:200600015, S2CID 119471648
  25. ↑ Landau, Elizabeth (12 October 2016). „Building Blocks of Life's Building Blocks Come From Starlight“. NASA. Посетено на 13 October 2016.
  26. ↑ 26,0 26,1 Adams, Walter S. (1941), „Some Results with the COUDÉ Spectrograph of the Mount Wilson Observatory“, Astrophysical Journal, 93: 11–23, Bibcode:1941ApJ....93...11A, doi:10.1086/144237
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 27,3 27,4 27,5 Smith, D. (1988), „Formation and Destruction of Molecular Ions in Interstellar Clouds“, Philosophical Transactions of the Royal Society of London, 324 (1578): 257–273, Bibcode:1988RSPTA.324..257S, doi:10.1098/rsta.1988.0016, S2CID 120128881
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 Fuente, A.; и др. (2005), „Photon-dominated Chemistry in the Nucleus of M82: Widespread HOC+ Emission in the Inner 650 Parsec Disk“, Astrophysical Journal, 619 (2): L155–L158, arXiv:astro-ph/0412361, Bibcode:2005ApJ...619L.155F, doi:10.1086/427990, S2CID 14004275
  29. ↑ 29,0 29,1 Guelin, M.; Cernicharo, J.; Paubert, G.; Turner, B. E. (1990), „Free CP in IRC + 10216“, Astronomy and Astrophysics, 230: L9–L11, Bibcode:1990A&A...230L...9G
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 Dopita, Michael A.; Sutherland, Ralph S. (2003), Astrophysics of the diffuse universe, Springer-Verlag, ISBN 978-3-540-43362-0
  31. ↑ Agúndez, M.; и др. (2010-07-30), „Astronomical identification of CN−, the smallest observed molecular anion“, Astronomy & Astrophysics, 517: L2, arXiv:1007.0662, Bibcode:2010A&A...517L...2A, doi:10.1051/0004-6361/201015186, S2CID 67782707, Посетено на 2010-09-03
  32. ↑ Khan, Amina. „Did two planets around nearby star collide? Toxic gas holds hints“. LA Times. Посетено на March 9, 2014.
  33. ↑ Dent, W.R.F.; и др. (March 6, 2014). „Molecular Gas Clumps from the Destruction of Icy Bodies in the β Pictoris Debris Disk“. Science (journal). 343 (6178): 1490–1492. arXiv:1404.1380. Bibcode:2014Sci...343.1490D. doi:10.1126/science.1248726. PMID 24603151. S2CID 206553853.
  34. ↑ Latter, W. B.; Walker, C. K.; Maloney, P. R. (1993), „Detection of the Carbon Monoxide Ion (CO+) in the Interstellar Medium and a Planetary Nebula“, Astrophysical Journal Letters, 419: L97, Bibcode:1993ApJ...419L..97L, doi:10.1086/187146
  35. ↑ Furuya, R. S.; и др. (2003), „Interferometric observations of FeO towards Sagittarius B2“, Astronomy and Astrophysics, 409 (2): L21–L24, Bibcode:2003A&A...409L..21F, doi:10.1051/0004-6361:20031304
  36. ↑ Fisher, Christine (17 April 2019). „NASA finally found evidence of the universe's earliest molecule - The elusive helium hydride was found 3,000 light-years away“. Engadget. Посетено на 17 April 2018.
  37. ↑ Güsten, Rolf; и др. (17 April 2019). „Astrophysical detection of the helium hydride ion HeH+“. Nature (journal). 568 (7752): 357–359. arXiv:1904.09581. Bibcode:2019Natur.568..357G. doi:10.1038/s41586-019-1090-x. PMID 30996316. S2CID 119548024.
  38. ↑ Blake, G. A.; Keene, J.; Phillips, T. G. (1985), „Chlorine in dense interstellar clouds - The abundance of HCl in OMC-1“ (PDF), Astrophysical Journal, Part 1, 295: 501–506, Bibcode:1985ApJ...295..501B, doi:10.1086/163394
  39. ↑ De Luca, M.; Gupta, H.; Neufeld, D.; Gerin, M.; Teyssier, D.; Drouin, B. J.; Pearson, J. C.; Lis, D. C.; и др. (2012), „Herschel/HIFI Discovery of HCl+ in the Interstellar Medium“, The Astrophysical Journal Letters, 751 (2): L37, Bibcode:2012ApJ...751L..37D, doi:10.1088/2041-8205/751/2/L37
  40. ↑ Neufeld, David A.; и др. (1997), „Discovery of Interstellar Hydrogen Fluoride“, Astrophysical Journal Letters, 488 (2): L141–L144, arXiv:astro-ph/9708013, Bibcode:1997ApJ...488L.141N, doi:10.1086/310942, S2CID 14166201
  41. ↑ Wyrowski, F.; и др. (2009), „First interstellar detection of OH+“, Astronomy & Astrophysics, 518: A26, arXiv:1004.2627, Bibcode:2010A&A...518A..26W, doi:10.1051/0004-6361/201014364, S2CID 119265403
  42. ↑ Meyer, D. M.; Roth, K. C. (1991), „Discovery of interstellar NH“, Astrophysical Journal Letters, 376: L49–L52, Bibcode:1991ApJ...376L..49M, doi:10.1086/186100
  43. ↑ Wagenblast, R.; и др. (January 1993), „On the origin of NH in diffuse interstellar clouds“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 260 (2): 420–424, Bibcode:1993MNRAS.260..420W, doi:10.1093/mnras/260.2.420
  44. ↑ Astronomers Detect Molecular Nitrogen Outside Solar System, Space Daily, June 9, 2004, Посетено на 2010-06-25
  45. ↑ Knauth, D. C; и др. (2004), „The interstellar N2 abundance towards HD 124314 from far-ultraviolet observations“, Nature, 429 (6992): 636–638, Bibcode:2004Natur.429..636K, doi:10.1038/nature02614, PMID 15190346, S2CID 4302582
  46. ↑ McGonagle, D.; и др. (1990), „Detection of nitric oxide in the dark cloud L134N“, Astrophysical Journal, Part 1, 359 (1 Pt 1): 121–124, Bibcode:1990ApJ...359..121M, doi:10.1086/169040, PMID 11538685
  47. ↑ Staff writers (March 27, 2007), Elusive oxygen molecule finally discovered in interstellar space, Physorg.com, Посетено на 2007-04-02
  48. ↑ Turner, B. E.; Bally, John (1987). „Detection of interstellar PN - the first identified phosphorus compound in the interstellar medium“. The Astrophysical Journal. 321: L75. Bibcode:1987ApJ...321L..75T. doi:10.1086/185009.
  49. ↑ Ziurys, L. M. (1987), „Detection of interstellar PN - The first phosphorus-bearing species observed in molecular clouds“, Astrophysical Journal Letters, 321 (1 Pt 2): L81–L85, Bibcode:1987ApJ...321L..81Z, doi:10.1086/185010, PMID 11542218
  50. ↑ Tenenbaum, E. D.; Woolf, N. J.; Ziurys, L. M. (2007), „Identification of phosphorus monoxide (X 2 Pi r) in VY Canis Majoris: Detection of the first PO bond in space“, Astrophysical Journal Letters, 666 (1): L29–L32, Bibcode:2007ApJ...666L..29T, doi:10.1086/521361
  51. ↑ Yamamura, S. T.; Kawaguchi, K.; Ridgway, S. T. (2000), „Identification of SH v=1 Ro-vibrational Lines in R Andromedae“, The Astrophysical Journal, 528 (1): L33–L36, arXiv:astro-ph/9911080, Bibcode:2000ApJ...528L..33Y, doi:10.1086/312420, PMID 10587489, S2CID 32928458
  52. ↑ Menten, K. M.; и др. (2011), „Submillimeter Absorption from SH+, a New Widespread Interstellar Radical, 13CH+ and HCl“, Astronomy & Astrophysics, 525: A77, arXiv:1009.2825, Bibcode:2011A&A...525A..77M, doi:10.1051/0004-6361/201014363, S2CID 119281811, Архивирано од изворникот на 2011-07-19, Посетено на 2010-12-03.
  53. ↑ 53,0 53,1 Pascoli, G.; Comeau, M. (1995), „Silicon Carbide in Circumstellar Environment“, Astrophysics and Space Science, 226 (1): 149–163, Bibcode:1995Ap&SS.226..149P, doi:10.1007/BF00626907, S2CID 121702812
  54. ↑ Turner, B. E. (1992). „Detection of SiN in IRC + 10216“. The Astrophysical Journal. 388: L35. Bibcode:1992ApJ...388L..35T. doi:10.1086/186324.
  55. ↑ 55,0 55,1 Kamiński, T.; и др. (2013), „Pure rotational spectra of TiO and TiO2 in VY Canis Majoris“, Astronomy and Astrophysics, 551: A113, arXiv:1301.4344, Bibcode:2013A&A...551A.113K, doi:10.1051/0004-6361/201220290, S2CID 59038056
  56. ↑ 56,0 56,1 Oka, Takeshi (2006), „Interstellar H3+“, Proceedings of the National Academy of Sciences, 103 (33): 12235–12242, Bibcode:2006PNAS..10312235O, doi:10.1073/pnas.0601242103, PMC 1567864, PMID 16894171
  57. ↑ 57,0 57,1 Geballe, T. R.; Oka, T. (1996), „Detection of H3+ in Interstellar Space“, Nature, 384 (6607): 334–335, Bibcode:1996Natur.384..334G, doi:10.1038/384334a0, PMID 8934516, S2CID 4370842
  58. ↑ Tenenbaum, E. D.; Ziurys, L. M. (2010), „Exotic Metal Molecules in Oxygen-rich Envelopes: Detection of AlOH (X1Σ+) in VY Canis Majoris“, Astrophysical Journal, 712 (1): L93–L97, Bibcode:2010ApJ...712L..93T, doi:10.1088/2041-8205/712/1/L93
  59. ↑ Hinkle, K. W; Keady, J. J; Bernath, P. F (1988). „Detection of C3 in the Circumstellar Shell of IRC+10216“. Science. 241 (4871): 1319–22. Bibcode:1988Sci...241.1319H. doi:10.1126/science.241.4871.1319. PMID 17828935. S2CID 40349500.
  60. ↑ Maier, John P; Lakin, Nicholas M; Walker, Gordon A. H; Bohlender, David A (2001). „Detection of C3 in Diffuse Interstellar Clouds“. The Astrophysical Journal. 553 (1): 267–273. arXiv:astro-ph/0102449. Bibcode:2001ApJ...553..267M. doi:10.1086/320668. S2CID 14404584.
  61. ↑ Anderson, J. K.; и др. (2014), „Detection of CCN (X2Πr) in IRC+10216: Constraining Carbon-chain Chemistry“, Astrophysical Journal, 795 (1): L1, Bibcode:2014ApJ...795L...1A, doi:10.1088/2041-8205/795/1/L1
  62. ↑ Ohishi, Masatoshi, Masatoshi; и др. (1991), „Detection of a new carbon-chain molecule, CCO“, Astrophysical Journal Letters, 380: L39–L42, Bibcode:1991ApJ...380L..39O, doi:10.1086/186168, PMID 11538087
  63. ↑ 63,0 63,1 Irvine, William M.; и др. (1988), „Newly detected molecules in dense interstellar clouds“, Astrophysical Letters and Communications, 26: 167–180, Bibcode:1988ApL&C..26..167I, PMID 11538461
  64. ↑ Halfen, D. T.; Clouthier, D. J.; Ziurys, L. M. (2008), „Detection of the CCP Radical (X 2Πr) in IRC +10216: A New Interstellar Phosphorus-containing Species“, Astrophysical Journal, 677 (2): L101–L104, Bibcode:2008ApJ...677L.101H, doi:10.1086/588024
  65. ↑ Whittet, Douglas C. B.; Walker, H. J. (1991), „On the occurrence of carbon dioxide in interstellar grain mantles and ion-molecule chemistry“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 252: 63–67, Bibcode:1991MNRAS.252...63W, doi:10.1093/mnras/252.1.63
  66. ↑ Cernicharo, J.; Velilla-Prieto, L.; Agúndez, M.; Pardo, J. R.; Fonfría, J. P.; Quintana-Lacaci, G.; Cabezas, C.; Bermúdez, C.; Guélin, M. (2019). „Discovery of the first Ca-bearing molecule in space: CaNC“. Astronomy & Astrophysics. 627: L4. arXiv:1906.09352. Bibcode:2019A&A...627L...4C. doi:10.1051/0004-6361/201936040. PMC 6640036. PMID 31327871.
  67. ↑ Zack, L. N.; Halfen, D. T.; Ziurys, L. M. (June 2011), „Detection of FeCN (X 4Δi) in IRC+10216: A New Interstellar Molecule“, The Astrophysical Journal Letters, 733 (2): L36, Bibcode:2011ApJ...733L..36Z, doi:10.1088/2041-8205/733/2/L36
  68. ↑ Hollis, J. M.; Jewell, P. R.; Lovas, F. J. (1995), „Confirmation of interstellar methylene“, Astrophysical Journal, Part 1, 438: 259–264, Bibcode:1995ApJ...438..259H, doi:10.1086/175070
  69. ↑ Lis, D. C.; и др. (2010-10-01), „Herschel/HIFI discovery of interstellar chloronium (H2Cl+)“, Astronomy & Astrophysics, 521: L9, arXiv:1007.1461, Bibcode:2010A&A...521L...9L, doi:10.1051/0004-6361/201014959, S2CID 43898052.
  70. ↑ „Europe's space telescope ISO finds water in distant places“, XMM-Newton Press Release: 12, April 29, 1997, Bibcode:1997xmm..pres...12., Архивирано од изворникот на December 22, 2006, Посетено на 2007-02-08
  71. ↑ Ossenkopf, V.; и др. (2010), „Detection of interstellar oxidaniumyl: Abundant H2O+ towards the star-forming regions DR21, Sgr B2, and NGC6334“, Astronomy & Astrophysics, 518: L111, arXiv:1005.2521, Bibcode:2010A&A...518L.111O, doi:10.1051/0004-6361/201014577, S2CID 85444481.
  72. ↑ Parise, B.; Bergman, P.; Du, F. (2012), „Detection of the hydroperoxyl radical HO2 toward ρ Ophiuchi A. Additional constraints on the water chemical network“, Astronomy & Astrophysics Letters, 541: L11–L14, arXiv:1205.0361, Bibcode:2012A&A...541L..11P, doi:10.1051/0004-6361/201219379, S2CID 40297948
  73. ↑ Snyder, L. E.; Buhl, D. (1971), „Observations of Radio Emission from Interstellar Hydrogen Cyanide“, Astrophysical Journal, 163: L47–L52, Bibcode:1971ApJ...163L..47S, doi:10.1086/180664
  74. ↑ Schilke, P.; Benford, D. J.; Hunter, T. R.; Lis, D. C., Phillips, T. G.; Phillips, T. G. (2001), „A Line Survey of Orion-KL from 607 to 725 GHz“, Astrophysical Journal Supplement Series, 132 (2): 281–364, Bibcode:2001ApJS..132..281S, doi:10.1086/318951
  75. ↑ Schilke, P.; Comito, C.; Thorwirth, S. (2003), „First Detection of Vibrationally Excited HNC in Space“, The Astrophysical Journal, 582 (2): L101–L104, Bibcode:2003ApJ...582L.101S, doi:10.1086/367628
  76. ↑ 76,0 76,1 Schenewerk, M. S.; Snyder, L. E.; Hjalmarson, A. (1986), „Interstellar HCO - Detection of the missing 3 millimeter quartet“, Astrophysical Journal Letters, 303: L71–L74, Bibcode:1986ApJ...303L..71S, doi:10.1086/184655
  77. ↑ 77,0 77,1 77,2 77,3 Kawaguchi, Kentarou; и др. (1994), „Detection of a new molecular ion HC3NH(+) in TMC-1“, Astrophysical Journal, 420: L95, Bibcode:1994ApJ...420L..95K, doi:10.1086/187171
  78. ↑ Agúndez, M.; Cernicharo, J.; Guélin, M. (2007), „Discovery of Phosphaethyne (HCP) in Space: Phosphorus Chemistry in Circumstellar Envelopes“, The Astrophysical Journal, 662 (2): L91, Bibcode:2007ApJ...662L..91A, doi:10.1086/519561, hdl:10261/191973
  79. ↑ 79,0 79,1 Agúndez, M; Marcelino, N; Cernicharo, J; Tafalla, M (2018). „Detection of interstellar HCS and its metastable isomer HSC: New pieces in the puzzle of sulfur chemistry“. Astronomy & Astrophysics. 611: L1. arXiv:1802.09401. Bibcode:2018A&A...611L...1A. doi:10.1051/0004-6361/201832743. PMC 6031296. PMID 29983448.
  80. ↑ Womack, M.; Ziurys, L. M.; Wyckoff, S. (1992), „A survey of N2H(+) in dense clouds - Implications for interstellar nitrogen and ion-molecule chemistry“, Astrophysical Journal, Part 1, 387: 417–429, Bibcode:1992ApJ...387..417W, doi:10.1086/171094
  81. ↑ Hollis, J. M.; и др. (1991), „Interstellar HNO: Confirming the Identification - Atoms, ions and molecules: New results in spectral line astrophysics“, Atoms, 16: 407–412, Bibcode:1991ASPC...16..407H
  82. ↑ van Dishoeck, Ewine F.; и др. (1993), „Detection of the Interstellar NH 2 Radical“, Astrophysical Journal Letters, 416: L83–L86, Bibcode:1993ApJ...416L..83V, doi:10.1086/187076, hdl:1887/2194
  83. ↑ Ziurys, L. M.; и др. (1994), „Detection of interstellar N2O: A new molecule containing an N-O bond“, Astrophysical Journal Letters, 436: L181–L184, Bibcode:1994ApJ...436L.181Z, doi:10.1086/187662
  84. ↑ Hollis, J. M.; Rhodes, P. J. (November 1, 1982), „Detection of interstellar sodium hydroxide in self-absorption toward the galactic center“, Astrophysical Journal Letters, 262: L1–L5, Bibcode:1982ApJ...262L...1H, doi:10.1086/183900
  85. ↑ Goldsmith, P. F.; Linke, R. A. (1981), „A study of interstellar carbonyl sulfide“, Astrophysical Journal, Part 1, 245: 482–494, Bibcode:1981ApJ...245..482G, doi:10.1086/158824
  86. ↑ Phillips, T. G.; Knapp, G. R. (1980), „Interstellar Ozone“, American Astronomical Society Bulletin, 12: 440, Bibcode:1980BAAS...12..440P
  87. ↑ 87,0 87,1 Johansson, L. E. B.; и др. (1984), „Spectral scan of Orion A and IRC+10216 from 72 to 91 GHz“, Astronomy and Astrophysics, 130 (2): 227–256, Bibcode:1984A&A...130..227J
  88. ↑ Cernicharo, José; и др. (2015), „Discovery of SiCSi in IRC+10216: a Missing Link Between Gas and Dust Carriers OF Si–C Bonds“, Astrophysical Journal Letters, 806 (1): L3, arXiv:1505.01633, Bibcode:2015ApJ...806L...3C, doi:10.1088/2041-8205/806/1/L3, PMC 4693961, PMID 26722621
  89. ↑ Guélin, M.; и др. (2004), „Astronomical detection of the free radical SiCN“, Astronomy and Astrophysics, 363: L9–L12, Bibcode:2000A&A...363L...9G
  90. ↑ Guélin, M.; и др. (2004), „Detection of the SiNC radical in IRC+10216“, Astronomy and Astrophysics, 426 (2): L49–L52, Bibcode:2004A&A...426L..49G, doi:10.1051/0004-6361:200400074
  91. ↑ 91,0 91,1 Snyder, Lewis E.; и др. (1999), „Microwave Detection of Interstellar Formaldehyde“, Physical Review Letters, 61 (2): 77–115, Bibcode:1969PhRvL..22..679S, doi:10.1103/PhysRevLett.22.679
  92. ↑ Feuchtgruber, H.; и др. (June 2000), „Detection of Interstellar CH3“, The Astrophysical Journal, 535 (2): L111–L114, arXiv:astro-ph/0005273, Bibcode:2000ApJ...535L.111F, doi:10.1086/312711, PMID 10835311, S2CID 9194055
  93. ↑ 93,0 93,1 Irvine, W. M.; и др. (1984), „Confirmation of the Existence of Two New Interstellar Molecules: C3H and C3O“, Bulletin of the American Astronomical Society, 16: 877, Bibcode:1984BAAS...16..877I
  94. ↑ Pety, J.; и др. (2012), „The IRAM-30 m line survey of the Horsehead PDR. II. First detection of the l-C3MH+ hydrocarbon cation“, Astronomy & Astrophysics, 548: A68, arXiv:1210.8178, Bibcode:2012A&A...548A..68P, doi:10.1051/0004-6361/201220062, S2CID 56425162
  95. ↑ Mangum, J. G.; Wootten, A. (1990), „Observations of the cyclic C3H radical in the interstellar medium“, Astronomy and Astrophysics, 239: 319–325, Bibcode:1990A&A...239..319M
  96. ↑ Bell, M. B.; Matthews, H. E. (1995), „Detection of C3N in the spiral arm gas clouds in the direction of Cassiopeia A“, Astrophysical Journal, Part 1, 438: 223–225, Bibcode:1995ApJ...438..223B, doi:10.1086/175066
  97. ↑ Thaddeus, P.; и др. (2008), „Laboratory and Astronomical Detection of the Negative Molecular Ion C3N-“, The Astrophysical Journal, 677 (2): 1132–1139, Bibcode:2008ApJ...677.1132T, doi:10.1086/528947
  98. ↑ Wootten, Alwyn; и др. (1991), „Detection of interstellar H3O(+) - A confirming line“, Astrophysical Journal Letters, 380: L79–L83, Bibcode:1991ApJ...380L..79W, doi:10.1086/186178
  99. ↑ Ridgway, S. T.; и др. (1976), „Circumstellar acetylene in the infrared spectrum of IRC+10216“, Nature, 264 (5584): 345, 346, Bibcode:1976Natur.264..345R, doi:10.1038/264345a0, S2CID 4181772
  100. ↑ Ohishi, Masatoshi; и др. (1994), „Detection of a new interstellar molecule, H2CN“, Astrophysical Journal Letters, 427 (1): L51–L54, Bibcode:1994ApJ...427L..51O, doi:10.1086/187362, PMID 11539493
  101. ↑ Cabezas, C.; Agúndez, M.; Marcelino, N.; Tercero, B.; Cuadrado, S.; Cernicharo, J. (October 2021). „Interstellar detection of the simplest aminocarbyne H2NC: an ignored but abundant molecule“. Astronomy & Astrophysics. 654: A45. arXiv:2107.08389. Bibcode:2021A&A...654A..45C. doi:10.1051/0004-6361/202141491.
  102. ↑ Minh, Y. C.; Irvine, W. M.; Brewer, M. K. (1991), „H2CS abundances and ortho-to-para ratios in interstellar clouds“, Astronomy and Astrophysics, 244: 181–189, Bibcode:1991A&A...244..181M, PMID 11538284
  103. ↑ Guelin, M.; Cernicharo, J. (1991), „Astronomical detection of the HCCN radical - Toward a new family of carbon-chain molecules?“, Astronomy and Astrophysics, 244: L21–L24, Bibcode:1991A&A...244L..21G
  104. ↑ Agúndez, M.; и др. (2015), „Discovery of interstellar ketenyl (HCCO), a surprisingly abundant radical“, Astronomy and Astrophysics, 577: L5, arXiv:1504.05721, Bibcode:2015A&A...577L...5A, doi:10.1051/0004-6361/201526317, PMC 4693959, PMID 26722130
  105. ↑ Minh, Y. C.; Irvine, W. M.; Ziurys, L. M. (1988), „Observations of interstellar HOCO(+) - Abundance enhancements toward the Galactic center“, Astrophysical Journal, Part 1, 334 (1): 175–181, Bibcode:1988ApJ...334..175M, doi:10.1086/166827, PMID 11538465
  106. ↑ Marcelino, Núria; и др. (2009), „Discovery of fulminic acid, HCNO, in dark clouds“, Astrophysical Journal, 690 (1): L27–L30, arXiv:0811.2679, Bibcode:2009ApJ...690L..27M, doi:10.1088/0004-637X/690/1/L27, S2CID 16009836
  107. ↑ Brünken, S.; и др. (2010-07-22), „Interstellar HOCN in the Galactic center region“, Astronomy & Astrophysics, 516: A109, arXiv:1005.2489, Bibcode:2010A&A...516A.109B, doi:10.1051/0004-6361/200912456, S2CID 55371600
  108. ↑ Agúndez, M; Marcelino, N; Cernicharo, J (2018). „Discovery of Interstellar Isocyanogen (CNCN): Further Evidence that Dicyanopolyynes Are Abundant in Space“. The Astrophysical Journal. 861 (2): L22. arXiv:1806.10328. Bibcode:2018ApJ...861L..22A. doi:10.3847/2041-8213/aad089. PMC 6120679. PMID 30186588.
  109. ↑ Bergman; Parise; Liseau; Larsson; Olofsson; Menten; Güsten (2011), „Detection of interstellar hydrogen peroxide“, Astronomy & Astrophysics, 531: L8, arXiv:1105.5799, Bibcode:2011A&A...531L...8B, doi:10.1051/0004-6361/201117170, S2CID 54611741.
  110. ↑ Rivilla, V. M.; Jiménez-Serra, I.; García De La Concepción, J.; Martín-Pintado, J.; Colzi, L.; Rodríguez-Almeida, L. F.; Tercero, B.; Rico-Villas, F.; Zeng, S.; Martín, S.; Requena-Torres, M. A.; De Vicente, P. (2021). „Detection of the cyanomidyl radical (HNCN): A new interstellar species with the NCN backbone“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 506 (1): L79–L84. arXiv:2106.09652. Bibcode:2021MNRAS.506L..79R. doi:10.1093/mnrasl/slab074.
  111. ↑ Frerking, M. A.; Linke, R. A.; Thaddeus, P. (1979), „Interstellar isothiocyanic acid“, Astrophysical Journal Letters, 234: L143–L145, Bibcode:1979ApJ...234L.143F, doi:10.1086/183126
  112. ↑ Nguyen-Q-Rieu; Graham, D.; Bujarrabal, V. (1984), „Ammonia and cyanotriacetylene in the envelopes of CRL 2688 and IRC + 10216“, Astronomy and Astrophysics, 138 (1): L5–L8, Bibcode:1984A&A...138L...5N
  113. ↑ Halfen, D. T.; и др. (September 2009), „Detection of a New Interstellar Molecule: Thiocyanic Acid HSCN“, The Astrophysical Journal Letters, 702 (2): L124–L127, Bibcode:2009ApJ...702L.124H, doi:10.1088/0004-637X/702/2/L124
  114. ↑ Cabezas, C.; и др. (2013), „Laboratory and Astronomical Discovery of Hydromagnesium Isocyanide“, Astrophysical Journal, 775 (2): 133, arXiv:1309.0371, Bibcode:2013ApJ...775..133C, doi:10.1088/0004-637X/775/2/133, S2CID 118694017
  115. ↑ Coutens, A.; Ligterink, N. F. W.; Loison, J.-C.; Wakelam, V.; Calcutt, H.; Drozdovskaya, M. N.; Jørgensen, J. K.; Müller, H. S. P.; Van Dishoeck, E. F.; Wampfler, S. F. (2019). „The ALMA-PILS survey: First detection of nitrous acid (HONO) in the interstellar medium“. Astronomy & Astrophysics. 623: L13. arXiv:1903.03378. Bibcode:2019A&A...623L..13C. doi:10.1051/0004-6361/201935040. S2CID 119274002.
  116. ↑ Butterworth, Anna L.; и др. (2004), „Combined element (H and C) stable isotope ratios of methane in carbonaceous chondrites“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 347 (3): 807–812, Bibcode:2004MNRAS.347..807B, doi:10.1111/j.1365-2966.2004.07251.x

Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „glyconitrile“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „cam15“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „Berne2012“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „bernath89“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj376l“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „precursors“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj552f“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj334i“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj479“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj471“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „aaa61“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „aaa81“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj386“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj552l“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj201“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj675“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj279“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj643hl“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj643hr“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj632“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj234l“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „Cernicharo_546“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj335“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „rnao011001“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „boaas29“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj198“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj652“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „acetic_acid“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „glycolaldehyde“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „aj637“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „aaa317“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „aaa482“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „aj643“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj191“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj196“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „aaa309“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj664b“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj664r“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „bell_483“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj219“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj665“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj578“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „arxiv4694“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „aaa430“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „pass50“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „ajss70“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj659“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj225“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj571“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „aaa403“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj362“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „aaa253“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj627“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj593“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj619s“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apjl624“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apjl685“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „arxiv1005.4388“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „GuelinEtAl98“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „HollisEtAl2002“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „Hollis“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „FuchsEtAl2005“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „AgúndezEtAl2008“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „science20100722“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „Foing1994“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „García-HernándezEtAl2011“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „McGuireEtAl2012“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „CernicharoEtAl2012“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „LoomisEtAl13“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „ZaleskiEtAl2013“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj244“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „TerceroEtAl2013“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „CernicharoEtAl2013“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „DomenechEtAl2013“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „GuptaEtAl2013“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „RemijanEtAl2014“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „KolesnikovaEtAl2014“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „Agundez+2014“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „aanda579“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apj812“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „1971ApJ...163L..41Z“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „science352“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „benzonitrile“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „methoxymethanol“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „hc5o“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „hc4nc“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „propargyl_cyanide“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „hydroxylamine“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „apponi2006“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „Ligterink2020“ определена во <references> не се користи во претходен текст..
Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „melosso2020“ определена во <references> не се користи во претходен текст..

Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „Zeng2021“ определена во <references> не се користи во претходен текст..

Белешки

Надворешни врски


Грешка во наводот: Има ознаки <ref> за група именувана како „note“, но нема соодветна ознака <references group="note"/>.

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Список_на_меѓуѕвездени_и_околуѕвездени_молекули&oldid=4713771“