Бутан (гас)

Скелетна формула на бутанот.

Просторен модел на бутанот.

Бутанот, исто така познат и како n-бутан, е неразгранет алкан со четири јаглеродни атоми. Неговата хемиска формула е CH₃CH₂CH₂CH₃. Зборот бутан се користи и како збирен поим за n-бутан заедно со својот единствен изомер - изобутан (нарекуван и метилпропан) кој има формула CH(CH₃)₃.

Бутанските гасови се високо запаливи, безбојни и безмирисни, и можат лесно да се втечнат. Името бутан доаѓа од зборовите бут- (од бутерна киселина) и карактеристичната наставка за сите алкани, -ан.

• Структурни формули на двата изомери на бутанот
• 
  n-бутан
• 
  Изобутан

Реакции и употреба

Во услови на изобилство од кислород, бутанот согорува и дава јаглерод диоксид и водна пареа; а кога кислородот е во ограничени количини, може да се формира и јаглерод моноксид.

2 C₄H₁₀ + 13 O₂ → 8 CO₂ + 10 H₂O

n-бутанот е основен супстрат за Ду Понтовиот каталитички процес за подготовка на малеичен анхидрид:

2 CH₃CH₂CH₂CH₃ + 7 O₂ → 2 C₂H₂(CO)₂O + 8 H₂O

n-бутанот, како и сите други јаглеводороди, подлежи на слободна радикалска хлоринација при што се добиваат 1-хлоро и 2-хлоробутани, како и некои други високохлорирани деривати.

Бутанскиот гас се продава во боци како гориво за готвење и кампување. Кога ќе се помеша со пропан или други јаглеводороди, тој се нарекува и втечнат петролејски гас (Liquified petroleum gas, LPG). Тој исто така се употребува и како состојка во бензинот, во запалките за цигари, како и во дезодорансите.

Многу чистите форми на бутанот, особено изобутанот, може да се користат како гасови за ладење во ладилниците, со што ги заменуваат многу штетните за озонската обвивка халометани.