Авион

првиот лет 1903 година

Авион е летечка направа со крила и мотор. Првиот авион, наречен „Флаер“, е измислен во САД од страна на браќата Орвил и Вилберт Рајт. Првиот документиран полет е направен на 17 декември 1903 година и траел 12 секунди. Тој ден се напревени вкупно четири летови од кои најдолгиот треал 59 секунди и биле прелетани 279 метри. Веќе во 1905 година е изведен првиот контролиран лет од страна на „Флеар 3“.

Во Првата светска војна, авионите почнале да се користат како оружје. Најпознат пилот, со најмногу победи, од тоа е време е германецот Манфред Вон Рихтофен, попознат како „Црвениот Барон“. Помеѓу двете светски војни дошло до забрзан развој на авионите. Во 1919 година, Алкок и Браун го прелетале Атланскиот океан, а во 1927 година Чарлс Линдберг сам го прелетал истото растојание. Истата година биле воведени редовни летови помеѓу САД и Канада, а во 1930 година почнал и развојот на млазниот мотор, кој започнува сериски да се вградува во авионите на почетокот на Втората светска војна. Авионите се користат и за комерцијални цели, како за превоз на патници така и за превоз на товар.

Типови авиони

Модерните авиони денес можат да летат со брзина од над 800 км/ч, а во зависност од типот, полетуваат со брзина од 130 до 290 км/ч.

Постојат неколку типови авиони:

• мали авиони за тренинг и рекреација се до големи патнички;
• транспортни цивилни и воени авиони;
• авиони чиј крила се собираат кога се на земја (фиксни неподвижни во лет) поради полесен транспорт или сместување на поголем број авиони на носачите на авиони;
• авиони со променлива геометрија на крила. Овие авиони кога ќе ја постигнат оптималната брзина и висина при летање ги „повлекуват“ крилата кон трупот, со тоа се намалува нивниот распон.

Едни од најпознатите авиони во светот се : Боинг 727, Боинг 737, Боинг 747, Боинг 777, Ербас А320, Ербас А330, Ербас А340, Локид Л1011 ,МекДонел Даглас МД82, АТР72, Цесна 172 и др.

• 
  Илјушин Ил 96
• Јаковлев МС 21
• 
  Сухој Суперџет 100

Фабрики за авиони

Најголеми и најпознати фабрики за изработка на авиони се „Боинг“ (Boeing) и „Ербас“ (Airbus). Постојат и други фабрики, како „Фокер“, „Даглас“, „АТР“, „Сааб“ итн., но првите две се со најголем број на продадени авиони. „Боинг“ е првиот произведувач на авиони, а седиштето му е во САД. Во минатото, „Боинг“ бил производител на најголемиот патнички авион во светот „Боинг 747“, познат како „Џамбо Џет“. „Боинг“ е водечки производител според бројот на продадени авиони, а нивниот најпопуларен авион „Боинг 737“ е продаден во повеќе примероци отколку сите продадени авиони од компанијата „Ербас“.

„Ербас“ е произведувач на авиони од Европската унија, а акциите на компанијата се сопственост на повеќе фирми од ЕУ. „Ербас“ е компанија која го изработила најголемиот патнички авион во светот - „Airbus А380 Super Jumbo“. Станува збор за авион кој има две „палуби“ по целата должина на трупот и е во состојба да прими преку 550 патници.

Авионот како тема во уметноста и во популарната култура

Авионот како тема во книжевноста

• „Ирски авијатичар ја предвидува својата смрт“ (An Irish Airman Foresees his Death) - песна на ирскиот поет Вилијам Батлер Јејтс.
• „Хартиено авионче“ - кус расказ на македонскиот писател Драган Георгиевски од 2013 година.
• „Авионот на заспаната убавица“ - расказ на колумбискиот писател Габриел Гарсија Маркес

Авионот како тема во музиката

• „Авионот на Џонсонови“ (Johnson's Aeroplane) - песна на австралиската поп-рок група „Инексес“ (INXS) од 1984 година.
• „ДЦ-10“ (DC-10) - песна на швајцарската панк-рок група „Клинекс/ЛиЛиПУТ“ (Kleenex/LiLiPUT).
• „Во авионот над морето“ (In The Aeroplane Over The Sea) - албум на американска рок-група „Њутрал милк хотел“ (Neutral Milk Hotel) од 1998 година.
• „Собори го авионот“ (Hit the plane down) - албум на американската рок-група „Пејвмент“ (Pavement) од 1994 година.
• „Авиону ќе ти ги скршам крилата“ (Avionu slomiću ti krila) - песна на српската рок-група „Рибља чорба“ (Riblja Čorba).
• „Бев пилот-камиказа“ (I Was a Kamikaze Pilot) - песна на австралиската рок-група „Худу Гурус“ (Hoodoo Gurus) од 1984 година.
• „Приватен авион“ (Private Plane) - песна на американската рок-група „Хускер Ду“ (Hüsker Dü) од 1985 година.