Тигрињски јазик: Разлика помеѓу преработките

Тигриња
	ትግርኛ tigriññā
Изговор	/tɨɡrɨɲa/
Застапен во	Еритреја, Етиопија
Подрачје	Еритреја, Етиопија
Народ	Тигрињи
Говорници	9 милиони (2011–2012)
Јазично семејство	афроазиско семитски јужни етиопски северни гиз тигриња; ; ; ; ; ;
Писмо	етиопско писмо
Статус
Службен во	Еритреја
Признаен како малцински во	Етиопија
Јазични кодови
ISO 639-1	ti
ISO 639-2	tir
ISO 639-3	tir
Белешка: Оваа статија содржи МФА-фонетски знаци во Уникод.

Интерактивен преглед на историјата

[проверена преработка]

← Постаро уредување Поново уредување →

Избришана содржина Додадена содржина

НагледноВикитекст

Во редови

Преработка од 15:12, 9 јуни 2020

Тигриња (ትግርኛ, /tigriññā/) е семитски јазик, дел од групата на северноетиопски семитски јазици. Јазикот е мајчин јазик на народот Тигрињајци, кои живеат во Етиопија и Еритреја. Во Еритреја тигриња е најголемиот јазик во државата, а воедно и службен јазик на Еритреја. Во Етиопија јазикот се зборува во Тиграјскиот регион.^[1]

Номенклатура

Нема сеопфатно име за луѓето кои збориваат тигриња (односно сеопфатно месно име). Во Етиопија се користи следната номенклатура: tigrāwāy (за маж), tigrāweytī (за жена), tigrāwōt или tegaru (множина). Во Еритреја службено народот е познат како Bihére-Tigrigna („нациоја Тигриња“).

Распоространетост

Тигриња е најголемиот јазик во Еритреја, и четврт најголем јазик во Етиопија. Јазикот го зборуваат и припадниците на тигрињската емиграција во Судан, Саудиска Арабија, Израел, Германија, Италија, Шведска, САД, Австралија и Канада.

Дијалекти

Дијалектите на тигриња се разликуваат еден од друг на лексичко, фонолошко и граматичко ниво.^[2] Се смета дека ниту еден дијалект не е земен како стандардна форма на тигриња.

Гласови

**Самогласки**
	Предни	Централни	Задни
Високи	i	ə [ɨ]	u
Средни	e	ä [ɐ]	o
Ниски		a

**Согласки**
		Билабијално/ лабиодентални	Дентални	Посталвеоларни/ непчани	Меконепчани		Фарингални	Глотални
		Билабијално/ лабиодентални	Дентални	Посталвеоларни/ непчани	Чисти	Лабијализирани	Фарингални	Глотални
Експлозивни и африкативни	Беззвучни	p	t	č [ʧ]	k	kʷ		’ [ʔ]
	Звучни	b	d	ǧ [ʤ]	g	g
	Ејективни	p'	t'	č' [ʧ']	k'	kʷ'
Фрикативни	Беззвучни	f	s	š [ʃ]	(x)	(xʷ)	ḥ [ħ]	h
	Звучни	(v)	z	ž [ʒ]			‘ [ʕ]
	Ејективни		s'		(x')	(xʷ')
Носни		m	n	ñ [ɲ]
Апроксимантни			l	y [j]		w
Вевни			r

Писмо

Јазикот се пишува со етиопското писмо. Ова писмо првично се развило за потребите на јазикот гиз. Ова писмо е абугида, каде секој карактер има согласка и самогласка. Карактерите се подредуваат во зависност од комбинацијата.^[3]

**Тигрињско (етиопско) писмо**
	ä	u	i	a	e	(ə)	o	wä	wi	wa	we	wə
h	ሀ	ሁ	ሂ	ሃ	ሄ	ህ	ሆ
l	ለ	ሉ	ሊ	ላ	ሌ	ል	ሎ
ḥ	ሐ	ሑ	ሒ	ሓ	ሔ	ሕ	ሖ
m	መ	ሙ	ሚ	ማ	ሜ	ም	ሞ
ś	ሠ	ሡ	ሢ	ሣ	ሤ	ሥ	ሦ
r	ረ	ሩ	ሪ	ራ	ሬ	ር	ሮ
s	ሰ	ሱ	ሲ	ሳ	ሴ	ስ	ሶ
š	ሸ	ሹ	ሺ	ሻ	ሼ	ሽ	ሾ
ḳ	ቀ	ቁ	ቂ	ቃ	ቄ	ቅ	ቆ	ቈ	ቊ	ቋ	ቌ	ቍ
ḳʰ	ቐ	ቑ	ቒ	ቓ	ቔ	ቕ	ቖ	ቘ	ቚ	ቛ	ቜ	ቝ
b	በ	ቡ	ቢ	ባ	ቤ	ብ	ቦ
v	ቨ	ቩ	ቪ	ቫ	ቬ	ቭ	ቮ
t	ተ	ቱ	ቲ	ታ	ቴ	ት	ቶ
č	ቸ	ቹ	ቺ	ቻ	ቼ	ች	ቾ
ḫ	ኀ	ኁ	ኂ	ኃ	ኄ	ኅ	ኆ	ኈ	ኊ	ኋ	ኌ	ኍ
n	ነ	ኑ	ኒ	ና	ኔ	ን	ኖ
ñ	ኘ	ኙ	ኚ	ኛ	ኜ	ኝ	ኞ
ʾ	አ	ኡ	ኢ	ኣ	ኤ	እ	ኦ
k	ከ	ኩ	ኪ	ካ	ኬ	ክ	ኮ	ኰ	ኲ	ኳ	ኴ	ኵ
x	ኸ	ኹ	ኺ	ኻ	ኼ	ኽ	ኾ	ዀ	ዂ	ዃ	ዄ	ዅ
w	ወ	ዉ	ዊ	ዋ	ዌ	ው	ዎ
ʿ	ዐ	ዑ	ዒ	ዓ	ዔ	ዕ	ዖ
z	ዘ	ዙ	ዚ	ዛ	ዜ	ዝ	ዞ
ž	ዠ	ዡ	ዢ	ዣ	ዤ	ዥ	ዦ
y	የ	ዩ	ዪ	ያ	ዬ	ይ	ዮ
d	ደ	ዱ	ዲ	ዳ	ዴ	ድ	ዶ
ǧ	ጀ	ጁ	ጂ	ጃ	ጄ	ጅ	ጆ
g	ገ	ጉ	ጊ	ጋ	ጌ	ግ	ጎ	ጐ	ጒ	ጓ	ጔ	ጕ
ṭ	ጠ	ጡ	ጢ	ጣ	ጤ	ጥ	ጦ
č̣	ጨ	ጩ	ጪ	ጫ	ጬ	ጭ	ጮ
p̣	ጰ	ጱ	ጲ	ጳ	ጴ	ጵ	ጶ
ṣ	ጸ	ጹ	ጺ	ጻ	ጼ	ጽ	ጾ
ṣ́	ፀ	ፁ	ፂ	ፃ	ፄ	ፅ	ፆ
f	ፈ	ፉ	ፊ	ፋ	ፌ	ፍ	ፎ
p	ፐ	ፑ	ፒ	ፓ	ፔ	ፕ	ፖ
	ä	u	i	a	e	(ə)	o	wä	wi	wa	we	wə

Наводи

↑ „Tigrinya language“. Encyclopaedia Britannica.
↑ Leslau, Wolf (1941) Documents Tigrigna (Éthiopien Septentrional): Grammaire et Textes. Paris: Librairie C. Klincksieck.
↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име ReferenceA.

Надворешни врски

Оваа статија семитски јазик е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите.

[1] „Tigrinya language“. Encyclopaedia Britannica.

[leslau-2] Leslau, Wolf (1941) Documents Tigrigna (Éthiopien Septentrional): Grammaire et Textes. Paris: Librairie C. Klincksieck.

[ReferenceA-3] Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име ReferenceA.

[1]

[2]

[3]

@@ Ред 157: / Ред 157: @@
 |
 |
+|}
+== Писмо ==
+Јазикот се пишува со етиопското писмо. Ова писмо првично се развило за потребите на јазикот гиз. Ова писмо е абугида, каде секој карактер има согласка и самогласка. Карактерите се подредуваат во зависност од комбинацијата.<ref name="ReferenceA"/>
+{| class="wikitable" style="text-align:center"
+|+'''Тигрињско (етиопско) писмо'''
+|-valign=top
+!&nbsp;!!ä!!u!!i!!a!!e!!(ə)!!o!!wä!!wi!!wa!!we!!wə
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|h}}
+|style="background:gray"|ሀ||ሁ||ሂ||ሃ||ሄ||ህ||ሆ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|l}}
+|ለ||ሉ||ሊ||ላ||ሌ||ል||ሎ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ḥ}}
+|style="background:gray"|ሐ||ሑ||ሒ||ሓ||ሔ||ሕ||ሖ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|m}}
+|መ||ሙ||ሚ||ማ||ሜ||ም||ሞ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ś}}
+|style="background:gray"|ሠ||style="background:gray"|ሡ||style="background:gray"|ሢ||style="background:gray"|ሣ||style="background:gray"|ሤ||style="background:gray"|ሥ||style="background:gray"|ሦ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|r}}
+|ረ||ሩ||ሪ||ራ||ሬ||ር||ሮ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|s}}
+|ሰ||ሱ||ሲ||ሳ||ሴ||ስ||ሶ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|š}}
+|ሸ||ሹ||ሺ||ሻ||ሼ||ሽ||ሾ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ḳ}}
+|ቀ||ቁ||ቂ||ቃ||ቄ||ቅ||ቆ||ቈ||ቊ||ቋ||ቌ||ቍ
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{IPA|ḳʰ}}
+|ቐ||ቑ||ቒ||ቓ||ቔ||ቕ||ቖ||ቘ||ቚ||ቛ||ቜ||ቝ
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|b}}
+|በ||ቡ||ቢ||ባ||ቤ||ብ||ቦ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|v}}
+|ቨ||ቩ||ቪ||ቫ||ቬ||ቭ||ቮ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|t}}
+|ተ||ቱ||ቲ||ታ||ቴ||ት||ቶ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|č}}
+|ቸ||ቹ||ቺ||ቻ||ቼ||ች||ቾ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ḫ}}
+|style="background:gray"|ኀ||ኁ||ኂ||ኃ||ኄ||ኅ||ኆ||ኈ||ኊ||ኋ||ኌ||ኍ
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|n}}
+|ነ||ኑ||ኒ||ና||ኔ||ን||ኖ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ñ}}
+|ኘ||ኙ||ኚ||ኛ||ኜ||ኝ||ኞ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ʾ}}
+|style="background:gray"|አ||ኡ||ኢ||ኣ||ኤ||እ||ኦ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|k}}
+|ከ||ኩ||ኪ||ካ||ኬ||ክ||ኮ||ኰ||ኲ||ኳ||ኴ||ኵ
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|x}}
+|ኸ||ኹ||ኺ||ኻ||ኼ||ኽ||ኾ||ዀ||ዂ||ዃ||ዄ||ዅ
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|w}}
+|ወ||ዉ||ዊ||ዋ||ዌ||ው||ዎ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ʿ}}
+|style="background:gray"|ዐ||ዑ||ዒ||ዓ||ዔ||ዕ||ዖ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|z}}
+|ዘ||ዙ||ዚ||ዛ||ዜ||ዝ||ዞ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ž}}
+|ዠ||ዡ||ዢ||ዣ||ዤ||ዥ||ዦ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|y}}
+|የ||ዩ||ዪ||ያ||ዬ||ይ||ዮ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|d}}
+|ደ||ዱ||ዲ||ዳ||ዴ||ድ||ዶ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ǧ}}
+|ጀ||ጁ||ጂ||ጃ||ጄ||ጅ||ጆ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|g}}
+|ገ||ጉ||ጊ||ጋ||ጌ||ግ||ጎ||ጐ||ጒ||ጓ||ጔ||ጕ
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ṭ}}
+|ጠ||ጡ||ጢ||ጣ||ጤ||ጥ||ጦ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|č̣}}
+|ጨ||ጩ||ጪ||ጫ||ጬ||ጭ||ጮ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|p̣}}
+|ጰ||ጱ||ጲ||ጳ||ጴ||ጵ||ጶ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ṣ}}
+|ጸ||ጹ||ጺ||ጻ||ጼ||ጽ||ጾ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|ṣ́}}
+|style="background:gray"|ፀ||style="background:gray"|ፁ||style="background:gray"|ፂ||style="background:gray"|ፃ||style="background:gray"|ፄ||style="background:gray"|ፅ||style="background:gray"|ፆ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|f}}
+|ፈ||ፉ||ፊ||ፋ||ፌ||ፍ||ፎ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-style="font-size:2em"
+!style="font-size:0.5em"|{{transl|sem|p}}
+|ፐ||ፑ||ፒ||ፓ||ፔ||ፕ||ፖ||colspan="6" style="background:#cccccc"|&nbsp;
+|-
+!&nbsp;!!ä!!u!!i!!a!!e!!(ə)!!o!!wä!!wi!!wa!!we!!wə
 |}