Кмерски јазик: Разлика помеѓу преработките

Од Википедија — слободната енциклопедија
Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
embed {{Нормативна контрола}} with wikidata information
с Замена со тековен назив на предлошка, replaced: цитирана книга → наведена книга (2) using AWB
Ред 26: Ред 26:
|lc2=kxm|ld2=северен кмерски јазик|ll2=кмерски јазик}}
|lc2=kxm|ld2=северен кмерски јазик|ll2=кмерски јазик}}


'''Кмерскиот''' или '''камбоџански јазик''' (ភាសាខ្មែរ) е [[службен јазик]] во [[Азија|азиската]] држава [[Камбоџа]] и мајчин јазик на [[Кмери]]те. Овој јазик е втор најмногу зборуван [[Австроазиски јазици|австроазиски јазик]], веднаш зад [[Виетнамски јазик|виетнамскиот јазик]] со вкупно околу 15,7 до 21,6 милиони говорници. Кмерскиот јазик бил под одредено влијание од [[санскрит]]скиот и [[Палиски јазик|палискиот јазик]], особено во кралскиот и религискиот домеин прифатени преку [[Хиндуизам|хиндуизмот]] или [[Будизам|бидизмот]]. Исто така, кмерскиот јазик е најраниот запишан [[Мон-кмерски јазици|мон-кмерски јазик]]. Поради самата географска положба на јазикот, кмерскиот имал влијание врз и од [[Тајландски јазик|тајландскиот]], [[Лаошки јазик|лаошкиот]], [[Виетнамски јазик|виетнамскиот]] и [[Чамски јазик|чамскиот]], кои пак создаваат една лингвистичка група со слични карактеристики пред сè поради сличниот санскритски зборовен фонд.<ref name="cl">{{цитирана книга|title=Cambodian Linguistics, Literature and History: Collected Articles |author= David A. Smyth, Judith Margaret Jacob|year=1993|publisher=Routledge (UK)|url=http://books.google.co.uk/books?visbn=0728602180&id=gQwGbvy5OXcC&pg=PA44&lpg=PA44&vq=Khmer+language&ie=ISO-8859-1&output=html&sig=b0VYcx9OakCRRdial_b266oyN94|isbn=0728602180147852369*}}</ref>
'''Кмерскиот''' или '''камбоџански јазик''' (ភាសាខ្មែរ) е [[службен јазик]] во [[Азија|азиската]] држава [[Камбоџа]] и мајчин јазик на [[Кмери]]те. Овој јазик е втор најмногу зборуван [[Австроазиски јазици|австроазиски јазик]], веднаш зад [[Виетнамски јазик|виетнамскиот јазик]] со вкупно околу 15,7 до 21,6 милиони говорници. Кмерскиот јазик бил под одредено влијание од [[санскрит]]скиот и [[Палиски јазик|палискиот јазик]], особено во кралскиот и религискиот домеин прифатени преку [[Хиндуизам|хиндуизмот]] или [[Будизам|бидизмот]]. Исто така, кмерскиот јазик е најраниот запишан [[Мон-кмерски јазици|мон-кмерски јазик]]. Поради самата географска положба на јазикот, кмерскиот имал влијание врз и од [[Тајландски јазик|тајландскиот]], [[Лаошки јазик|лаошкиот]], [[Виетнамски јазик|виетнамскиот]] и [[Чамски јазик|чамскиот]], кои пак создаваат една лингвистичка група со слични карактеристики пред сè поради сличниот санскритски зборовен фонд.<ref name="cl">{{наведена книга|title=Cambodian Linguistics, Literature and History: Collected Articles |author= David A. Smyth, Judith Margaret Jacob|year=1993|publisher=Routledge (UK)|url=http://books.google.co.uk/books?visbn=0728602180&id=gQwGbvy5OXcC&pg=PA44&lpg=PA44&vq=Khmer+language&ie=ISO-8859-1&output=html&sig=b0VYcx9OakCRRdial_b266oyN94|isbn=0728602180147852369*}}</ref>


Кмерскиот јазик се служи со свое писмо познато како аксарско или кмерско писмо. За разлика од околните јазици во Индокина, кмерскиот јазик не е [[тонски јазик]]. Јазикот е составен од пет главни дијалектни групи, а тие се:
Кмерскиот јазик се служи со свое писмо познато како аксарско или кмерско писмо. За разлика од околните јазици во Индокина, кмерскиот јазик не е [[тонски јазик]]. Јазикот е составен од пет главни дијалектни групи, а тие се:
Ред 34: Ред 34:
* Северен кмерски - се зборува во североисточен Тајланд.
* Северен кмерски - се зборува во североисточен Тајланд.
* Јужен кмерски или кмерски кром - дијалект кој се зборува во делтата на реката Меконг.
* Јужен кмерски или кмерски кром - дијалект кој се зборува во делтата на реката Меконг.
* Кардамомски кмерски - архаична форма која се зборува на планините [[Кардамом (планина)|Кардамом]] во западна Камбоџа.<ref>{{цитирана книга|title=Khmer American: Identity and Moral Education in a Diasporic Community |author= Nancy Joan Smith-Hefner|year=1999|publisher=University of California|isbn=0520213491}}</ref>
* Кардамомски кмерски - архаична форма која се зборува на планините [[Кардамом (планина)|Кардамом]] во западна Камбоџа.<ref>{{наведена книга|title=Khmer American: Identity and Moral Education in a Diasporic Community |author= Nancy Joan Smith-Hefner|year=1999|publisher=University of California|isbn=0520213491}}</ref>


== Фонологија ==
== Фонологија ==
Ред 242: Ред 242:


{{Нормативна контрола}}
{{Нормативна контрола}}
⚫
[[Категорија:Кмерски јазик]]


⚫
[[Категорија:Кмерски јазик]]
[[Категорија:Изолативни јазици]]
[[Категорија:Изолативни јазици]]

Преработка од 11:23, 23 мај 2020

Кмерски
ភាសាខ្មែរ
Изговор[pʰiːəsaː kʰmaːe]
Застапен воКамбоџа, Виетнам, Тајланд, САД, Франција, Австралија
Говорници15,7 до 21,6 милиони (2004)
  • Мајчин јазик: 14,7 до 20,6 милиони
    • Камбоџа: 12,1 милиони
    • Виетнам: 1.055.174[1]
    • Тајланд: 1,2 милиони
    • САД: 190.000
    • Франција: околу 50.000
    • Австралија: 22.000
    • Канада: 16.500
  • Втор јазик: 1 милиони во Камбоџа  
Јазично семејство
австроазиско
Статус
Службен воКамбоџа Камбоџа
Јазични кодови
ISO 639-1km
ISO 639-2khm
ISO 639-3или:
khm — централен кмерски јазик
kxm — северен кмерски јазик

Кмерскиот или камбоџански јазик (ភាសាខ្មែរ) е службен јазик во азиската држава Камбоџа и мајчин јазик на Кмерите. Овој јазик е втор најмногу зборуван австроазиски јазик, веднаш зад виетнамскиот јазик со вкупно околу 15,7 до 21,6 милиони говорници. Кмерскиот јазик бил под одредено влијание од санскритскиот и палискиот јазик, особено во кралскиот и религискиот домеин прифатени преку хиндуизмот или бидизмот. Исто така, кмерскиот јазик е најраниот запишан мон-кмерски јазик. Поради самата географска положба на јазикот, кмерскиот имал влијание врз и од тајландскиот, лаошкиот, виетнамскиот и чамскиот, кои пак создаваат една лингвистичка група со слични карактеристики пред сè поради сличниот санскритски зборовен фонд.[2]

Кмерскиот јазик се служи со свое писмо познато како аксарско или кмерско писмо. За разлика од околните јазици во Индокина, кмерскиот јазик не е тонски јазик. Јазикот е составен од пет главни дијалектни групи, а тие се:

  • Батамбанг - се зборува во северна Камбоџа.
  • Пном Пен - дијалект кој се зборува во и околу главниот град.
  • Северен кмерски - се зборува во североисточен Тајланд.
  • Јужен кмерски или кмерски кром - дијалект кој се зборува во делтата на реката Меконг.
  • Кардамомски кмерски - архаична форма која се зборува на планините Кардамом во западна Камбоџа.[3]

Фонологија

Стандардниот Кмерски јазик го има следниот фонолошки систем:

Согласки

Лабијални Корнални Напчани Веларни Глотални
Звучни експлозивни pʰ tʰ cʰ kʰ
Незвучни експлозивни p t c k ʔ
Неексплозивни ɓ ɗ
Носни m n ɲ ŋ
Ликвидни r l
Фрикативни s h
Априксимантни ʋ j

Согласките /f/, /ʃ/, /z/ и /ɡ/ можат да се сретнат во странски зборови како на пример од Француски или други јазици. Тие не се напишани во табелата затоа што не се сметаат како Кмерски согласки и гласовите не се сретнуваат во Кмерскиот јазик.

Самогласки

Странски гласови (МФА) Кмерски Кмерска транскрипција (МФА)
/ɡ/ ហ្គ /k/
/ʃ/ ហ្ស /s/
/f/ ហ្វ /h/ or /pʰ/
/z/ ហ្ស /s/

Точниот број и фонетската вредност на самогласките варира од дијалект до дијалект. Кратките и долгите самогласки од ист квалитет се одделени според должината.

Слоговна структура

Кмерските зборови се најчесто од два или три слогови. Има 85 можни структури на две согласки на почетокот на слогот и две- три согласни структури како што е покажано подолу:

p ɓ t ɗ c k ʔ m n ɲ ŋ j l r s h ʋ
p pʰt- pɗ- pʰc pʰk- pʔ- pʰn- pʰɲ- pʰŋ- pʰj- pʰl- pr- ps-
t tʰp- tɓ tʰk- tʔ- tʰm- tʰn- tʰŋ- tʰj- tʰl- tr- tʰʋ
c cʰp- cɓ cʰk- cʔ- cʰm- cʰn- cʰŋ- cʰl- cr- cʰʋ-
k kʰp- kɓ kʰt- kɗ- kʰc kʔ- kʰm- kʰn- kʰɲ- kŋ- kʰj- kʰl- kr- ks- kʰʋ-
s sp- sɓ st- sɗ- sk- sʔ- sm- sn- sɲ- sŋ- sl- sr- sʋ
ʔ ʔʋ-
m mt- mɗ- mc mʔ- mʰn- mʰɲ- ml- mr- ms- mh-
l lp- lɓ lk- lʔ- lm- lŋ- lh- lʋ-

Броеви

Броевите се:

0 ០ សូន្យ (son) /soːu̯n/
1 ១ មួយ (muŏy) /muːə̯j/
2 ២ ពីរ (pi) /piː/
3 ៣ បី (bei) /ɓəj/
4 ៤ បួន (buŏn) /ɓuːə̯n/
5 ៥ ប្រាំ (prăm) /pram/
6 ៦ ប្រាំមូយ (prăm muŏy) /pram muːə̯j/
7 ៧ ប្រាំពីរ (prăm pi) /pram piː/ (also /pram pɨl/)
8 ៨ ប្រាំបី (prăm bei) /pram ɓəj/
9 ៩ ប្រាំបួន (prăm buŏn) /pram ɓuːə̯n/
10 ១០ ដប់ (dâp) /ɗɑp/
100 ១០០ មួយរយ (muŏy rôy) /muːə̯j rɔj/
1,000 ១០០០ មួយពាន់ (muŏy péan) /muːə̯j piːə̯n/
10,000 ១០០០០ មួយម៉ឺន (muŏy mein) /muːə̯j məɨn/
100,000 ១០០០០០ មួយសែន (muŏy sên) /muːə̯j saːe̯n/
1,000,000 ១០០០០០០ មួយលាន (muŏy léan) /muːə̯j liːə̯n/

Наводи

  1. ↑ Ethnologue.com во 1999
  2. ↑ David A. Smyth, Judith Margaret Jacob (1993). Cambodian Linguistics, Literature and History: Collected Articles. Routledge (UK). ISBN 0728602180147852369* Проверете ја вредноста |isbn=: invalid character (help).
  3. ↑ Nancy Joan Smith-Hefner (1999). Khmer American: Identity and Moral Education in a Diasporic Community. University of California. ISBN 0520213491.

Надворешни врски

Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Кмерски_јазик&oldid=4060652“