Шведски јазик: Разлика помеѓу преработките
[проверена преработка] | [проверена преработка] |
embed {{Нормативна контрола}} with wikidata information |
с clean up, replaced: |language=Swedish → |language=sv using AWB |
||
Ред 24: | Ред 24: | ||
'''Шведскиот''' (svenska) е [[Северногермански јазици|северногермански јазик]], од јазичното семејство на [[индоевропски јазици]], кој се зборува од околу 10 милиони луѓе,<ref name=speakers>{{cite web | title = Ethnologue report for Swedish | url = http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=swe | accessdate = 2009-02-09}} gives the number of 8,789,835, but is based on data from 1986. Sweden has currently a population of 9.5 million (2012 census), and there are about 290,000 native speakers of Swedish in Finland {{cite web | title = Statistics Finland – Population Structure | url = http://www.stat.fi/tup/suoluk/suoluk_vaesto_en.html | accessdate = 2009-02-09}}, based on data from 2007), leading to an estimate of about 9 to 10 million.</ref> воглавно во [[Шведска]] и [[Финска]]. Јазикот е сроден и многу сличен со [[норвешки]]от и [[дански]]от. Шведскиот моментално е најголемиот северногермански јазик по број на говорници. |
'''Шведскиот''' (svenska) е [[Северногермански јазици|северногермански јазик]], од јазичното семејство на [[индоевропски јазици]], кој се зборува од околу 10 милиони луѓе,<ref name=speakers>{{cite web | title = Ethnologue report for Swedish | url = http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=swe | accessdate = 2009-02-09}} gives the number of 8,789,835, but is based on data from 1986. Sweden has currently a population of 9.5 million (2012 census), and there are about 290,000 native speakers of Swedish in Finland {{cite web | title = Statistics Finland – Population Structure | url = http://www.stat.fi/tup/suoluk/suoluk_vaesto_en.html | accessdate = 2009-02-09}}, based on data from 2007), leading to an estimate of about 9 to 10 million.</ref> воглавно во [[Шведска]] и [[Финска]]. Јазикот е сроден и многу сличен со [[норвешки]]от и [[дански]]от. Шведскиот моментално е најголемиот северногермански јазик по број на говорници. |
||
Стандардниот шведски е национален и официјален јазик во Кралството Шведска и се базира на [[централношведски дијалекти|централношведските дијалекти]]. Шведскиот е официјален јазик и во Финска. Стандардната норма почнала да се развива во 19 век, а веќе во раниот 20 век бил стандардизиран. Зборовниот редослед на шведскиот јазик е [[подмет-прирок-предмет]], но овој редослед може понекогаш и да се измени. Шведската морфологија е слична со англиската, односно јазикот има неколку инфлекции, два рода, два падежа и два броја. Во јазикот постојат [[номинатив]]от и [[генитив]]от, но можат да се пронајдат и остатоци од [[акузатив]]от и [[датив]]от. |
Стандардниот шведски е национален и официјален јазик во Кралството Шведска и се базира на [[централношведски дијалекти|централношведските дијалекти]]. Шведскиот е официјален јазик и во Финска. Стандардната норма почнала да се развива во 19 век, а веќе во раниот 20 век бил стандардизиран. Зборовниот редослед на шведскиот јазик е [[подмет-прирок-предмет]], но овој редослед може понекогаш и да се измени. Шведската морфологија е слична со англиската, односно јазикот има неколку инфлекции, два рода, два падежа и два броја. Во јазикот постојат [[номинатив]]от и [[генитив]]от, но можат да се пронајдат и остатоци од [[акузатив]]от и [[датив]]от. |
||
== Класификација== |
== Класификација== |
||
Шведскиот е индоевропски јазик, кој е дел од подгупата на [[северногермански јазици]] од групата на [[германски јазици]]. Во рамките на северногерманските јазици, шведскиот е дел од [[источноскандинавски јазици|источноскандинавските јазици]], заедно со [[дански]]от. Дел од [[западноскандинавски јазици|западноскандинавските јазици]] се [[Фарски јазик|фарскиот]], [[Исландски јазик|исландскиот]] и [[Норвешки јазик|норвешкиот]]. Сепак, скорешни истражувања ја потврдуваат класификацијата на ''островски скандинавски јазици'' (фарски и исландски) и ''континентални скандинавски јазици'' (дански, норвешки и шведски). |
Шведскиот е индоевропски јазик, кој е дел од подгупата на [[северногермански јазици]] од групата на [[германски јазици]]. Во рамките на северногерманските јазици, шведскиот е дел од [[источноскандинавски јазици|источноскандинавските јазици]], заедно со [[дански]]от. Дел од [[западноскандинавски јазици|западноскандинавските јазици]] се [[Фарски јазик|фарскиот]], [[Исландски јазик|исландскиот]] и [[Норвешки јазик|норвешкиот]]. Сепак, скорешни истражувања ја потврдуваат класификацијата на ''островски скандинавски јазици'' (фарски и исландски) и ''континентални скандинавски јазици'' (дански, норвешки и шведски). |
||
Поради големата сличност меѓу континенталните скандинавски јазици, тие може да се сметаат за дијалекти на еден заеднички скандинавски јазик. Сепак, поради големото ривалство меѓу Данска и Шведска, вклучително и серија војни во 16 и 17 век, во 19 и 20 век се пројавиле националистичките идеи и со тоа јазиците се стекнале со различни правописни норми, вклучително и речници, граматики и регулаторни тела. Јазичарите понекогаш тврдат дека данскиот, норвешкиот и шведскиот сочинуваат [[дијалектен континум]] на еден (скандинавски) јазик.<ref name="crystal">{{Harvnb|Crystal|loc=''Scandinavian''}}</ref> |
Поради големата сличност меѓу континенталните скандинавски јазици, тие може да се сметаат за дијалекти на еден заеднички скандинавски јазик. Сепак, поради големото ривалство меѓу Данска и Шведска, вклучително и серија војни во 16 и 17 век, во 19 и 20 век се пројавиле националистичките идеи и со тоа јазиците се стекнале со различни правописни норми, вклучително и речници, граматики и регулаторни тела. Јазичарите понекогаш тврдат дека данскиот, норвешкиот и шведскиот сочинуваат [[дијалектен континум]] на еден (скандинавски) јазик.<ref name="crystal">{{Harvnb|Crystal|loc=''Scandinavian''}}</ref> |
||
Ред 37: | Ред 37: | ||
== Статус== |
== Статус== |
||
Шведскиот е официјално главен јазик во Шведска.<ref>{{cite web|url=http://www.sprakforsvaret.se/sf/fileadmin/PDF/spraklagen_200509.pdf|title=Språklagen|date=2009-07-01|work=Språkförsvaret|language= |
Шведскиот е официјално главен јазик во Шведска.<ref>{{cite web|url=http://www.sprakforsvaret.se/sf/fileadmin/PDF/spraklagen_200509.pdf|title=Språklagen|date=2009-07-01|work=Språkförsvaret|language=sv|accessdate=2009-07-15}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.thelocal.se/20404/20090701/|title=Swedish becomes official 'main language'|last=Landes|first=David|date=2009-07-01|work=The Local|publisher=thelocal.se|accessdate=2009-07-15}}</ref> Јазикот долго време се употребувал во локалната и државна власт, како и во образованието, но не бил прогласен со закон како официјален јазик во државата до 2009 година. |
||
Шведскиот е официјален јазик во [[Оланд]] во Финска. Јазикот е исто така официјален на целата територија на Финска, покрај финскиот. Шведскиот е исто така официјален јазик во [[Европска Унија|Европската Унија]] и работен јазик во [[Нордиски совет|Нордискиот совет]]. |
Шведскиот е официјален јазик во [[Оланд]] во Финска. Јазикот е исто така официјален на целата територија на Финска, покрај финскиот. Шведскиот е исто така официјален јазик во [[Европска Унија|Европската Унија]] и работен јазик во [[Нордиски совет|Нордискиот совет]]. |
||
Ред 175: | Ред 175: | ||
{{Нормативна контрола}} |
{{Нормативна контрола}} |
||
[[Категорија:Шведски јазик|*]] |
[[Категорија:Шведски јазик|*]] |
Преработка од 17:36, 10 мај 2020
Шведски јазик | ||
---|---|---|
svenska | ||
Изговор | [ˈsvɛ̂nskâ] | |
Застапен во | Шведска, Финска | |
Подрачје | Скандинавија | |
Говорници | 8.7 милиони (2007)[1] | |
Јазично семејство | индоевропско
| |
Претходни облици: | старошведски
| |
Писмо | латиница (шведска азбука) | |
Статус | ||
Службен во | Шведска Финска Европска Унија Нордиски совет | |
Регулативен орган | Совет за шведскиот јазик (во Шведска) Шведска Академија (во Шведска) Истражувачи институт за јазици во Финска | |
Јазични кодови | ||
ISO 639-1 | sv | |
ISO 639-2 | swe | |
ISO 639-3 | swe | |
Linguasphere | 52-AAA-ck to -cw | |
Главна територија каде се зборува шведскиот. | ||
|
Шведскиот (svenska) е северногермански јазик, од јазичното семејство на индоевропски јазици, кој се зборува од околу 10 милиони луѓе,[2] воглавно во Шведска и Финска. Јазикот е сроден и многу сличен со норвешкиот и данскиот. Шведскиот моментално е најголемиот северногермански јазик по број на говорници.
Стандардниот шведски е национален и официјален јазик во Кралството Шведска и се базира на централношведските дијалекти. Шведскиот е официјален јазик и во Финска. Стандардната норма почнала да се развива во 19 век, а веќе во раниот 20 век бил стандардизиран. Зборовниот редослед на шведскиот јазик е подмет-прирок-предмет, но овој редослед може понекогаш и да се измени. Шведската морфологија е слична со англиската, односно јазикот има неколку инфлекции, два рода, два падежа и два броја. Во јазикот постојат номинативот и генитивот, но можат да се пронајдат и остатоци од акузативот и дативот.
Класификација
Шведскиот е индоевропски јазик, кој е дел од подгупата на северногермански јазици од групата на германски јазици. Во рамките на северногерманските јазици, шведскиот е дел од источноскандинавските јазици, заедно со данскиот. Дел од западноскандинавските јазици се фарскиот, исландскиот и норвешкиот. Сепак, скорешни истражувања ја потврдуваат класификацијата на островски скандинавски јазици (фарски и исландски) и континентални скандинавски јазици (дански, норвешки и шведски).
Поради големата сличност меѓу континенталните скандинавски јазици, тие може да се сметаат за дијалекти на еден заеднички скандинавски јазик. Сепак, поради големото ривалство меѓу Данска и Шведска, вклучително и серија војни во 16 и 17 век, во 19 и 20 век се пројавиле националистичките идеи и со тоа јазиците се стекнале со различни правописни норми, вклучително и речници, граматики и регулаторни тела. Јазичарите понекогаш тврдат дека данскиот, норвешкиот и шведскиот сочинуваат дијалектен континум на еден (скандинавски) јазик.[3]
Географска распространетост
Шведскиот е национален јазик на Шведска и мајчин јазик на околу 8 милиони Швеѓани во Шведска, и втор јазик на уште милион имигранти во државата. Според податоците од 2007 година, околу 5.5% од вкупното население на Финска зборуваат на шведски.[4] Бројот на луѓе кои зборуваат шведски во Финска се намалува во последните 400 години.[5] Швеѓаните во Финска се сконцентрирани на финското крајбрежје и на финските острови, меѓу кои и Оланд, каде е единствен официјален јазик.[6]
Статус
Шведскиот е официјално главен јазик во Шведска.[7][8] Јазикот долго време се употребувал во локалната и државна власт, како и во образованието, но не бил прогласен со закон како официјален јазик во државата до 2009 година.
Шведскиот е официјален јазик во Оланд во Финска. Јазикот е исто така официјален на целата територија на Финска, покрај финскиот. Шведскиот е исто така официјален јазик во Европската Унија и работен јазик во Нордискиот совет.
Дијалекти
Според традиционалната поделба на шведската дијалектологија, јазикот е составен од шест големи дијалектни групи::[9]
- норландски дијалекти
- источношведски дијалекти - во Финска
- свејски дијалекти
- готландски дијалекти
- јетландски дијалекти
- јужношведски дијалекти
Правопис
Шведската азбука има 29 букви, од кои 26 се стандардни латинични букви, а три се со наредни знаци: Å/å, Ä/ä, и Ö/ö. Овие букви биле создадени во 16 век. До 2006 година буквата w се сметала за варијанта на v, која се користи само за странски зборови и имиња. Во јазикот понекогаш се корости и буквата e со надреден знак (é) за означување на акцентот кај некои зборови. Покрај неа, во јазикот се користи и буквата a со надреден знак (à). Германската ü се смета за варијанта на y и понекогаш се пишува кај некои странски имиња. Невообичаено е за шведскиот да се заменуваат буквите со надредни знаци со останати букви, каква што е праксата во германскиот да се пишува oe наместо ö на пример.
Фонологија
Шведските дијалекти имаат 17 или 18 самогласки, 9 долги и 9 кратки. Покрај нив, во јазикот има и 18 согласки. Јазикот има два тона, што му ја дава карактеристичната звучност на јазикот.
билабијални | лабиодентални | забни | алвеоларни | палатални | веларни | глотални | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
експлозивни | p | b | t | d | k | ɡ | |||||||
апроксимантни | v | l | r | j | h | ||||||||
фрикативни | f | s | ɕ | ɧ | |||||||||
вевни | |||||||||||||
носни | m | n | ŋ |
Примери
Шведски јазик
| |
Писмо | латиница |
Пример | Прв член од „Декларацијата за човекови права“ |
Текст | Alla människor äro födda fria och lika i värde och rättigheter. De äro utrustade med förnuft och samvete och böra handla gentemot varandra i en anda av broderskap. |
Македонски | Ситe чoвeчки суштeствa сe рaѓaaт слoбoдни и eднaкви пo дoстoинствo и прaвa. Tиe сe oбдaрeни сo рaзум и сoвeст и трeбa дa сe oднeсувaaт eдeн кoн друг вo дуxoт нa oпштo чoвeчкaтa припaднoст. |
Портал: Јазици |
- Оче наш на шведски
Vår fader som är i Himmelen.
Helgat varde Ditt namn.
Tillkomme Ditt Rike.
Ske Din vilja, såsom i Himmelen
så ock på Jorden.
Vårt dagliga bröd giv oss idag
Och förlåt oss våra skulder
såsom ock vi förlåta dem oss skyldiga äro
och inled oss icke i frestelse
utan fräls oss ifrån ondo.
Ty Riket är Ditt och Makten och Härligheten
i Evighet.
Наводи
- ↑ Nationalencyklopedin "Världens 100 största språk 2007" The World's 100 Largest Languages in 2007
- ↑ „Ethnologue report for Swedish“. Посетено на 2009-02-09. gives the number of 8,789,835, but is based on data from 1986. Sweden has currently a population of 9.5 million (2012 census), and there are about 290,000 native speakers of Swedish in Finland „Statistics Finland – Population Structure“. Посетено на 2009-02-09., based on data from 2007), leading to an estimate of about 9 to 10 million.
- ↑ Crystal, Scandinavian
- ↑ Population structure. Statistics Finland (2007-03-29). Retrieved on 2007-11-27.
- ↑ Main outlines of Finnish History – thisisFINLAND.
- ↑ Svensk- och tvåspråkiga kommuner. kommunerna.net (February 2007). Retrieved on 2007-12-03.
- ↑ „Språklagen“ (PDF). Språkförsvaret (шведски). 2009-07-01. Посетено на 2009-07-15.
- ↑ Landes, David (2009-07-01). „Swedish becomes official 'main language'“. The Local. thelocal.se. Посетено на 2009-07-15.
- ↑ Leinonen (2011)
Поврзано
Надворешни врски
Издание на Википедија — слободната енциклопедија на шведски јазик |
- Шведска граматика, подготвена од Л. Стенсон.
- Шведски основни курсеви
- Страница за шведски зборови со картички
- Swedish-English/Шведско-арапски/шведско-руски/шведско-шпански речници на Språkrådet
- tyda.se
- Народен речник
- Шведски речник на Webster's Dictionary
- Norstedts Шведско-англиски речник
- lexikon.se
Оваа статија поврзана со индоевропските јазици е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите. |
|
|