Црна Гора: Разлика помеѓу преработките

Уреди врски
Од Википедија — слободната енциклопедија
Интерактивен преглед на историјата
[проверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредувањеПоново уредување →
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
Ред 419: Ред 419:
{{bar percent|Други|orange|5.39}}
{{bar percent|Други|orange|5.39}}
}}
}}
Црна Гора историски се наоѓала на раскрсницата на мултикултурализмот и со векови ова ја обликуваа својата уникатна форма на соживот меѓу муслиманското и христијанското население<ref>{{Cite book |title=Strengthening Religious Tolerance for a Secure Civil Society in Albania and the Southern Balkans |last=Pettifer |first=James |publisher=IOS Press |year=2007 |isbn=978-1-58603-779-6 |location= |pages=}}</ref>. Црногорците историски биле дел од [[Српската православна црква]] (под раководство на Митрополијата на Црна Гора и Приморско), а српското православно христијанство денес е најголема религија во Црна Гора. Црногорската православна црква неодамна била основана и е проследена со мало мнозинство Црногорци, иако не е во заедница со ниту една друга христијанска православна црква, бидејќи не е официјално признаена.


И покрај тензиите меѓу религиозните групи за време на [[Босанска војна|Босанската војна]], Црна Гора останала прилично стабилна, главно поради тоа што нејзиното население има историска перспектива за верската толеранција<ref>{{Cite book |title=International Religious Freedom 2000: Annual Report: Submitted by the U.S. Department Of State |last=Larkin |first=Barbara |publisher=Diane Publishing |year=2001 |isbn=978-0-7567-1229-7 |location= |pages=}}</ref>. Религиозните институции од Црна Гора имаат загарантирани права и се одвоени од државата. Втората по големина религија е [[ислам|исламот]], што изнесува 19% од вкупното население во земјата. Една третина од Албанците се [[Католици]] (8.126 во пописот од 2004 година), додека две други третини (22.267) се главно сунитски муслимани; во 2012 година е донесен протокол кој го признава исламот како официјална религија во Црна Гора, обезбедува храна да се служи во воени објекти, болници, домови и сите социјални установи; и дека на муслиманските жени ќе им биде дозволено да носат шамии на глава во училиштата и во јавните институции<ref>[http://www.todayszaman.com/newsDetail_getNewsById.action;jsessionid=DA2F43BACD1FEFE22CCCDB093D5DA0B3?newsId=274558 Rifat Fejzic, the reis (president) of the Islamic community in Montenegro] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130921055243/http://www.todayszaman.com/newsDetail_getNewsById.action;jsessionid=DA2F43BACD1FEFE22CCCDB093D5DA0B3?newsId=274558 |date=21 September 2013 }} Today's Zaman</ref>. Исто така има и мало римокатолицичко население, главно Хрвати. Од вкупното население според пописот од 2011,<ref name="попис2011"/> 75.77% се Христијани, а 19.11 се Муслимани, односно :
Повеќето од жителите на Црна Гора се [[Православие|православни]], припадници на [[Црногорска православна црква|Црногорската православна црква]] и на [[СПЦ]]. Според уставот на Црна Гора, религијата е одвоена од државата и Црна Гора ја гарантира слободата за верска припадност. Покрај православната религија, втора по големина е [[ислам]]ската религија. Од вкупното население според пописот од 2011,<ref name="попис2011"/> 75.77% се Христијани, а 19.11 се Муслимани, односно :


{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="align:left; margin:0.5em 0 0; border-style:solid; border:1px solid #7f7f7f; border-right-width:2px; border-bottom-width:2px; border-collapse:collapse; font-size:95%;"
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="align:left; margin:0.5em 0 0; border-style:solid; border:1px solid #7f7f7f; border-right-width:2px; border-bottom-width:2px; border-collapse:collapse; font-size:95%;"

Преработка од 14:30, 4 јули 2019

Црна Гора
Црна Гора
Crna Gora
Знаме Грб
Химна: Ој светла мајска зоро
Местоположбата на  Црна Гора  (зелено) на Европскиот континент  (темнозелено)  —  [Легенда]
Местоположбата на  Црна Гора  (зелено)

на Европскиот континент  (темнозелено)  —  [Легенда]

Местоположбата на  Црна Гора  (зелено)

на Европскиот континент  (темнозелено)  —  [Легенда]
Главен град
(и најголем)		Подгорица1
42°47′N 19°28′E / 42.783° СГШ; 19.467° ИГД / 42.783; 19.467
Службен јазик црногорски
Народности (2011[1])
Демоним Црногорец
Уредување парламентарна република
 •  Претседател Филип Вујановиќ
 •  Премиер Душко Марковиќ
 •  Претседател на собранието Ранко Кривокапиќ
Основана
 •  Прва независност на Дукља од Византија 854[се бара извор] 
 •  Втора независност на Дукља од Византија 1042 
 •  Независност на Зета од Србија 1360 (дејуре)
1356 (дефакто) 
 •  Независност од Отоманската Империја 1799 (дефакто)
1878 (дејуре) 
 •  Независност од Србија и Црна Гора 2006 
Површина
 •  Вкупна 13,812 км2 (160.)
 •  Вода (%) 1.5
Население
 •  Попис 2011 620.029 
 •  Густина 50 жит/км2 (121.)
БДП (ПКМ) проценка за 2018 г.
 •  Вкупен $11.381 милијарди[2] 
 •  По жител $18,261[2] (74та)
БДП (номинален) проценка за 2017 г.
 •  Вкупно $4.020 милијарди[3] 
 •  По жител $6,424[4] (80та)
Џиниев коеф. (2013)26.2[5]
низок · 9та
ИЧР (2015)▲ 0.807[6]
многу висок · 49та
Валута Евро (EUR)
Часовен појас CET (UTC+1)
 •  (ЛСВ) CEST (UTC+2)
Се вози на десно
НДД .me
Повик. бр. 382
1 Традиционална престолнина е Цетиње.

Црна Гора (црногорски и српски: Црна Гора / Crna Gora) — независна држава на Балканскиот Полуостров. Земјата на југозапад излегува на Јадранското Море, додека на запад граничи со Хрватска, на северозапад со Босна и Херцеговина, на североисток со Србија, на исток со Косово и на југозапад граничи со Албанија.[7] Најголем и главен град на Црна Гора е Подгорица, а Цетиње е назначен за „престолнина“ на Црна Гора како поранешен кралски главен град. Црна Гора има површина од 13.812 квадратни километри и население од 620.079 (според пописот во 2011 година).

Историјата на Црна Гора датира уште од IX век со основањето на Дукља, вазална држава на Византија. За тоа време, Дукља била владеена од династијата Воисавлевиќи[8][9][10]. Во 1042 година, на крајот од дваесетипетгодишното владеење, кралот Воислав победил во битката кај Бар против Византија и Дукља станала независна држава. Својот подем и просперитет, Дукља ги здобила за време на владеењето на крал Михаило и неговиот син крал Богин.[11] Од XI век државата почнала да се нарекува Кнежевство Зета, но оваа држава завршила со нејзиното инкорпорирање кон Рашка и почетокот на династијата Црноевиќи кога Зета почнала да се нарекува и со денешното име - Црна Гора. Од Отоманската империја, Црна Гора се одделила во 1878 година. Од 1918 година државата била дел од повеќето политички формации на Југославија, за на 21 мај 2006 година на референдум Црна Гора гласала за независност, додека на 3 јуни истата година независноста и официјално била прогласена.

Според Индексот на човеков развој, Црна Гора е класифицирана како развиена држава. Црна Гора е член на ООН, ОБСЕ, Советот на Европа и различни меѓународни организации. Црна Гора има поднесено барање за членство во ЕУ.[12]Покрај тоа, Црна Гора е и кандидат за членство во НАТО.[13]

Етимологија

Римскиот град Доклеа

Името Црна Гора за прв пат во пишаните извори се појавило во 1296 година во прозивот на српскиот крал Стефан Урош II во контекст на регионот околу Скадарско Езеро.[14] Ова име најверојатно потекнува како карактеристика на регионот околу Ловќен кој бил прекриен со густа шума. Неговото значење се наоѓа во старословенскиот топоним за големи и густи гори или црни шумски предели[15].

Горноспоменатиот регион станал познат како „Стара Црна Гора“ во XIX век за да се разликува од новоосвоената територија Брда[16]. Црна Гора се зголемила територијално неколку пати до XX век како резултат од војните против Турците, кога Црна Гора ја имала освоено и Стара Херцеговина и делови од Метохија и јужна Рашка. Државата, територијално, многу малку се промена од тогаш, ја изгубила Метохија, а ја добила Бока Которска.

Во италијанските документи Црна Гора за прв пат се споменува во 1348 година како Cerna Gora, а додека во Дубровачката република во 1379 со назив Cernagora[17].

Името на државата во повеќето западноевропски јазици рефлектира усвојување на италијанско-венецискиот збор monte negro (на модерен италијански тоа е monte nero), што значи „црна гора или планина“, којшто датира од ерата на венециската хегемонија во регионот во средниот век. Останатите јазици, посебно блиските, го користат истото име „Црна Гора“.

Историја

Главна статија: Историја на Црна Гора

Антички период

Илирскиот и римски град Доклеа.

Првите забележани жители на територијата на Црна Гора биле Илирите. Во 9 година Римјаните ја освоиле Црна Гора.

Среден век

Во V век и VI век територијата била населена од Словените кои оформиле полу-независна држава Дукља која била во добри односи со Рашка и Византија.

Дукља станала независна од Византија во 1042 година. Во наредните неколку декади Дукља ја проширила својата територија до соседната Рашка и Босна и била призната како кралство. Моќта на Дукља почнала да се намалува во XI век и во 1186 година таа била освоена од српскиот крал Стефан Немања и преименувана во Зета. По падот на српската држава во XIV век. Покасно Црна Гора била владеена од неколку кралски семејства, од кои последни биле Црнојевиќите. Во 1499 година Црна Гора била дел од Отоманската империја.

Современа историја

Кралот Никола I Петровиќ во црногорска народна носија, со неговата сопруга кралицата Милена, синовите, ќерките, внуците и зетовите и снаите.

Под водство на единствениот црногорски крал Никола I Петровиќ се создало Кнежевството Црна Гора кое се здобило со независност од Турција. За време на Покасно Црна Гора била под владеење на Австро-Унгарија, Кралството СХС, СФРЈ, СР Југославија и Србија и Црна Гора. Својата независност ја стекнала на 3 јуни 2006 година.

Географија и клима

Главна статија: Географија на Црна Гора
Релјефна карта на Црна Гора

Црна Гора се наоѓа на Балканскиот полуостров и се граничи со: Хрватска, Босна и Херцеговина, Србија (Косово) и Албанија. Главен град на Црна Гора е Подгорица, додека историска престолнина е Цетиње. Поголеми градови во Црна Гора се: Никшиќ, Пљевља, Биело Поле, Цетиње, Бар, Будва, Херцег Нови и други.

Поголемиот дел од Црна Гора е планински со високи врвови покрај границите со Србија и Албанија. Мал рамничарски дел има над Подгорица и покрај приморјето. Најниска надморска височина е во долината на реката Зета. Еден од позначајните црногорски врвови е Боботов Кук со висина од 2.522 метри. Највисокиот врв на Црна Гора е Зла Колата (2534 м н.в.) в Проклетие.

Политички систем

Главна статија: Политики на Црна Гора
Претседателската палата во Цетиње.

Црна Гора е дефинирана како „граѓанска, демократска, еколошка држава со социјална правда базирана на владеењето на правото“. Таа е независна и самостојна република со усвоен устав на 22 октомври 2007 година.

Претседателот на Црна Гора е на чело на државата кој е избран за период од пет години преку регуларни претседателски избори. Тој ја претставува државата како дома, така и во странство. Неговото седиште е во Цетиње. Моментален претседател на Црна Гора е Филип Вујановиќ, заменик-претседател на владеачката Демократска партија на социјалисти на Црна Гора.

Владата на Црна Гора е извршното тело во државата. На чело на владата е премиерот на Црна Гора. Моментален премиер на Црна Гора е Игор Лукшиќ и владата е составена од членови на Коалицијата за европска Црна Гора.

Парламентот на Црна Гора е еднодомна институција која донесува закони, усвојува договори, го назначува премиерот и министрите. Моментален претседател на парламентот на Црна Гора е Ранко Кривокапиќ и парламентот има 81 пратеник.

Административна поделба

Главна статија: Административна поделба на Црна Гора

Црна Гора е поделена на 21 општина и две градски општини, дел од општина Подгорица:

Општините во Црна Гора.

Демографија

Главна статија: Демографија на Црна Гора

Етнички состав

Етничка карта на Црна Гора според пописот од 2011.

Огромното мнозинство (над 90%) од населението на Црна Гора е од словенско потекло. Албанците сочинуваат 5% од населението (4,9 на пописот во 2011 година), додека исто така постои мало ромско малцинство (0,8 на пописот во 2011 година). Словенското население во Црна Гора користи голема разновидност во етничките идентитети за да ја опише нивната етничка припадност. Во првите децении по Втората светска војна, повеќето словенски луѓе се идентификувале себеси како Црногорци, со помалку од 2% Срби и помалку од 2% Хрвати во 1948 година. Во последните децении на постоење на Југославија до 5% од населението се изјасниле како Југословени. За време и по Југословенските војни, етничкиот идентитет на Србите (и воопшто на политичкото влијание на Србија) станало сè поголемо во Црна Гора, а на пописот од 2003 година скоро една третина од населението се идентификувало како Срби. Србите најчесто живеат по границите со Босна и Србија, додека Црногорците живеат во центарот на земјата. Словенското население се наоѓа во мнозинските православни христијани, но има и големо муслиманско малцинство, како во Босна и Херцеговина. Иако повеќето од словенските муслимани во Црна Гора првично исто така се идентификуваа како Црногорци, постепено со текот на времето сè повеќе и повеќе словенски муслимани започнале да го користат терминот муслиман како етничко име, со што се определиле за карактеристичен етно-верски идентитет. По Југословенските војни ова повторно се променило и на пописот во 2003 и 2011 година повеќето етнички муслимани се изјасниле за Бошњаци, главно поради тоа што имале некои историски односи со Бошњаците во Босна и Херцеговина и најчесто живеат во североисточниот дел на Црна Гора.

Етничка
група 		Попис од 1948 Попис од 1953 Попис од 1961 Попис од 1971 Попис од 1981 Попис од 1991 Попис од 2003 Попис од 2011
Број % Број % Број % Број % Број % Број % Број % Број %
Црногорци 342,009 90.7 363,686 86.6 383,988 81.4 355,632 67.2 400,488 68.5 380,647 61.9 267,669 43.2 278,865 45.0
Срби 6,707 1.8 13,864 3.3 14,087 3.0 39,512 7.5 19,407 3.3 57,453 9.3 198,414 32.0 178,110 28.7
Хрвати 6,808 1.8 9,814 2.3 10,664 2.3 9,192 1.7 6,904 1.2 6,244 1.0 6,811 1.1 6,021 0.9
Југословени 1,559 0.3 10,943 2.1 31,243 5.3 26,159 4.3 1,860 0.3 1,154 0.2
Муслимани 387 0.1 6,424 1.5 30,665 6.5 70,236 13.3 78,080 13.4 89,614 14.6 24,625 4.0 20,537 3.3
Бошњаци 48,184 7.8 53,605 8.6
Албанци 19,425 5.1 23,460 5.6 25,803 5.5 35,671 6.7 37,735 6.5 40,415 6.6 31,163 5.0 30,439 4.9
Роми 162 0.0 230 0.1 183 0.0 396 0.1 1,471 0.3 3,282 0.5 2,601 0.4 5,251 0.8
Македонци 133 0.0 362 0.1 593 0.1 723 0.1 875 0.1 1,072 0.2 819 0.1 900 0.1
Останати/не се изјасниле 1,558 0.4 2,033 0.5 4,352 0.9 7,299 1.4 8,107 1.4 10,149 1.7 37,9992 6.1 30,5474 4.9
Вкупно 377,189 419,873 471,894 529,604 584,310 615,035 620,1453 620,029
1 Извор: Завод за статистика на Црна Гора[dubious – discuss]

2 вклучувајќи и 415 Словенци ("0.07%"), 362 Унгарци ("0.06%"), 240 Руси ("0.03%"), 225 Египќани (0.02%), 127 Италијанци ( 0.02% ), 118 Германци ( 0.02% ), 2.180 Останати (' "0,31%"), нема одговор 26,906 ( 4,34% ), Регионална припадност 1,258 ( 0,2% ), Непознат 6,168 ( 0,99% ) </ small>

3 Вкупното население, вклучувајќи ја и дијаспората беше 672,656 (Црногорци 273,366 or 40.64%, Срби: 201,892 или 30.01%, Бошњаци: 63,272 или 9.41%, Албанци: 47,682 или 7.09%, Муслимани: 28,714 или 4.27%, Хрвати: 7,062 или 1.05%)

4 вклучувајќи и 354 Словенци ( 0.05% ), 337 Унгарци ( 0.05% ), 946 Руси ( 0.15% ), ("0.02%"), 131 Германци ("0,02%"), 197 [[Горанци]), (0.03%), 8.090 Останати ( 1.30% ), Регионална припадност 1.202 ( 0.03% ), '0.2%' '), Непозната 30.170 (' '4.8%' ') </ small>|}


Религија

Главни статии: Религија во Црна Гора и Црногорска Православна Црква
Карта на главните религии според пописот од 2011.
Верници во Црна Гора
Православни
  
 72,07 %
Муслимани
  
 19,11 %
Католици
  
 3,44 %
Други
  
 5,39 %

Црна Гора историски се наоѓала на раскрсницата на мултикултурализмот и со векови ова ја обликуваа својата уникатна форма на соживот меѓу муслиманското и христијанското население[18]. Црногорците историски биле дел од Српската православна црква (под раководство на Митрополијата на Црна Гора и Приморско), а српското православно христијанство денес е најголема религија во Црна Гора. Црногорската православна црква неодамна била основана и е проследена со мало мнозинство Црногорци, иако не е во заедница со ниту една друга христијанска православна црква, бидејќи не е официјално признаена.

И покрај тензиите меѓу религиозните групи за време на Босанската војна, Црна Гора останала прилично стабилна, главно поради тоа што нејзиното население има историска перспектива за верската толеранција[19]. Религиозните институции од Црна Гора имаат загарантирани права и се одвоени од државата. Втората по големина религија е исламот, што изнесува 19% од вкупното население во земјата. Една третина од Албанците се Католици (8.126 во пописот од 2004 година), додека две други третини (22.267) се главно сунитски муслимани; во 2012 година е донесен протокол кој го признава исламот како официјална религија во Црна Гора, обезбедува храна да се служи во воени објекти, болници, домови и сите социјални установи; и дека на муслиманските жени ќе им биде дозволено да носат шамии на глава во училиштата и во јавните институции[20]. Исто така има и мало римокатолицичко население, главно Хрвати. Од вкупното население според пописот од 2011,[1] 75.77% се Христијани, а 19.11 се Муслимани, односно :

Број %
Вкупно 620.029 100
Православна вероисповед 446.858 72.07
Исламска вероисповед/ муслиманска вероисповед 118.477
(99.038 исламска, 19.439 муслиманска) 		19.11
(15.97 исламска, 3.14 муслиманска)
Католичка вероисповед 21.299 3.44
Атеисти 7.667 1.24
Христијани 1.460 0.24
Адвентисти 894 0.14
Агностици 451 0.07
Јеховини сведоци 145 0.02
Протестанти 143 0.02
Будисти 118 0.02
без определба 16.180 2.61
други 6.337 1.02
Белешка: Во пописот од 2011 година, има две посебни графи за Исламот, односно исламска вероисповед и муслиманска вероисповед.

Попис од 2003

Податотека:Podgorica, cattedrale della resurrezione di cristo, esterno 01.JPG
Соборната црква Воскресение Христово во Подгорица

Процентуално, религиите според пописот од 2003 се застапени вака:

Број %
Вкупно 620,145 100
Православие 460,383 74.24
Ислам 110,034 17.74
Католицизам 21,972 3.54
други 27,756 4.48

Јазици

Мнозинските јазици во Црна Гора по општини според пописот од 2011.

Поголем дел од црногорското население зборува на српски јазик, поточно на ијекавскиот дијалект. Со независноста на Црна Гора се развила и идејата за посебен црногорски јазик кој сè уште не е кодифициран. Сепак, црногорскиот јазик е прв официјален јазик во Црна Гора, но службени јазици се и: албански јазик, српски јазик, босански јазик и хрватски јазик. Според пописот од 2011, во Црна Гора се зборува на[1]:

Број %
Вкупно 620.029 100
српски 265.895 42.88
црногорски 229.251 36.97
босански 33.077 5.33
албански 32.671 5.27
српскохрватски 12.559 2.03
ромски 5.169 0.83
бошњачки 3.662 0.59
хрватски 2.791 0.45
руски 1.026 0.17
српско-црногорски 618 0.10
македонски 529 0.09
црногорско-српски 369 0.06
унгарски 225 0.04
хрватско-српски 224 0.04
англиски 185 0.03
германски 129 0.02
словенечки 107 0.02
романски 101 0.02
мајчин јазик 3.318 0.54
регионални јазици 458 0.07
без определба 24.748 3.99
други 2.917 0.47


Попис од 2003

Според пописот од 2003 година во Црна Гора се зборува на:

Број %
Вкупно 620,145 100
српски 393,740 63.49
црногорски 136,208 21.96
босански 34,078 5.49
албански 32,603 5.26
хрватски 2,791 0.45
други 20,725 3.34

Градови

Главна статија: Список на градови во Црна Гора

Економија

Главна статија: Економија на Црна Гора
Еден од главните туристички центри, Будва.
Бар

Економијата на Црна Гора претежно е базирана на услуги, и делумно се наоѓа во процес на економска транзиција. Економијата на оваа мала балканска држава се опоравува од влијанието на Југословенските војни, период кога започнал падот на индустријата по распадот на СФРЈ и економските санкции на ООН. Според ММФ, номиналниот БНП на Црна Гора во 2008 бил $4.822 милијарди, додека БНП по глава на жител бил 11.091 долар. Во 2007 година било пресметано дека 72.4% од БНП на Црна Гора потпаѓа под секторот на услуги, 17.6% на индустриското производство и земјоделството со 10%. Од индустријата, Црна Гора произведува алуминиум и челик. Туризмот е значајна стопанска гранка во државата.

По референдумот за независност, црногорската економија продолжила да се трансформира, со прогласена цел да стане елитна туристичка дестинација и да се приклучи кон Европската унија. Биле направени напори за привлекување странски инвеститори во туризмот, како и во големи инфраструктурни проекти, кои се потребни за да се олесни развојот на туризмот. Црна Гора доживеала бум во недвижности во 2006 и 2007 година, кога богатите Руси, Британци и други започнале да купуваат имот на црногорскиот брег. Црна Гора, од 2008 година, добила повеќе странски инвестиции по глава на жител отколку која било друга нација во Европа. Поради странските директни инвестиции, црногорската економија пораснала со многу брзо темпо во последниве години. Сепак, рецесијата на крајот на 2000-тите неизбежно го забавила растот, бидејќи најголемите гринфилд инвестиции (развој на Велика Плажа, Ада Бојана, Буљарица, Јаз, изградба на автопатот Бар-Бољаре, нови електрани) можело да се одложи. Рецесијата, исто така, сериозно наштетила на фабриката за алуминиум во Подгорица, изградена во 1969 година и најголем единствен учесник во БДП и главен извозник.

Во првата половина на 2012 година, Црна Гора извезила стоки (претежно метали) во вредност од 182,3 милиони евра, што е за 14,6% помалку во однос на истиот период од претходната година. Главните извозни партнери биле Хрватска (47,2 милиони евра), Србија (36,8), Босна и Херцеговина и Унгарија (12,7). Увозот (претежно храна, нафта и електрична енергија) изнесувал 864,9 милиони евра, што е за 2,6% повеќе од истиот период претходната година. Најголеми увозни партнери биле Србија (249,2 милиони евра), Грција (73), Босна и Херцеговина (59,8)[22].

Банкарскиот сектор на Црна Гора е високо концентриран со висок удел на странски капитал. Банките во Црна Гора обично функционираат како универзални банки, обезбедувајќи малопродажни и корпоративни банкарски производи и услуги. Во текот на последните години (2007-2016), банките привлекуваат депозити од резидентите и нерезидентите. Поголемиот дел од банките нудат сметки за нерезиденти, обично на физички и правни лица[23].

Инфраструктура

Патишта на Црна Гора
Бока Которска
Плажа Буљарица

Црногорската патна инфраструктура сè уште не е во западноевропските стандарди. И покрај обемната патна мрежа, во земјата не постојат целосни стандарди за автопат. Изградбата на нови автопати се смета за национален приоритет, бидејќи тие се важни за единствен регионален економски развој и развој на Црна Гора како атрактивна туристичка дестинација.

Тековните европски правци што минуваат низ Црна Гора се Е65 и Е80.

Основата на црногорската железничка мрежа е железничката линија Белград-Бар, која обезбедува меѓународна врска кон Србија. Постои домашната линија, железничката пруга Никшиќ-Подгорица, која со децении била управувана како товарна линија и сега е отворена и за патнички сообраќај по реконструкцијата и електрификацијата во 2012 година. Другата линија е од Подгорица кон албанската граница, а железницата Подгорица-Скадар, не е во употреба.

Црна Гора има два меѓународни аеродроми, аеродромот во Подгорица и аеродромот во Тиват. Двата аеродроми опслужиле 1,1 милион патници во 2008 година.

Пристаништето во Бар е главното пристаниште на Црна Гора. Првично изградено во 1906 година, пристаништето било речиси целосно уништено за време на Втората светска војна, со реконструкција која започна во 1950 година. Денес, тоа е опремена да се справи со над 5 милиони тони товар годишно, иако распадот на поранешна Југославија и големината на црногорскиот индустрискиот сектор резултирала со тоа што пристаништето работело со загуба и многу помалку од капацитетот за неколку години. Се очекува реконструкцијата на железничката линија Белград-Бар и предложениот автопат Белград-Бар да го врати пристаништето до капацитет.

Туризам

Главна статија: Туризам во Црна Гора
Дурмитор

Туризмот во Црна Гора една од најбрзо растечките туристички дестинации изминатата деценија. Во 2007 година повеќе од еден милион туристи ја посетиле Црна Гора, со што биле направени околу 7,3 милиони ноќевања (23% повеќе во споредба со 2006 година). Ова изнесувало околу 480 милиони евра во приходите од туризмот во 2007 година (39% повеќе во споредба со претходната година). [2015] Туризмот реализирал над 1,7 милиони пристигнувања, со понатамошно зголемување во 2016 година[24]. Истата година, крајбрежниот град Котор бил именуван за најдобар град за посета на Лонли планет[25], додека самата земја е постојано вклучена во туристичките врвни списоци. Со вкупно 1,8 милиони посетители во 2016 година, нацијата станала 36-та (од 47 земји) најпопуларна земја која патува во Европа[26]. Црна Гора дополнително била посетена од преку 2 милиони туристи во 2017 година. Владата има за цел да привлече гринфилд инвестиции, кои треба најдобро да ги искористат неразвиените делови на брегот, како што се Јаз, Велика Плажа, Ада Бојана и Буљарица. Ваквите инвестиции би можеле потенцијално да ја преструктуираат привлечноста на Црна Гора на туристите, што ќе ја направи високо конкурентна дестинација за одржлив квалитетен туризам.

Црна Гора може да биде претставена како дестинација која нуди разновидни атракции и целогодишен туризам со можно објавување на различните карактеристики. Затоа, мастерпланот за туризам на Црна Гора исто така го отвора патот за национална програма за развој на природен туризам, особено пешачење и велосипедизам, со нова инфраструктура и услуги. Реализацијата на тригодишната програма започнала во 2007 година.

Култура

Главна статија: Култура во Црна Гора

Културата на Црна Гора била под влијание на повеќе различни влијанија низ историјата. На таа култура влијаело православието, словенството, европската и исламската култура. Црна Гора има повеќе културни знаменитости од готскиот и барокскиот стил. Брегот на Црна Гора е познат по религиозните објекти од двете христијански религии.

Спорт

Главна статија: Спорт во Црна Гора
Стадион Подгорица.

Најпопуларни спортови во Црна Гора се тимските спортови, како што се фудбалот, кошарката, ватерполо, одбојка и ракомет. Другите спортови се бокс, тенис, пливање, џудо, карате, атлетика, пинг-понг и шах.

Најпопуларниот спорт е фудбалот. Меѓу многуте големи играчи од Црна Гора се Дејан Савиќевиќ, Предраг Мијатовиќ, Мирко Вучиниќ или Стеван Јоветиќ. Црногорскиот национален фудбалски тим, основан во 2006 година, играл во плејофот за Евро 2012, што е најголем успех во историјата на националниот тим. Најуспешен клуб на домашните црногорски фудбалски натпревари е ФК Рудар Плевља, со две шампионски титули и четири првенства. Историски гледано, најуспешните клубови, а денес најпопуларни се ФК Будуќност Подгорица и ФК Сутјеска Никшиќ, кои биле членови на Југословенската прва лига. Најпознато е фудбалското ривалство меѓу ФК Будуќност Подгорица и ФК Сутјеска Никшиќ, познато како црногорско дерби. Друго традиционално фудбалско ривалство е помеѓу ФК Будуќност и ФК Ловчен Цетиње. Во периодот 2000-2009 година постоел огромен интерес за ривалство во Подгорица помеѓу ФК Будуќност и ФК Зета, а во периодот 2008-2014 година имало уште едно важно локално дерби во топ-ниво натпревар помеѓу тимови од Никшиќ - ФК Сутјеска и ФК Челик Никшиќ. Од 2006 година, меѓу важните дерби натпревари е ФК Будуќност - ФК Рудар Плевља.

Ватерполото често се смета за национален спорт. Црногорскиот национален тим е еден од највисоко рангираните тимови во светот, освојувајќи златен медал на Европскиот шампионат за ватерполо во 2008 година во Малага, Шпанија, и освојувајќи го златниот медал во Светската лига за мажи во 2009 година, кое се одржало во црногорскиот главен град Подгорица. Црногорскиот тим ВК Приморац од Котор станал шампион на Европа во Евролига 2009 во Риека, Хрватска.

Црногорскиот национален кошаркарски тим е познат со добри остварувања и во минатото освоил многу медали како дел од Југославија. Во 2006 година, Кошаркарската федерација на Црна Гора, заедно со овој тим, самостојно се приклучиле кон Меѓународната кошаркарска федерација (ФИБА), по независноста на Црна Гора. Црна Гора досега учествувала на две европски првенства.

Меѓу женските спортови, Националниот ракометен тим е најуспешен, освојувајќи го Европското првенство во 2012 година и завршувајќи како второпласирани на Летните олимписки игри 2012. ЖРК Будуќност Подгорица на две пати ја освоил Лигата на шампионите.

Наводи

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Предлошка:Цитирана мрежна страница
  2. ↑ 2,0 2,1 „Montenegro“. International Monetary Fund. Посетено на 23 January 2018.
  3. ↑ http://data.un.org/en/iso/me.html. Отсутно или празно |title= (help)
  4. ↑ http://data.un.org/en/iso/me.html. Отсутно или празно |title= (help)
  5. ↑ Distribution of family income – Gini index
  6. ↑ „2014 Human Development Report“ (PDF). United Nations Development Programme. 2015. Посетено на 14 December 2015.
  7. ↑ „goo - Google Maps“. Maps.google.co.uk. 1970-01-01. Посетено на 2011-10-01.
  8. ↑ David Luscombe; Jonathan Riley-Smith (2004). The New Cambridge Medieval History: Volume 4, c. 1024 – c. 1198. Cambridge University Press. стр. 266–. ISBN 9780521414111.
  9. ↑ Jean W Sedlar (2013). East Central Europe in the Middle Ages, 1000–1500. University of Washington Press. стр. 21–. ISBN 9780295800646.
  10. ↑ John Van Antwerp Fine (1983). he early medieval Balkans: a critical survey from the sixth to the late twelfth century. University of Michigan Press. стр. 194. ISBN 9780472100255.
  11. ↑ „Duklja, the first Montenegrin state“. Montenegro.org. Посетено на 2011-10-01.
  12. ↑ Vucheva, Elitsa. „Montenegro files EU membership application“. Euobserver.com. Посетено на 2011-10-01.
  13. ↑ „Crna Gora u predvorju NATO-a“. Pcnen.com. Посетено на 2011-10-01.
  14. ↑ Стара Црна Гора, Јован Ердељановић, 34. стр.
  15. ↑ Предлошка:Цитирана книга
  16. ↑ Fine 1994, стр. 532
  17. ↑ Предлошка:Цитирана книга
  18. ↑ Pettifer, James (2007). Strengthening Religious Tolerance for a Secure Civil Society in Albania and the Southern Balkans. IOS Press. ISBN 978-1-58603-779-6.
  19. ↑ Larkin, Barbara (2001). International Religious Freedom 2000: Annual Report: Submitted by the U.S. Department Of State. Diane Publishing. ISBN 978-0-7567-1229-7.
  20. ↑ Rifat Fejzic, the reis (president) of the Islamic community in Montenegro Архивирано на 21 септември 2013 г. Today's Zaman
  21. ↑ Завод за статистика, Црна Гора (12 јули 2011). "Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Crnoj Gori 2011. godine" (PDF) (на српско-хрватски, англиски). Соопштение за печат.  посет. 30 март 2011 г
  22. ↑ B92, Crna Gora najviše uvozi iz Srbije, 26.07.2012
  23. ↑ Offshore Banking in Montenegro
  24. ↑ inbox-online.com. „Od turizma zaradili 900 miliona“. RTCG – Radio Televizija Crne Gore – Nacionalni javni servis. Посетено на 2017-01-05.
  25. ↑ Lonely Planet (2015-10-27), The best places in the world to travel in 2016 | Lonely Planet, Посетено на 2017-01-05
  26. ↑ Mark Hillsdon (27 February 2017). „The European capital you'd never thought to visit (but really should)“. Telegraph.

Поврзано

Надворешни врски

Повеќе за Црна Гора на збратимените проекти на Википедија
Дефиниции и преводи на Викиречник ?
Податотеки на Ризницата ?
Образовни ресурси на Викиуниверзитет ?
Новинарски известувања на Викивести ?
Мисли на Викицитат ?
Изворни текстови на Викиизвор ?
Прирачници на Викикниги ?
 ? Информации за патување во Википатување ? ?
Влада
Општи информации
Друго


Соседни места на Црна Гора
Независни држави
Зависни и
други територии
Данска
Финска
Норвешка
Обединето Кралство
1 Делумно во Азија, или целосно во Азија, но има културни врски со Европа.
Западни
Источни
Јужни
Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Црна_Гора&oldid=3860952“